Ο σκοπός της δημιουργίας της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη του καρκίνου των ωοθηκών σε γενικό επίπεδο και συγκεκριμένα η μοριακή του βάση και ακόλουθα οι βιοδείκτες. Στο πρώτο κεφάλαιο θα αναλυθούν οι ωοθήκες, δηλαδή θα περιγραφεί η ανατομία, η φυσιολογία, η ιστολογία και τα νοσήματα των ωοθηκών. Στο δεύτερο κεφάλαιο, θα γίνει περιγραφή του καρκίνου, τα ιστορικά και επιδημιολογικά στοιχεία του, τα στάδια και οι τύποι καρκίνου, η θεραπεία και η διάγνωση. Ακολούθως, στο τρίτο κεφάλαιο θα γίνει αναφορά της μοριακής βάσης του καρκίνου ωοθηκών, στο τέταρτο κεφάλαιο θα περιγραφούν οι βιοδείκτες που τον αφορούν και στο τελευταίο κεφάλαιο θα γίνει αναφορά μεθόδων προσδιορισμού των δεικτών αυτών.

Γενικότερα, ο καρκίνος απασχολεί τις τελευταίες δεκαετίας την επιστημονική κοινότητα σε έντονο βαθμό, καθώς αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν αποτελείται από μια συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά από πολλά είδη, τα οποία μπορούν κάποιες φορές να συνδυαστούν και να δημιουργήσουν αυτό που επιστημονικά λέμε «μετάσταση». Η δημιουργία ενός καρκίνου αφορά τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων, δημιουργώντας όγκους, οι οποίοι διακρίνονται σε κακοήθεις και καλοήθεις. Αν και η πρόοδος της επιστήμης και των νέων τεχνολογιών προχωρά με ραγδαίους ρυθμούς, η πάθηση αυτή δεν έχει πλήρη ίαση για όλους τους ασθενείς και πολλές φορές οδηγούνται στο θάνατο.

Ο καρκίνος των ωοθηκών, όπως θα περιγραφεί ακολούθως, είναι η πέμπτη κατά σειρά αιτία θανάτου στις γυναίκες και ταυτόχρονα ανήκει στην ενδέκατη θέση ως ο πιο συχνός καρκίνος μεταξύ γυναικών. Αν και τα γενικά νέα κρούσματα καρκίνου αυξάνονται, έχει παρατηρηθεί μείωση στις διαγνώσεις καρκίνου ωοθηκών. Αυτό θα έλεγε κανείς πως είναι αρκετά ενθαρρυντικό, ωστόσο ένα από τα μειονεκτήματα αυτής της νόσου είναι ότι η διάγνωσή της γίνεται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο και έχει μειωμένη συνολική επιβίωση στο ~20% στο τέταρτο στάδιο και ~40% στο τρίτο. Συνήθως το ηλικιακό εύρος είναι πάνω από τα 63 έτη, ωστόσο έχουν γίνει αναφορές και σε μικρότερες ηλικίες. Ο καρκίνος των ωοθηκών σχετίζεται κυρίως με μεταλλάξεις στο ΤΡ53 γονίδιο και στα BRCA 1 & BRCA2 γονίδια.

Για να μελετήσει η ιατρική κοινότητα αυτό το είδος καρκίνου, αλλά και άλλα είδη και άλλες παθήσεις δημιούργησε τους βιοδείκτες και τους καρκινικούς δείκτες. Αρχικά οι καρκινικοί δείκτες μπορεί να είναι, ορμόνες, πρωτεΐνες, αντιγόνα ή ένζυμα και εντοπίζονται σε αρκετά μεγάλες συγκεντρώσεις στους ασθενείς, αφού παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό. Η χρήση τους είναι για να μετρηθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης όγκων σε κάποιο ιστό, να παρακολουθηθεί η θεραπεία και να ελεγχθεί η πιθανότητα επανεμφάνισης της νόσου. Αντίστοιχα οι βιοδείκτες είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τη παθογένεια του καρκίνου και ορισμένες μοριακές απορρυθμίσεις με σκοπό να αιτιολογήσουν τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου.

Φυσικά οι βιοδείκτες είναι αρκετοί και αφορούν πολλές ασθενείς και είδη καρκίνων. Αυτοί που προτείνονται για το καρκίνο των ωοθηκών είναι κυρίως γλυκοπρωτεΐνες (π.χ. CA-125, AFP), ένζυμα (π.χ. LDH), ορμόνες (π.χ. β-hCG), γονίδια (π.χ. BRCA 1), πρωτεΐνες (π.χ. ΗΕ4) κ.α.

Άλλοι δείκτες λιγότερο συχνά χρησιμοποιούμενοι είναι το CA 27.29, CA 72-4, CYFRA 21-1, TPA, CA-50, E-cadherin, TIMP-1, VEGF, apo A1, TTR, ENPP1, Ang-2 κ.α., οι οποίοι έχουν εξίσου σημαντικό ρόλο στη πρόγνωση, στη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου.

The purpose of this diploma was to study ovarian cancer, at a general level and specifically its molecular basis and following biomarkers. The first chapter will analyze the ovaries, and specifically the anatomy, the physiology, the histology and the diseases of the ovaries. In the second chapter, deals with a description of cancer, its historical and epidemiological data, stages and types of cancer, treatment and diagnosis. Subsequently, in chapter three will discuss the molecular basis of ovarian cancer, in chapter four will describe the biomarkers involved and the last chapter will report on methods of determining these markers.

In general, cancer has been of great concern to the scientific community in the last decades, as it is one of the most important problems worldwide. It does not consist of one specific disease, but of many species, which can sometimes combine to create what is scientifically termed 'metastasis'. The formation of a cancer involves the uncontrolled proliferation of cells, creating tumors, which are divided into malignant and benign. Although advances in science and new technologies are progressing rapidly, this condition does not have a complete cure for all patients and many are often fatal.

Ovarian cancer, as will be described below, is the fifth leading cause of death in women and is also the eleventh most common cancer among women. Although overall new cases of cancer are increasing, there has been a decline in ovarian cancer diagnoses. This would be quite encouraging, however one of the disadvantages of this disease is that it is usually diagnosed at an advanced stage and has a reduced overall survival rate of ~20% at stage four and ~40% at third stage. Usually the age range is above 63 years; however, younger ages have been reported. Ovarian cancer is mainly associated with mutations in the TP53 gene and BRCA 1 & BRCA2 genes.

To study this type of cancer, but also other types and other diseases, the medical community created biomarkers and cancer markers. Initially, cancer markers can be hormones, proteins, antigens or enzymes and are found in fairly high concentrations in patients, since they are produced by the body itself. Their use is to measure the risk of tumor growth in a tissue, to monitor treatment and to check the likelihood of recurrence of the disease. Similarly, biomarkers are directly linked to cancer pathogenesis and certain molecular pathways in order to justify the strategies used to treat the disease.

Of course the biomarkers are numerous and apply to many patients and types of cancer. Those proposed for ovarian cancer are mainly glycoproteins (e.g. CA-125, AFP), enzymes (e.g. LDH), hormones (e.g. beta-hCG), genes (e.g. BRCA 1), proteins (e.g. HE4) etc.

Other less commonly used biomarkers are CA 27.29, CA 72-4, CYFRA 21-1, TPA, CA-50, E-cadherin, TIMP-1, VEGF, apo A1, TTR, ENPP1, Ang-2 etc., which have an equally important role in the prognosis, diagnosis and treatment of the disease.