Covid-19 | Εγκλεισμός | ψυχική υγεία | Καθημερινές συνήθειες | Αλλαγές στον τρόπο ζωής | Πρακτικές υγιεινής των χεριών
ΔΜΥ61 Κοινωνιολογική και Ψυχολογική προσέγγιση της Υγείας και των Υπηρεσιών Υγείας
1
3
163
Περιέχει πίνακες, διαγράμματα και εικόνες
Εισαγωγή: Η πανδημία COVID-19 έχει οδηγήσει σε αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις πρακτικές υγιεινής των χεριών, τον τρόπο ζωής, καθώς και την ψυχική υγεία των πολιτών. Η αυξημένη έμφαση στην υγιεινή των χεριών όμως, ενώ απεδείχθη πολύ σημαντική για τη δημόσια υγεία, έχει ταυτόχρονα εισαγάγει και αλλαγές στα πρότυπα του τρόπου ζωής, επηρεάζοντας την ψυχική ευεξία των πολιτών. Επιπλέον, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που προκλήθηκαν από την πανδημία, όπως η απομακρυσμένη εργασία, η κοινωνική απομόνωση και οι περιορισμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, μπορεί να επηρεάσουν περαιτέρω την ψυχική υγεία των συμμετεχόντων. Για τον λόγο αυτό, η εξισορρόπηση της αναγκαιότητας των αυστηρών μέτρων υγιεινής, με τη διατήρηση της ψυχικής ευεξίας αποτέλεσε και αποτελεί σημαντική πρόκληση για την αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19 και παρόμοιων καταστάσεων υγείας. Καθώς λοιπόν, οι κοινωνίες βρίσκονται στη μεταπανδημική εποχή, η κατανόηση και η αντιμετώπιση των πρακτικών υγιεινής των χεριών και της διατήρησης της ψυχικής υγείας θα είναι απαραίτητη για την προώθηση της ευημερίας των πολιτών.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση της επίδρασης της πανδημίας του COVID-19 στην υγιεινή των χεριών, την ψυχική υγεία και τις καθημερινές συνήθειες της ζωής των εργαζόμενων στον υγειονομικό τομέα, αλλά και των πολιτών. Επιπλέον διερευνήθηκαν οι βαθμολογίες κατάθλιψης, άγχους, στρες, ανθεκτικότητας, θετικών καθώς και αρνητικών συναισθημάτων, εντοπίζοντας παράγοντες που συμβάλλουν στις διακυμάνσεις τους.
Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε μία συγχρονική μελέτη (cross-sectional study), που η συλλογή του δείγματος διεξήχθη με την μέθοδο του δείγματος ευκολίας και τη χρήση ερωτηματολογίου ως εργαλείου συλλογής δεδομένων. Η συλλογή του δείγματος πραγματοποιήθηκε μέσω συμπλήρωσης της ηλεκτρονικής
φόρμας συλλογής δεδομένων Microsoft Forms, με τη μέθοδο της χιονοστιβάδας (snow-ball sampling) ,και διήρκησε περίπου 4 μήνες (Νοέμβριος 2023 - Μάρτιος 2024).
Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 445 ενήλικες άνω των 18 ετών, Ελληνικής υπηκοότητας και των δύο φύλων, τόσο εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας όσο και μη επαγγελματίες του χώρου αυτού, με μέση ηλικία τα 42,1 έτη. Από τους συμμετέχοντες 29,2% ήταν άνδρες και 70,6% γυναίκες, και το 70% των ερωτηθέντων κατοικούσε στην Αθήνα, το 25,2% στην επαρχία και 1,8% στο εξωτερικό. Περίπου 40% των ερωτηθέντων ήταν κάτοχοι κυρίως μεταπτυχιακού τίτλου.
Αποτελέσματα: Η μελέτη έδειξε ότι οι αλλαγές στην προσωπική υγιεινή και οι πρακτικές υγείας έχουν αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, με εμφανή βελτίωση στην υγιεινή των χεριών. 58,4% των ερωτηθέντων χρησιμοποιούν νερό σαπούνι και αντισηπτικά χεριών για την υγιεινή τους. Οι ιατροί και οι νοσηλευτές είχαν 2,79 (p=0,034) και 5,25 φορές (p=0,002) μεγαλύτερη πιθανότητα υψηλής χρήσης πρακτικών υγιεινής χεριών σε σύγκριση με τους ανέργους, φοιτητές, συνταξιούχους και οι γυναίκες είχαν σημαντικά θετικότερες πρακτικές υγιεινής χεριών, ενώ οι ιδιωτικοί (p=0,040) και οι δημόσιοι υπάλληλοι (p=0,003) είχαν σημαντικά χειρότερες πρακτικές και αντιλήψεις υγιεινής. Επίσης, η πανδημία φαίνεται να έχει διαφορετική επίδραση στις διάφορες ηλικιακές ομάδες, με τους νεότερους ενήλικες να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους (p<0,001) και κατάθλιψης (p<0,001) σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους, οι οποίοι εμφάνισαν υψηλότερα επίπεδα αισιοδοξίας και ανθεκτικότητας (p<0,001). Λιγότερα συμπτώματα άγχους είχαν και οι ερωτηθέντες με ετήσιο εισόδημα πάνω από 10.000 ευρώ (p=0,002), αλλά και άτομα που δεν είχαν εκπαιδευτεί στην υγιεινή των χεριών (p=0,002). Παράλληλα, περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και στρες σχετίζονταν με σημαντικά λιγότερη αισιοδοξία (p<0,001) και ανθεκτικότητα(p<0,001). Ακόμη, σημαντικό ποσοστό των συμμετεχόντων
(περίπου οι μισοί) είχε αρνητικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Ένα άτομο από τα δέκα του δείγματος καταναλώνει περισσότερο αλκοόλ και λίγο περισσότεροι νιώθουν ότι τρώνε λιγότερο υγιεινά. Το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων ανέφερε μείωση των επαφών με την οικογένειά του και σχεδόν οι μισοί ανέφεραν μείωση της συμμετοχής σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Επίσης το ένα τέταρτο του δείγματος είχε κάποια ανησυχία για την υγεία του μετά την πανδημία και τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες είχαν κάποια ανησυχία για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Συμπεράσματα: Μέσω της παρούσας έρευνας έγινε αντιληπτό ότι με την πανδημία του κορονοϊού (COVID-19) και τα μέτρα προστασίας που επιβλήθηκαν, μεταβλήθηκε σημαντικά η προσέγγιση των πολιτών σε θέματα υγιεινής των χεριών, η κατάσταση της ψυχικής τους υγεία , αλλά και οι καθημερινές τους συνήθειες. Προέκυψαν στοιχεία και πολύτιμες γνώσεις για την περίπλοκη αλληλεπίδραση υγείας και συμπεριφοράς σε περιόδους νέων πιθανών υγειονομικών κρίσεων. Τα βασικά ευρήματα και οι επιπτώσεις τους, υπογραμμίζουν τη σημασία της κατανόησης και της αντιμετώπισης των πολύπλευρων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα, με ιδιαίτερη έμφαση στη σύγκριση των εμπειριών των επαγγελματιών υγείας και ατόμων που δε σχετίζονται με τον κλάδο. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην καθημερινή ρουτίνα, τη σωματική δραστηριότητα και τις διατροφικές συνήθειες, ήταν σημαντικά αποτελέσματα της πανδημίας. Η κατανόηση αυτών των αλλαγών μπορεί να παράσχει τη βάση για το σχεδιασμό παρεμβάσεων που προάγουν την ολιστική ευημερία και την ανθεκτικότητα απέναντι σε κρίσεις υγείας.
Λέξεις Κλειδιά: COVID-19, Πρακτικές υγιεινής των χεριών, Αλλαγές στον τρόπο ζωής, Καθημερινές συνήθειες, Ψυχική υγεία, Εγκλεισμός
Introduction: The COVID-19 pandemic has led to notable impacts on hand hygiene practices, lifestyles, as well as the mental health of citizens. However, the increased emphasis on hand hygiene, while proving to be very important for public health, has also introduced changes in lifestyle patterns, affecting the mental well-being of citizens. In addition, lifestyle changes caused by the pandemic, such as remote work, social isolation, and limited social interactions, may further affect participants' mental health. For this reason, balancing the necessity of strict hygiene measures with maintaining mental well-being has been and continues to be an important challenge in dealing with the COVID-19 crisis and similar health conditions. So as societies find themselves in the post-pandemic era, understanding and addressing hand hygiene practices and maintaining mental health will be essential to promoting citizen well-being.
Purpose of the study: The purpose of this study is to investigate the impact of the COVID-19 pandemic on hand hygiene, mental health and the daily life habits of healthcare workers, as well as citizens. In addition, the scores of depression, anxiety, stress, resilience, positive and negative emotions were investigated, identifying factors that contribute to their variations.
Method: A cross-sectional study was carried out. The collection of the sample was carried out using the convenience sample method and the use of a
questionnaire as a data collection tool. The collection of the sample was carried out by completing the electronic form Microsoft Forms data collection form, with the snow-ball sampling method, and lasted approximately 4 months (November 2023 - March 2024).
The research sample: The study sample consisted of 445 adults over 18 years of age, of Greek nationality of both sexes, both health workers and non-health professionals, with an average age of 42.1 years. Of the participants, 29.2% were men and 70.6% were women, and 70% of the respondents lived in Athens, 25.2% in the countryside and 1.8% abroad. About 40% of the respondents held mainly a master's degree.
Results: The study showed that changes in personal hygiene and health practices have increased significantly since the start of the COVID-19 pandemic, with a marked improvement in hand hygiene. 58.4% of respondents use soapy water and hand sanitizers for their hygiene. Doctors and nurses were 2.79 (p=0.034) and 5.25 times (p=0.002) more likely to have high use of hand hygiene practices compared to the unemployed, students, retired and women had significant positive hand hygiene practices, while private (p=0.040) and public employees (p=0.003) had significantly worse hygiene practices and perceptions. Also, the pandemic appears to have a different effect on different age groups, with younger adults showing higher levels of anxiety (p<0.001) and depression (p<0.001) compared to older adults, who showed higher levels of optimism and resilience (p<0.001). Respondents with an annual income of more than 10,000 euros (p=0.002), as well as people who had not been trained in hand hygiene (p=0.002), had fewer symptoms of anxiety. At the same time, more symptoms of depression, anxiety and stress were associated with significantly less optimism (p<0.001) and resilience (p<0.001). Also, a significant percentage of the participants
(about half) had negative changes in their lifestyle. One person in ten of the sample consumes more alcohol and slightly more feel that they eat less healthily. A quarter of the participants reported a decrease in contact with their family, and almost half reported a decrease in participation in social events. Also a quarter of the sample had some concern about their health after the pandemic and four out of ten respondents had some concern for their loved ones.
Conclusions: Through this research, it was realized that with the corona virus (COVID-19) pandemic and the protection measures that were imposed, the citizens' approach to hand hygiene issues, their mental health status, but also their daily habits changed significantly. Evidence and valuable insights emerged about the complex interplay of health and behavior in times of new potential health crises. The key findings and their implications highlight the importance of understanding and addressing the multifaceted challenges that individuals face, with particular emphasis on comparing the experiences of health professionals and non-professionals. Lifestyle changes, including changes in daily routines, physical activity, and dietary habits, were important outcomes of the pandemic. Understanding these changes can provide the basis for designing interventions that promote holistic well-being and resilience to health crises.
Keywords: Hand hygiene practices, Lifestyle changes, Daily habits, Mental health, Lockdown
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ- ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ