Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται να αναδειχθούν τρόποι αξιοποίησης των νεοελληνικών διαλέκτων και ιδιωμάτων μέσα στο σχολικό πλαίσιο και τη διδακτική πράξη καθώς και τα οφέλη που αναμένεται να έχουν. Συγκεκριμένα, αξιοποιούνται τα ιδιώματα που χρησιμοποιούνται στα νησιωτικά συμπλέγματα των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου και προτείνονται τρία σχέδια διδασκαλίας (δύο για τις Κυκλάδες – Νάξος και Τήνος – και ένα για τα Δωδεκάνησα με εστίαση στην Κάλυμνο). Αρχικά, περιγράφεται το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας και προσεγγίζονται βιβλιογραφικά οι όροι της διαλέκτου και του ιδιώματος καθώς και της γλωσσικής ποικιλότητας. Επίσης, διευκρινίζεται η σχέση τους με την πρότυπη ποικιλία - «γλώσσα».

Στη συνέχεια, ερευνάται η θέση των γεωγραφικών ποικιλιών εντός των αναλυτικών προγραμμάτων του 2003 και του 2011 και αποκαλύπτεται ότι παρά τις όποιες αναφορές, στην πράξη η εκπαιδευτική κοινότητα προωθεί στα σχολεία «την πρότυπη γλώσσα», περιθωριοποιώντας τη διαλεκτοφωνία. Αυτές οι διδακτικές προσεγγίσεις έχουν ως αποτέλεσμα οι μαθητές να αναπτύσσουν αρνητικές στάσεις απέναντι στις γεωγραφικές ποικιλίες ή να τις αγνοούν εντελώς, με τον κίνδυνο της γλωσσικής τους συρρίκνωσης και –ίσως- θανάτου να αυξάνεται εκθετικά. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο και για να ενταχθούν νέες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις στα Αναλυτικά Προγράμματα προτείνονται στην παρούσα εργασία τρεις διδακτικές προτάσεις και εφαρμογές με βάση την παιδαγωγική των πολυγραμματισμών στα πλαίσια του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’ Γυμνασίου που αξιοποιούν πλούσιο υλικό με διαλεκτικά στοιχεία και κυρίως παραμύθια.