Εισαγωγή

Η πλειοψηφία των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου υπόκεινται σε θεραπεία αιμοκάθαρσης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιβίωσή τους. Η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης και η εξέλιξη της τεχνολογίας (σε μηχανήματα και φίλτρα Α/Κ) σαφώς και έχουν παρατείνει τη ζωή των ασθενών σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό όμως δε συνεπάγεται απαραίτητα ανάλογη βελτίωση της ΠΖ τους. Παράλληλα, η χρονιότητα και πολυπλοκότητα της νόσου επιφέρει κόπωση σε όλους τους τομείς της ζωής τους, προκαλώντας έκπτωση στην ΠΖ.

Σκοπός

Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της κόπωσης και της ποιότητας ζωής στους ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία αιμοκάθαρσης. Επίσης, το πώς σχετίζονται τα δημογραφικά και νοσολογικά στοιχεία των ασθενών με την κόπωση και κατ΄ επέκταση την ποιότητα ζωής τους.

Μεθοδολογία

Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 101 ασθενείς Μονάδων Αιμοκάθαρσης πέντε δημόσιων νοσοκομείων της Δυτικής Ελλάδας (Γενικό Νοσοκομείο Πατρών «ο Άγιος Ανδρέας», Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών, Γενικό Νοσοκομείο Πύργου, Γενικό Νοσοκομείο Αγρινίου και Γενικό Νοσοκομείο Μεσολογγίου). Η μελέτη διεξήχθη από τον Ιανουάριο έως τον Φεβρουάριο 2024 ενώ υλοποιήθηκε με τη χρήση ανώνυμου δομημένου ερωτηματολόγιου. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει τα δημογραφικά και νοσολογικά στοιχεία των ασθενών καθώς επίσης, τα ερευνητικά εργαλεία MFI “Multidimentional Fatigue Inventory” για την καταγραφή της κόπωσης των ασθενών και το SF-36 για την μέτρηση της ποιότητας της ζωής τους. Η ανάλυση των δεδομένων υλοποιήθηκε με το IBM SPSS 21.0 (Statistical Package for Social Sciences).

Αποτελέσματα

Στους ασθενείς του δείγματος, υψηλότερη κόπωση καταγράφηκε σε σωματικό επίπεδο, γενικό επίπεδο και επίπεδο δραστηριότητας ενώ χαμηλότερα επίπεδα κόπωσης σημειώθηκαν όσον αφορά τη ζωτικότητα και το ψυχικό επίπεδο. Όσον αφορά την ποιότητα ζωής, καλύτερη ΠΖ καταγράφηκε ως προς τον σωματικό πόνο, την κοινωνική λειτουργικότητα, τη σωματική λειτουργικότητα και την ψυχική υγεία. Παράλληλα, οι συμμετέχοντες με περισσότερα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης ή μετά τη λήξη της είχαν μεγαλύτερη κόπωση σε γενικό και σωματικό επίπεδο ενώ είχαν μειωμένη δραστηριότητα και ζωτικότητα και μεγαλύτερη κόπωση σε ψυχικό επίπεδο. Επιπρόσθετα, βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης, η κόπωση των ασθενών συσχετίζεται με την ποιότητα ζωής τους καθώς οι ασθενείς με μικρότερη κόπωση σε σωματικό επίπεδο είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής ως προς τη σωματική λειτουργικότητα, τον συναισθηματικό ρόλο, την ψυχική υγεία, την ζωτικότητα και τη γενική υγεία ενώ οι ασθενείς με λιγότερη κόπωση σε γενικό επίπεδο είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής ως προς την ζωτικότητα και τον σωματικό πόνο.

Συμπεράσματα

Η κόπωση επιδρά σημαντικά στην ΠΖ των ασθενών που υποβάλλονται σε Α/Κ. Απαιτούνται μελέτες και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας προκειμένου να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα. Είναι επιτακτική η συγκρότηση διεπιστημονικών ομάδων και η ολιστική προσέγγιση των ασθενών. Έτσι θα εξασφαλιστεί έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της κόπωσης, συμβάλλοντας στην καλύτερη λειτουργικότητα του ατόμου στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής του και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής του.

Λέξεις κλειδιά: αιμοκάθαρση, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κόπωση, ποιότητα ζωής

Introduction

The majority of patients with chronic end-stage renal failure undergo hemodialysis therapy in order to ensure their survival. Advances in medical science and technology (in HD machines and filters) have clearly extended the lives of patients compared to the past. However, this does not necessarily imply a corresponding improvement in their quality of life. At the same time, the chronicity and complexity of the disease causes fatigue in all areas of their lives, causing a decline in QoL.

Purpose

The aim of the study is to investigate the relationship between fatigue and quality of life in patients undergoing dialysis treatment. Also, how the demographic and disease data of patients are related to fatigue and consequently their quality of life.

Methodology

The sample of the study consisted of 101 patients of Dialysis Units of five public hospitals in Western Greece (General Hospital of Patras “Agios Andreas”, University General Hospital of Patras, General Hospital of Pyrgos, General Hospital of Agrinio and General Hospital of Messolonghi). The study was conducted from January to February 2024 and was implemented using an anonymous structured questionnaire. The questionnaire includes the demographic and nosological data of the patients as well as also, the MFI “Multidimentional Fatigue Inventory” research tools to record patients fatigue and SF-36 to measure their quality of life. Data analysis was implemented with IBM SPSS 21.0 (Statistical Package for Social Sciences).

Results

In the sampled patients, higher fatigue was recorded in physical level, general level and activity level while lower levels of fatigue were noted in terms of vitality and mental level. Regarding quality of life, better QoL was recorded for physical pain, social functioning, physical functioning and mental health. At the same time, participants with more symptoms during or after dialysis had greater fatigue at the general and physical level, while they had reduced activity and vitality and greater fatigue at the mental level. Additionally, based on the results of the study, patients' fatigue correlates with their quality of life as patients with less physical fatigue had better quality of life in terms of physical functioning, emotional role, mental health, vitality and general health while patients with less overall fatigue had better quality of life in terms of vitality and physical pain.

Conclusions

Fatigue significantly affects the QoL of patients undergoing H/D. Studies are also needed in other regions of Greece in order to draw safer conclusions. The formation of multidisciplinary teams and a holistic approach to patients is imperative. This will ensure early diagnosis and treatment of fatigue, contributing to better functioning of the individual in the various aspects of his life and increasing his life expectancy.

Keywords: hemodialysis, chronic renal failure, fatigue, quality of life