Εισαγωγή: Η αύξηση της μακροζωίας και η συνεπακόλουθη αύξηση της τρίτης ηλικίας παγκοσμίως εφιστά την προσοχή στην ανακάλυψη τροποποιήσιμων παραγόντων που δύναται να βελτιώσουν την υγεία και τη ζωή των ηλικιωμένων. Ο επιπολασμός των ηλικιωμένων που θα βιώσουν πόνο αναμένεται τα επόμενα χρόνια να αυξηθεί ενώ ήδη σημαντικό είναι το ποσοστό των ηλικιωμένων με ψυχικά νοσήματα. Η αναζήτηση του αντικτύπου των πνευματικών πεποιθήσεων στην ψυχική και σωματική υγεία των ηλικιωμένων έχει εγείρει το ενδιαφέρον της επιστημονικής έρευνας.

Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ερευνητικής μελέτης αποτελεί η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ του πόνου που βιώνει η τρίτη ηλικία και των επιπέδων ψυχικής υγείας και πνευματικότητας στην τρίτη ηλικία στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε περιγραφική μελέτη συσχέτισης συγχρονικού τύπου με τεχνική δειγματοληψία ευκολίας σε 134 ηλικιωμένα άτομα από τα ΚΑΠΗ (Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων) του Δήμου Τρικκαίων. Το εργαλεία μέτρησης που χρησιμοποιήθηκαν απαρτίζονταν από: Ερωτηματολόγιο δημογραφικών, κοινωνικών και κλινικών χαρακτηριστικών, Συνοπτικό McGill ερωτηματολόγιο πόνου (Short-form McGill Pain Questionnaire), Ερωτηματολόγιο Πνευματικότητας (FACIT-sp-12, Functional Assessment of Chronic Illness Therapy-Spiritual Well-Being Scale) και Ερωτηματολόγιο Ψυχικής Υγείας (DASS21, Depression, Anxiety, Stress Scale). Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του λογισμικού πακέτου ΙΒΜ SPSS 26.0.

Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα παρουσίασαν ότι στο υπό μελέτη δείγμα, η πλειονότητα παρουσιάζει μέτρια προς καλά επίπεδα πνευματικότητας και ικανοποιητικά επίπεδα ψυχικής υγείας ενώ η πλειονότητα των συμμετεχόντων βίωνε καθόλου πόνο έως ήπιο. Το φύλο και η οικογενιακή κατάσταση συσχετίστηκαν με την εμπειρία του πόνου και τα επίπεδα κατάθλιψης αντίστοιχα. Οι στατιστικές αναλύσεις κατέδειξαν αρνητική συσχέτικη πνευματικής ευημερίας με πόνο και επιπέδων ψυχικής υγείας με τον πόνο ενώ επιβεβαιώθηκε η αμφίδρομη συσχέτιση της πνευματικότητας με την ψυχική υγεία.

Συμπεράσματα: Αναδείχθηκαν συσχετίσεις μεταξύ ορισμένων δημογραφικών χαρακτηριστικών των διερωτώμενων και των παραμέτρων του βιώματος του πόνου, της πνευματικότητας και της ψυχικής υγείας καθώς και μεταξύ των παραμέτρων. Η ανίχνευση συμπτωμάτων έκπτωσης ψυχικής υγείας σε πρώιμο στάδιο αλλά και η περαιτέρω διερεύνηση των επιπέδων πνευματικότητας της τρίτης ηλικίας είναι απαραίτητη. Επιπλέον, θα πρέπει να σχεδιαστούν πολιτικές παρέμβασης και συμπερίληψης της πνευματικότητας στη συμβουλευτική για το άγχος και την κατάθλιψη που έχει ήδη παρουσιάσει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία για τους ηλικιωμένους καθώς και ευαισθητοποίηση της κοινότητας σχετικά με την σημασία της ψυχικής υγείας και της πνευματικότητας στη ζωή αλλά και στην εμπειρία του πόνου.

Introduction: The increase in longevity and the consequent increase in old age worldwide draws attention to the discovery of modifiable factors that can improve the health and life of the elderly. The prevalence of elderly people who will experience pain is expected to increase in the coming years, while the percentage of elderly with mental illnesses is already significant. The search for the impact of spiritual beliefs on the mental and physical health of the elderly has raised the interest of scientific research.

Purpose: The purpose of this research study is to investigate the relationship between the pain experienced by the elderly and the levels of mental health and spirituality in the elderly in modern Greek society.

Methodology: A cross-sectional descriptive correlational study was carried out with a convenience sampling technique in 134 elderly people from KAPI (Open Elderly Protection Centers) the Municipality of Trikkala. The measurement tools used consisted of: Questionnaire of demographic, social and clinical characteristics, Short-form McGill Pain Questionnaire, Spirituality Questionnaire (FACIT-sp-12, Functional Assessment of Chronic Illness Therapy-Spiritual Well-Being Scale) and Mental Health Questionnaire (DASS21, Depression, Anxiety, Stress Scale). Statistical analysis was performed using the IBM SPSS 26.0 software package.

Results: The results showed that in the studied sample, the majority presented moderate to good levels of spirituality and satisfactory levels of mental health while the majority of participants experienced no to mild pain. Gender and marital status were associated with pain experience and depression levels respectively. Statistical analyzes demonstrated a negative correlation of spiritual well-being with pain and levels of mental health with pain, while the bidirectional correlation of spirituality with mental health was confirmed.

Conclusions: Correlations between certain demographic characteristics of the respondents and parameters of pain experience, spirituality and mental health as well as between parameters emerged. The detection of symptoms of mental health decline at an early stage but also the further investigation of the levels of spirituality of the elderly is necessary. In addition, policies should be designed to intervene and include spirituality in counseling for anxiety and depression which has already shown a positive impact on mental health for older people as well as community awareness of the importance of mental health and spirituality in life but and in the experience of pain.