Περίληψη

Βασικό πυλώνα της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση του πώς το σώμα των μαθητών και μαθητριών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναιρεί και καταργεί την παραδοσιακή του υπόσταση και θέση που διατηρεί στα «κλασικά» μουσεία, όταν γίνεται το μέσο εμπειρίας, γνώσης, μάθησης, κατανόησης και ερμηνείας εκθεμάτων. Το μαθαίνον σώμα επικεντρώνεται στις δράσεις που επιτελεί, για να αναπτύξει μία σχέση αλληλοεπίδρασης και διάδρασης με τα έργα. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) αποτέλεσαν μελέτη περίπτωσης της εργασίας, που μέσω ημιδομημένων-δομημένων συνεντεύξεων στους/στις επιμελητές/επιμελήτριες προγραμμάτων διερευνήθηκε, εάν τα παιδιά-επισκέπτες μαθαίνουν μέσα από τα βιωματικά εργαστήρια του μουσείου, σε τι βαθμό και κατά πόσο με την ολοκλήρωσή τους οι μαθητές/μαθήτριες εντοπίζουν κοινά χαρακτηριστικά με την σύγχρονη κοινωνία. Λόγω άρνησης του μουσείου δεν πραγματοποιήθηκε αυτοπρόσωπη παρακολούθηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος αλλά ούτε και η μαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων. Επιπλέον, υπήρξε εκ νέου επίσκεψη της γράφουσας στο μουσείο, για την αναζήτηση και επιλογή των έργων-εκθεμάτων, προκειμένου να συνταχθεί ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που προωθεί τις υπό διερεύνηση έννοιες της εργασίας. Τα έργα που επιλέχθηκαν για την διαμόρφωση του προγράμματος «Βαλίτσες γεμάτες θάλασσα: Η μετανάστευση μέσω της Σύγχρονης Τέχνης», είναι Το Καράβι του Ιλία Καμπακόφ (1993) και Το Κουτσό του Βλάση Κανιάρη (1974). Τα παιδιά καλούνται να επιτελέσουν τις δικές τους εμπειρίες, να βιώσουν νέες, αλλά και γνώριμες συνθήκες, που ενεργοποιούν τις αισθήσεις και τη συμμετοχή τους. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δόθηκαν από τους επιμελητές/επιμελήτριες του μουσείου, μεμονωμένες δράσεις του ΕΜΣΤ επιτρέπουν την ανάπτυξη διαδραστικών και βιωματικών εμπειριών, που ίσως μεταδίδουν και οδηγούν τα παιδιά στη μάθηση, μέσω σωματικών επιτελεστικών δράσεων. Παρότι το ΕΜΣΤ αναφέρει στοιχεία Ανακάλυψης και Κονστρουκτιβισμού, δεν διερευνά την επίδραση των προγραμμάτων και των επιμελητών του στους/στις μαθητές/μαθήτριες. Αν και η ελευθερία έκφρασης των παιδιών είναι δεδομένη, δεν διαπιστώθηκαν οι τρόποι που οι επιμελητές/επιμελήτριες κατευθύνουν και τροποποιούν την εμπειρία των μαθητών. Η σημασία της επιτελεστικής και της φαινομενολογικής προσέγγισης στην εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία επιβεβαιώνεται και υποστηρίζεται από τις βιβλιογραφικές αναφορές της παρούσας εργασίας, δεν γίνεται απολύτως κατανοητό, εάν τελικά εφαρμόζεται στα προγράμματα του ΕΜΣΤ.

Abstract

The main pillar of this thesis is the investigation of how the bodies of primary and secondary school students negate and abolish their traditional existence and role in “classical” museums when they become a medium of experience, knowledge, learning, understanding, and interpretation of exhibits. The learning body focuses on the actions it performs to develop an interactive and engaging relationship with the artworks. The educational programs of the National Museum of Contemporary Art (EMST) served as a case study for this thesis, which, through semi-structured/structured interviews with its curators, it was investigated whether young visitors learn through the museum's experiential workshops, to what extent their learning extends, and whether, upon completion of the activities, students identify common characteristics with contemporary social issues. Due to the museum's refusal, neither in-person attendance of an educational program nor the recording of interviews took place. Additionally, the author made another visit to the museum to search for and select the exhibits in order to design a comprehensive educational program that promotes the concepts under investigation in this thesis. The artworks selected for the formation of the program "Suitcases Filled with the Sea: Migration through Contemporary Art" are "The Ship" by Ilya Kabakov (1993) and "Hopscotch" by Vlassis Caniaris (1974). The children are invited to perform their own experiences, to experience new and familiar conditions that activate their senses and participation. According to the information provided by the museum curators, individual actions of the EMST allow the development of interactive and experiential experiences that attempt to convey and lead children to learning through performative actions. Although the EMST mentions elements of Discovery and Constructivism, it ultimately does not investigate the impact of its programs and curators on the students. While children's freedom of expression is a given, it was not determined to what extent and how curators direct and modify the students' experience. The importance of the performative and phenomenological approach in the educational process, which is confirmed and supported by the bibliographic references of this thesis, is not entirely clear if it is eventually applied in the EMST programs.