Αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Βασίλειος Γκρέκας / Γεώργιος Νεκτάριος Λόης
Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, Αυτοκέφαλο, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Φαν Νόλι , Αχμέτ Ζώγου, Ενβέρ Χότζα, Αθεϊσμός, Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος
Εκκλησιαστική Ιστορία / ΟΡΘ.51
53
36
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας ήρθε αντιμέτωπη με τρομερές δυσκολίες σε
όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Το αλβανικό έθνος θεωρούσε πως θα έπρεπε να
αποκτήσει την δική του Αυτοκέφαλη Εκκλησία, προκειμένου να διατηρήσει το
νεοσύστατο κράτος του και να εξυπηρετήσει τους εθνικιστικούς του στόχους. Από το
1908, ο Ορθόδοξος κληρικός και μετέπειτα Επίσκοπος των Αλβανών Ορθοδόξων της
Αμερικής Φαν Νόλι, εισήγαγε την αλβανική γλώσσα στη λατρεία. Το 1922 στο
Κληρικολαϊκό Συνέδριο του Βερατίου, οι Ορθόδοξοι Αλβανιστές, με την υποστήριξη
του Φαν Νόλι και του πρωθυπουργού της χώρας Αχμέτ Ζώγου, ανακήρυξαν το
Αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, χωρίς την έγκριση του
Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το γεγονός αυτό δημιούργησε σοβαρούς τριγμούς στις
σχέσεις του αλβανικού κράτους με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τα
επόμενα χρόνια, ακολούθησαν επίπονες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δυο πλευρές
για την αναζήτηση μιας κοινά αποδεκτής λύσης στο εκκλησιαστικό πρόβλημα που
είχε προκύψει. Με την πολύτιμη συμβολή του Μητροπολίτη Τραπεζούντος
Χρύσανθου δόθηκε η οριστική λύση στο εκκλησιαστικό ζήτημα και στις 12 Απριλίου
του 1937 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βενιαμίν Α΄ παρέδωσε στην αλβανική
αντιπροσωπεία τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο, με τον οποίο ευλογούνταν το
Αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας.
Με την άνοδο του Ενβέρ Χότζα στην εξουσία ξεκίνησε μια σκληρή και βίαιη
περίοδος για τους Ορθοδόξους της Αλβανίας. Το κομμουνιστικό καθεστώς ήθελε να
εξαφανίσει όλες τις θρησκευτικές ομολογίες που υπήρχαν στη χώρα. Τα πρώτα
χρόνια, ο Χότζα προσπάθησε να ελέγξει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας με
την τοποθέτηση του Παΐσιου Βονδίτσα στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Τον Νοέμβριο
του 1967, με ειδικό Διάταγμα τέθηκε σε αδράνεια η λειτουργία της Ορθόδοξης
Αλβανικής Εκκλησίας. Οι καταστροφές ναών και οι φυλακίσεις ορθοδόξων κληρικών
έγιναν καθημερινό φαινόμενο. Τελικά, με το νέο Σύνταγμα του 1976 η
κομμουνιστική κυβέρνηση κατήργησε όλες οι θρησκείες της χώρας και υιοθέτησε
επίσημα τον επιστημονικό αθεϊσμό.
Έπειτα από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος και την αποκατάσταση των
θρησκευτικών ελευθεριών, το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέλεξε ως νέο Αρχιεπίσκοπο της Εκκλησίας της Αλβανίας, τον Επίσκοπο Ανδρούσης Αναστάσιο
Γιαννουλάτο. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ανέλαβε το δύσκολο έργο της
ανασυγκρότησης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας. Τον πρώτο καιρό
αντιμετώπισε μια μεγάλη αμφισβήτηση προς το πρόσωπό του, εξαιτίας της ελληνικής
του καταγωγής, ωστόσο με το ποιμαντικό και κοινωνικό έργο που επέδειξε κέρδισε
τη συμπάθεια και τον σεβασμό όλων κατοίκων της χώρας.
The Orthodox Church of Albania endured tremendous difficulties throughout the 20th
century. Albanians believed they should have their own Autocephalous Church to
maintain their nascent state and serve their national goals. Since 1908, Orthodox
clergyman and later Bishop of Albanians in America, Fan Noli, introduced the
albanian language into worship. In 1922, at the Congress of Berat, Albanian
Orthodox, supported by Fan Noli and the country's Prime Minister Ahmet Zogu,
declared the Autocephaly of the Orthodox Church of Albania without the approval of
the Ecumenical Patriarchate, causing serious strains in Albania's relations with the
Patriarchate of Constantinople. In the following years, strenuous negotiations ensued
between the two sides to find a mutually acceptable solution to the ecclesiastical
issue. With the invaluable contribution of Metropolitan Chrysanthos of Trebizond, a
definitive solution was reached, and on April 12, 1937, Ecumenical Patriarch
Benjamin I handed over the Patriarchal and Synodal Tome blessing the Autocephaly
of the Orthodox Church of Albania to the Albanian delegation.
With the rise of Enver Hoxha to power began a harsh and violent period for the
Orthodox in Albania. The communist regime aimed to eradicate all religious
denominations in the country. In the initial years, Hoxha attempted to control the
Orthodox Church of Albania by placing Paisios Voditsa on the Archepiscopal throne.
In November 1967, with a special decree, the operation of the Albanian Orthodox
Church was suspended. The destruction of churches and the imprisonment of
Orthodox clergy became commonplace. Eventually, with the new Constitution of
1976, the communist government abolished all religions in the country and officially
adopted scientific atheism.
After the fall of the communist regime and the restoration of religious freedoms, the
Ecumenical Patriarchate elected Bishop Anastasios Yannoulatos as the new
Archbishop of the Church of Albania. Archbishop Anastasios undertook the difficult task of rebuilding the Orthodox Church of Albania. Initially, he faced significant
skepticism due to his Greek origin, but through pastoral and social work, he earned
the sympathy and respect of all the country's inhabitants.