Εξετάζεται το θέμα της εγκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων στη Δυτική Λέσβο, κατά τους  Διωγμούς  του 1914 και του 1922. Επιχειρείται να δειχτεί η έντονη παρουσία των προσφύγων στην αραιοκατοικημένη πλευρά της Λέσβου, να  τονιστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν κατά την εγκατάσταση,  να προβληθεί η πλήρης και ευεργετική ενσωμάτωση των προσφύγων σε χωριά της περιοχής, μαζί με την ίδρυση νέου οικισμού, και να εξεταστεί η πιθανή διαφορετική συμπεριφορά των ντόπιων σε χωριά με διαφορετικές προηγούμενες συνθήκες διαβίωσης λόγω της συνύπαρξης ή μη με τους Τούρκους.  

Ύστερα από εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ενσωμάτωση των προσφύγων στη λεσβιακή γη, το ερευνητικό ενδιαφέρον ξαναγυρίζει στις ρίζες και τους παράγοντες της σημερινής εξέλιξης στη δυτική Λέσβο, στο επίπεδο αγροτικής και τουριστικής  ανάπτυξης, στις περιοχές  που υπολειπόταν τότε και στις πιο βασικές υποδομές. Αποδείχτηκε ότι οι πρόσφυγες γνώρισαν, ταίριασαν και αγάπησαν τον καινούργιο τόπο και εν τέλει ενσωματώθηκαν με τους κατοίκους του, με τους οποίους πάντα διατηρούσαν στενές σχέσεις.

Για τις ανάγκες παρούσας εργασίας έγινε  έρευνα σε τρία αντιπροσωπευτικά χωριά της Δυτικής Λέσβου, την Πελόπη (Γέλια), όπου μέχρι την «ανταλλαγή» των πληθυσμών το 1923 είχε μικτό πληθυσμό, το Σίγρι, που ήταν αμιγές τουρκικό χωριό και την Σκάλα Καλλονής που είναι εντελώς νέο προσφυγικό χωριό και διαπιστώθηκε ότι τα στοιχεία της εγκατάστασης ήταν τα περισσότερα κοινά στα τρία χωριά, με λίγες διαφορές μόνο.

Βασικό χαρακτηριστικό ήταν η προθυμία όλων των απογόνων των Μικρασιατών να διηγηθούν τις οικογενειακές τους ιστορίες με ζήλο και υπερηφάνεια. Άλλο στοιχείο  ήταν ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα που αντιμετώπισαν από τους ντόπιους στον επαγγελματικό τομέα. Τέλος πολλοί πρόσφυγες ή οι απόγονοί τους, που είχαν ξεχωριστή επαγγελματική και οικονομική επιτυχία προχώρησαν σε έργα που προωθούν την ανάπτυξη, στις  νέες τους πατρίδες, με ευεργεσίες και δωρεές για τους ανθρώπους και τον τόπο που τους υποδέχτηκε.

This paper focuses on the establishment of the Asia Minor refugees, in Western Lesvos, after the massive exodus of the Greek population in 1914 and in 1922. In this context, an attempt is made to show the intense presence of the refugee population in the western, underpopulated area of Lesvos Island, to underline the hardships during the establishing prosses, to prove the complete and beneficiary incorporation of the refugees in the area, as well as the creation of a new village settlement. Finally, the potential differences in local people’s behavior due to coexisting with the Turks are examined.

After one hundred years have passed since the Asia Minor Disaster and the incorporation of the refugees in the Land o Lesvos, there is an interest in finding the roots and the factors of the current development and progress in agriculture and tourism, in a primarily underdeveloped area. It has been proven that the Greek refugees after their arrival, got to know and liked the new land and were eventually completely integrated with the inhabitants with whom they had always been affiliated.

A survey was conducted for the purposes of this paper, in three typical of their kind villages, in W. Lesvos. Pelopi (Gelia) where until the population “exchange” in 1923 the population was mixed (Greek and Turkish), Sigri which used to be an absolute Turkish village and Skala Kallonis which was a new refugee village.  The findings were similar, with a few differences only.

A very profound characteristic of the refugee descendants was the enthusiasm and their pride in speaking about their ancestors. Another characteristic was the competition shown by the local people in the area of the job employment. Finally, it is worth mentioning that several refugees who became wealthy and prominent also became village benefactors for their new countries.