Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ανάπτυξη των εκπαιδευτικών ψηφιακών εργαλείων έχουν δώσει μία νέα δυναμική στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση (εξΑΕ). Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται συνεχώς, αναζητούν και επιλέγουν μέσα από μία μεγάλη ποικιλία, εκείνες τις ψηφιακές εφαρμογές που θα τους βοηθήσουν να σχεδιάσουν τα εκπαιδευτικά τους σενάρια με τέτοιον τρόπο, ώστε να εμπλέξουν σε μεγαλύτερο βαθμό τους εκπαιδευομένους, σε μια πιο διαδραστική και σύγχρονη εξ αποστάσεως μαθησιακή διαδικασία. Μέσα σε αυτή την πληθώρα των διαθέσιμων ψηφιακών πόρων, που στοχεύουν στην εμπλοκή των μαθητών αλλά και στην οικοδόμηση και την εμβάθυνση στη γνώση, έναν μικρό αλλά σημαντικό και ξεχωριστό χώρο, καταλαμβάνουν τα ψηφιακά λεξικά.

Με δεδομένο ότι τα ψηφιακά λεξικά δημιουργούνται κυρίως για τον εμπλουτισμό και την υποστήριξη της διδασκαλίας μαθημάτων στο πεδίο των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, η ύπαρξη ενός ανοικτού ψηφιακού λεξικού στο διαδίκτυο, που να αφορά τις Φυσικές Επιστήμες, είναι κάτι όχι και τόσο αναμενόμενο και άρα, πρωτότυπο. Η παρούσα Διπλωματική Εργασία στηρίχθηκε σε ένα ψηφιακό λεξικό για τις Φυσικές Επιστήμες, το ΕΛεΦυΣ (Εικονογραφημένο Λεξικό Φυσικής για το Σχολείο), το οποίο διατίθεται ελεύθερα στους εκπαιδευτικούς και η χρήση του προτείνεται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

Με βάση το ΕΛεΦυΣ, σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό (EY) εξΑΕ για τη διδασκαλία της έννοιας της «Ενέργειας», σε μαθητές Ε’ Δημοτικού.

Για τον σχεδιασμό του ΕΥ, ακολουθήθηκαν τα 5 βήματα του μοντέλου σχεδιασμού EY, ADDIE. Η ποιότητα και η καταλληλόλητα του ΕΥ, ως προς τη χρήση του σε σενάρια εξΑΕ, αξιολογήθηκε από Καθηγητές- Συμβούλους του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ η επιστημονική εγκυρότητα και η αποτελεσματικότητά του, ως προς την αλλαγή των προϋπάρχουσων εναλλακτικών ιδεών των μαθητών πάνω στην «Ενέργεια», αξιολογήθηκε από καθηγητές Φυσικών Επιστημών. Το ΕΥ εξΑΕ έλαβε την τελική μορφή, αφού επικαιροποιήθηκε με βάση τα σχόλια και τις απαντήσεις των παραπάνω αξιολογητών σε δομημένα ερωτηματολόγια, καθώς και τις παρατηρήσεις εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο πλαίσιο μίας πιλοτικής διαδικτυακής παρουσίασής του. Την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του ΕΥ ακολούθησε μία εξ αποστάσεως επιμόρφωση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, πάνω στη χρήση του λεξικού και την ένταξή του σε ένα εκπαιδευτικό σενάριο εξΑΕ. Κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης, το ΕΥ αξιολογήθηκε μέσα από δομημένα ερωτηματολόγια αλλά και ελεύθερη συζήτηση.

Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τις επιμέρους αξιολογήσεις, ο σχεδιασμός του ΕΥ ακολούθησε τις αρχές σχεδιασμού ΕΥ εξΑΕ και άρα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο ενός εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού σεναρίου. Επιπλέον, αξιολογήθηκε με θετικό πρόσημο, η επιστημονική ορθότητα των κειμένων, αναφορικά με το μαθησιακό αντικείμενο της «Ενέργειας». Τέλος, ο εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης δήλωσαν την πρόθεσή τους όχι μόνο να εντάξουν το συγκεκριμένο ΕΥ σε ένα σενάριο εξ αποστάσεως σύγχρονης διδασκαλίας και ασύγχρονης μάθησης, αλλά και να χρησιμοποιήσουν το ΕΛεΦυΣ για να αναπτύξουν αντίστοιχο ΕΥ για τη διδασκαλία και άλλων μαθησιακών αντικειμένων, στο πλαίσιο των Φυσικών Επιστημών.

The technological evolution and the development of educational digital tools have given a new dynamic in distance education. Teachers get constantly trained, search and choose through a great variety, those digital applications that will help them design their educational scenarios in such a way, that will implicate their students in a more interactive and modern distance learning process. Digital dictionaries hold a small but important and notable space in this plethora of digital tools that are available and aim at implicating their students, establishing knowledge and delving into it.

Considering that digital dictionaries are created mostly to enrich and support the teaching in Human and Social Sciences, the existence of an open-access digital dictionary on the internet, about Science, is something not so expected, so it is quite original.

This dissertation was based on a Greek Illustrated Science Dictionary for School (ELeFyS), a digital learning tool, which is provided freely to teachers and its use is suggested by the Greek Institute of Educational Policies (IEP).

Original learning material for distance education was designed and created based on ELeFyS for the teaching of the concept of “Energy” to 5th-grade students of Primary School.

For the learning material design, we followed the 5 steps of designing learning material model, ADDIE. The quality and adequacy of this learning material concerning its use in distance education scenarios, were assessed by Adjunct Lectures of the Hellenic Open University, while the scientific validity and its efficacy, concerning the change of students’ pre-existing alternative ideas about “Energy”, were assessed by science teachers. The learning material got its final form after it was updated taking into account the comments and the answers of the assessors mentioned above in structured questionnaires, as well as the comments of Primary School teachers during an online pilot presentation. A distance primary teachers’ training over the use of this dictionary and its implementation in a distance educational scenario, followed the completion of the learning material development. During the training, the learning material was assessed through structured questionnaires and open conversation as well.

According to the data that were collected during individual assessments, the design of the learning material followed the principles of learning material design in distance education. So, the learning material could be used effectively in a distance educational scenario. Moreover, the scientific accuracy, regarding the learning object of “Energy”, was assessed positively.

Finally, primary school teachers indicated their intention not just to integrate this specific learning material in a scenario of synchronous and asynchronous distance teaching, but to use ELeFyS in order to develop similar learning material for teaching other learning objects of Science.