Η σύγχρονη αστική τάξη συνέπεια μιας χρόνιας διεργασίας με αλλαγές στους τρόπους παραγωγής και συναλλακτικής συμπεριφοράς, συνέτριψε τους φεουδαρχικούς τρόπους συναλλαγής, τοποθετώντας την ίδια σε θέση προνομιακή, στον οικονομικό και πολιτικό τομέα. Με τον γοργό εκσυγχρονισμό των μέσων παραγωγής και τη δημιουργία μεγάλων βιομηχανιών με σύγχρονα μηχανήματα, κατόρθωσε η αστική τάξη να ελέγξει όλους τους τρόπους παραγωγής, συγκεντρώνοντας πολυάριθμους βιομηχανικούς εργάτες, την εργατική τάξη, από τη δουλειά της οποίας ιδιοποιείται υπεραξία. Η σχέση μισθωτής εργασίας που βασίστηκε σε ένα τυπικό πρότυπο διάρθρωσης της απασχόλησης, θεμελιώθηκε κατά βάση κατά τον «φορντικό – τεϋλορικό» οργανωτικό σχεδιασμό του τρόπου παραγωγής, όπως υιοθετήθηκε από τα ανεπτυγμένα κράτη, μετά τον Β΄Π.Π. Ύστερα από την δεκαετία του 1970 (νεοφιλελευθερισμός), η επιθετική θέση του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, στρέφεται κατά της εξισορρόπησης που είχε δημιουργηθεί με τη συσχέτιση μισθού–παραγωγικότητας, δηλαδή της μισθωτής σχέσης. Ο ερχομός του νεοφιλελευθερισμού ωστόσο έφερε μεγάλες μεταβολές στα εργασιακά, με την παρουσία ενός συλλογικού σώματος «απασχολήσιμων» και εκμεταλλεύσιμων εργατών, που ζουν τον βραχνά των ευέλικτων εργασιακών σχέσεων και της διαρκούς αβεβαιότητας.

Στο διάστημα των δύο τελευταίων δεκαετιών του 20ού αι., και τις πρώτες του 21ου, ο απλός άνθρωπος έχει γνώμη για τα γεγονότα του παρελθόντος αλλά και για τα πρόσφατα, όχι από την Ακαδημαϊκή Ιστοριογραφία που τα συμπεράσματά της στοχεύουν σε ένα στενό κύκλο ατόμων, αλλά μέσα από την Δημόσια Ιστορία που «παρέχει» τη δυνατότητα μελέτης των δεσμών που έχει ο σύγχρονος κόσμος με το παρελθόν. Ευνοϊκό μέσο μετάδοσης της δημόσιας ιστορίας αποτελεί ο κινηματογράφος που συντείνει στην εξάπλωση της ιστορικής μνήμης έξω από τον ακαδημαϊκό χώρο.

Αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι η μελέτη και η εξέταση επιλεγμένων ταινιών μυθοπλασίας, α) του ιταλικού κινηματογράφου κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970 που αναφέρονται στην εργατική τάξη, όπου προβάλλονται οι εργατικοί αγώνες, οι κινητοποιήσεις των συνδικάτων, απεργίες, δεσμοί αλληλεγγύης μεταξύ εργατών, καθώς και ένα αστικό υποπρολεταριάτο αποκλεισμένο σε μια ζωή στο περιθώριο, και β) η απώλεια των κεκτημένων της εργατικής τάξης, την περίοδο του ερχομού του Νεοφιλελευθερισμού, μέσα από τον βρετανικό κινηματογράφο, των δεκαετιών 1980 και 1990. Τίθεται το ερώτημα κατά πόσον ο κινηματογράφος μπορεί να λειτουργήσει αφυπνιστικά, να εμβάλλει αμφισβήτηση της ιδεολογίας του καπιταλιστικού συστήματος, συμβάλλοντας στη δημιουργία αγωνιστικού πνεύματος και ταξικής συνειδητοποίησης, ενεργοποιώντας τις εργατικές μάζες που έχουν σοβαρά υπονομευθεί με την καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων και κεκτημένων τους και την αποδόμηση της συλλογικής δράσης, με αποτέλεσμα μια αποδιοργανωμένη εργατική τάξη έως σήμερα ως συνέπεια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

The modern bourgeoisie consequence of a chronic process of changes in modes of production and transactional behavior, crushed the feudal modes of transaction, placing itself in a privileged position, both in the economic and political sphere. With the rapid modernization of the means of communication and the development of large industries with modern machinery, the bourgeoisie managed to control all modes of production, by gathering numerous industrial workers, the working class, and appropriating surplus value from their work. The wage-labour relationship based on the formal model of employment structure, was founded on the basis “Fordist – Taylorist” organizational design of the mode of production, such as adopted by the developed countries after the Second World War. After the 1970s (neoliberalism), the aggressive position of capital against work, turns against the equilibrium that had been created by the correlation between the wage-productivity link, i.e. the wage-employee relationship. The advent of the neoliberalism, however, brought major changes to the labour market, with the presence of a collective body of “employable” and exploitable workers, who live under the burden of flexible labour relations and permanent uncertainty.

Between the last two decades of the 20th century and the first decades of the 21st century, the common person has an opinion about the events of the past, but also for the recent ones, not by academic historiography, whose conclusions are aimed at a narrow circle of individuals, but through Public History, which “provides” the possibility of studying the links between the modern world and the past. A favourable medium for the transmission of public history is the Cinema, which contributes to the spread of historical memory outside the academic world.

The subject of this paper is the study and examination of selected fiction movies, a) of the Italian cinema in the 1960s and 1970s, which refer to the working class, documenting the labour struggles, the action of trade unions, strikes, solidarity relations between workers, as well as a bourgeois sub-proletariat locked into a life on the margins, and b) the loss of the gains of the working class, during the period of neoliberalism through British cinema in the 1980s, 1990s. The question is whether cinema can function awakening, questioning the ideology of the capitalist system, can create revolutionary class-consciousness and is able to make the working masses actives who have been seriously undermined by the violation of their labor rights and their assets, with the deconstruction of collective action, resulting in a disorganized working class to this day with neoliberal politics.