Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας | Εκκλησιολογία | Εσχατολογία | Οντολογία του προσώπου | Κήρυγμα | Ορθόδοξος εικονισμός | Ορθόδοξοι λειτουργικοί τύποι | Metropolitan of Pergamon Ioannis Zizioulas | Ecclesiology | Ontology | Ministry of sermon | Orthodox iconism | Orthodox liturgical types | Eschatology
Ορθόδοξη χριστιανική θεολογία και θρησκευτικός πλουραλισμός
55
27
Οι πτυχές της θεολογικής σκέψης του μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, ανιχνευόμενες μέσα από το μεστό ακαδημαϊκό, καθώς και το απλουστευμένο κηρυγματικού χαρακτήρα έργο του, αποτελούν το πεδίο έρευνας της διπλωματικής αυτής εργασίας. Με το πρωτότυπο έργο του, ο Ιωάννης Ζηζιούλας επιστέγασε τη θεολογική κίνηση του 20ου και χάραξε στην αυγή του 21ου αιώνα τον θεολογικό τρόπο σκέψης, εμβαθύνοντας εποικοδομητικά στη γόνιμη διαλεκτική του ορθοδόξου και του δυτικού τρόπου ερμηνείας.
Η εκκλησιολογική σκέψη του Ιωάννη Ζηζιούλα περί «ενότητας εν τη Ευχαριστία και τω επισκόπω» αποτέλεσε την αφορμή για περαιτέρω εμβάθυνση στην ευχαριστιακή εκκλησιολογία σε συνδυασμό με μια πρωτότυπη συνθετική θεώρηση της χριστολογίας και της πνευματολογίας. Αναπόδραστα η ενασχόληση με αυτά τα θεολογικά πεδία τον οδήγησε και στο πεδίο της θεολογίας και της οντολογίας του προσώπου, όπου συνοψίζοντας ερμηνευτικά την παραδεδομένη πατερική θεολογία, πρόσφερε μια σύγχρονη και δημιουργική θεώρηση του προσώπου. Από τη θεολογία και ανθρωπολογία του προσώπου κινήθηκε προς τη διαλεκτική ελευθερίας και ύπαρξης, υπερβαίνοντας την κλασική ανθρωποκεντρική θεώρηση, ενώ συνάμα, προέκτεινε τη σκέψη του γύρω από την κτίση και την οικολογία, ως θέματα που απαιτούν την «κατά Χριστόν» εφαρμοσμένη πατερική και υπαρξιακή θεώρηση. Ο επαπειλούμενος υπαρκτικός κίνδυνος του προσώπου, και μοιραία της Δημιουργίας, αποτέλεσαν, επίσης, μια σημαντική παράμετρο στο θεολογικό του έργο, μέσα από την προσέγγιση της εσχατολογίας σε συνάρτηση με το πρόβλημα της ηθικής τόσο του ανθρώπου, όσο και του φυσικού περιβάλλοντος.
Καθώς το εύρος της θεολογικής σκέψης του Ιωάννη Ζηζιούλα επικεντρώθηκε σε διάφορες πτυχές της Συστηματικής Θεολογίας, δεν λείπουν οι μονομερείς απόπειρες προσέγγισης πάνω στους βασικούς άξονες της θεολογικής και ερμηνευτικής του σκέψης. Παρά την παγκόσμια φήμη του, ο Ιωάννης Ζηζιούλας δεν θαυμάστηκε μόνο, αλλά δέχτηκε και έντονη κριτική για τις θεολογικές του προσεγγίσεις. Ο Ιωάννης Ζηζιούλας υπήρξε ο φορέας μιας ανανεωμένης ή καλύτερα επικαιροποιημένης εκκλησιολογικής θεώρησης του «είναι» και της οντολογίας στην εποχή μας. Η πατερική προσέγγιση του μυστηρίου των προσώπων της Αγίας Τριάδας εκφράζεται τολμηρά και επικαιροποιημένα στην εποχή μας, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα τις ουσιαστικές υπαρξιακές συνέπειές της στη ζωή και στην ύπαρξη του ανθρώπου. Στη θεολογική σκέψη του Ιωάννη Ζηζιούλα, η εσχατολογική εμπειρία παραμένει η πεμπτουσία του κηρυγματικού και εκλαϊκευτικού λόγου του.
Το πεδίο θεολογικής έρευνας, που συμπεριλαμβάνει την παρουσίαση των βασικών θεολογικών του θέσεων, με ταυτόχρονη αναζήτηση των ουσιαστικών χαρακτηριστικών της θεολογικής του σκέψης μέσα στο απλουστευμένο κηρυκτικό του έργο, αποτελούν το αντικείμενο έρευνας και μελέτης της διπλωματικής μας διατριβής. Η θεολογική επιμονή του Ιωάννη Ζηζιούλα στην πατερική σκέψη και την επικαιροποίησή της, με έμφαση στη διεύρυνση της υπαρκτικής διάστασης του ελεύθερου προσώπου έναντι στον σύγχρονο και ολέθριο ατομικισμό, εμφανίζει την πρόκληση για μία ουσιαστική και εποικοδομητική προσέγγιση.
The research for the dissertation at hand deals with the aspects of the theological thought of the Metropolitan of Pergamon Ioannis Zizioulas, as they are detected through the meaningful academic as well as the simplified preaching character of his work. With his original work, Ioannis Zizioulas culminated the theological movement of the 20th century and outlined the dawn of the 21st century in the theological way of thinking, delving constructively into the fruitful dialectic of orthodox and western mode of interpretation.
His ecclesiological thought on "unity in the Eucharist and the bishop" was the occasion for further deepening eucharistic ecclesiology in combination with an original synthetic view of Christology and Pneumatology. Inevitably, the engagement in these theological fields led him to the field of theology and the ontology of the person, thus offering a compatible and creative view of the person through summarizing the given teaching. From the theology and anthropology of the person he moved towards the dialectic of freedom and of existence, going beyond the classic anthropocentric view and extending his thought around construction and ecology, as organic issues that require the "according to Christ" applied patristic and existential view. The threatened decay of the Person and unavoidably that of Creation, were also an important parameter in his theological work, through the examination of eschatology in relation to the problem of human ethics and the natural environment.
As the scope of Ioannis Zizioula's theological thought focused on various aspects of Systematic Theology, there is no shortage of unilateral attempts to approach the main axes of his theological and hermeneutic thought. Despite his worldwide fame, Ioannis Zizioulas was not only admired, but also accepted strong criticism of his theological approaches. Ioannis Zizioulas was part of a renewed, updated, ecclesiological view of "being" and Ontology in our time. The patristic approach to the mystery of the faces of the Holy Trinity returns boldly updated in our time, demonstrating concurrently the essential existential consequences in the life and quality of man. In the theological thought of Ioannis Zizioulas, the eschatological experience remains the essence of his preaching speech.
The field of theological research, which includes the presentation of the basics of his theological positions, with a simultaneous search for the essential characteristics of his theological thought within his simplified preaching work, constitute the subject of research and study of our dissertation. The theological “obsession” of Ioannis Zizioulas with the patristic thought and its update with an emphasis on the enlargement of the existential dimension of the free person against the modern and destructive individualism, presents the challenge for a meaningful and constructive approach.
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΕΡΓΑΜΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΖΗΖΙΟΥΛΑ