Η εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας έχει ως σκοπό την εφαρμογή εργαλείων Στατιστικού Ελέγχου Ποιότητας σε κρίσιμες διεργασίες εργαστηρίου ελέγχου ποιότητας φαρμακοβιομηχανίας. Τα στατιστικά εργαλεία που θα εφαρμοστούν, σε μελέτη περίπτωσης, είναι τα διαγράμματα ελέγχου, η ανάλυση διασποράς και η ανάλυση ικανότητας διεργασίας. Η στατιστική αυτή ανάλυση οδηγεί σε συμπεράσματα για το εάν η διεργασία είναι ικανή και εντός στατιστικού ελέγχου και για την σημαντικότητα των παραγόντων που επηρεάζουν τα αποτελέσματα αυτών των διεργασιών.

Ο Έλεγχος ποιότητας, είναι το τμήμα του συστήματος διασφάλισης ποιότητας που ασχολείται με τις δειγματοληψίες, τις δοκιμές υλικών και προϊόντων (πρώτες ύλες, προϊόντα κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας, τελικά προϊόντα), τις προδιαγραφές καθώς και με τις διαδικασίες απελευθέρωσης. Στην παρούσα εργασία οι κρίσιμες διεργασίες και διαδικασίες, που βρίσκουν εφαρμογή στο εργαστήριο ελέγχου ποιότητας της φαρμακευτικής εταιρείας, παρακολουθούνται, καταγράφονται και ελέγχονται, είναι η διατήρηση των θερμοκρασιακών συνθηκών του χώρου και των ψυγείων και η διατήρηση του αριθμού των αποτελεσμάτων δοκιμών εκτός προδιαγραφών(OOS) και εκτός τάσεων(OOT) σε επιθυμητά επίπεδα.

Tο εργαστήριο πρέπει να διασφαλίζει ότι οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν καθιστούν άκυρα τα αποτελέσματα ή δεν επηρεάζουν δυσμενώς την απαιτούμενη ποιότητα της οποιασδήποτε μέτρησης. Στην παρούσα εργασία οι θερμοκρασιακές συνθήκες του χώρου και των ψυγείων ελέγχονται με διαγράμματα ελέγχου μεταβλητών, πραγματοποιείται ανάλυση ικανότητας της διεργασίας και εκτιμάται για την θερμοκρασία του χώρου η σημαντικότητα του παράγοντα -θέση καταγραφικού θερμοκρασίας- με ανάλυση διασποράς. Η στατιστική ανάλυση έχει ως στόχο τη διασφάλιση της μη ύπαρξης ειδικών αιτιών που επηρεάζουν την διεργασία.

Τα OOS είναι αποτελέσματα εκτός των καθορισμένων κριτηρίων αποδοχής και προδιαγραφών. Τα OOT μπορεί να είναι αποτελέσματα που είναι εξαρτώμενα του χρόνου και πέφτουν εκτός της αναμενόμενης τιμής ή εκείνα που δεν συμβαδίζουν με τα κριτήρια του στατιστικού ελέγχου αν και βρίσκονται εντός των καθορισμένων κριτηρίων αποδοχής. Τα αποτελέσματα OOT εμφανίζονται κυρίως κατά τη διάρκεια μελετών σταθερότητας. Για τον έλεγχο της διατήρησης του αριθμού των εκτός προδιαγραφών (OOS) και των εκτός τάσεων (ΟΟΤ) αποτελεσμάτων δοκιμών σε επιθυμητά επίπεδα, εφαρμόζεται διάγραμμα ελέγχου ιδιοτήτων ώστε να διασφαλιστεί ότι ο αριθμός αυτός δεν επηρεάζεται από ειδικά αίτια. Στην συγκεκριμένη μελέτη περίπτωσης υπάρχουν ειδικά αίτια στη διεργασία, οπότε ακολουθεί ανάλυση των βασικών αιτίων (root causes) που οδηγούν στα OOS/OOT αποτελέσματα. Χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης ο υπεύθυνος του εργαστηρίου μπορεί να προβεί άμεσα και αποτελεσματικά σε προληπτικές και διορθωτικές ενέργειες.

Τhis diploma thesis aims to apply Statistical Quality Control tools in critical processes of the quality control laboratory of pharmaceutical industry. The statistical tools that are applied, in a case study, are control charts, variance analysis and process capability analysis. This statistical analysis leads to conclusions about whether the process is capable and within statistical control and the significance of the factors affecting the results of these processes.

Quality Control is the part of the quality assurance system that deals with specifications, sampling and testing of materials and products (raw materials, in-process products, finished products) as well as release processes. In this thesis, the critical processes, which are applied in the quality control laboratory of the pharmaceutical company, monitored, recorded and controlled, are the maintenance of temperature conditions of the room and refrigerators and the maintenance of the number of test results out of specifications (OOS) and out of trend (OOT) at specific levels.

The laboratory must ensure that environmental conditions do not invalidate the results or adversely affect the required quality of any measurement. In this thesis, the temperature conditions of the room and refrigerators are checked with control charts, process capacity analysis is performed and the importance of the factor -temperature logger's position- for room temperature is assessed by variance analysis. Statistical analysis aims to ensure that there are no specific causes affecting the process.

OOS are results outside the defined acceptance criteria and specifications. OOT can be results that are time-dependent and fall outside the expected value, or those that do not conform to the criteria of the statistical control although they are within the defined acceptance criteria. OOT results occur mainly during stability studies. To control the maintenance of the number of out-of-specification (OOS) and out-of-trend (OOT) test results at specific levels, a control chart is applied to ensure that this number is not affected by specific causes. In this case study specific causes in the process were found, thus an analysis of the root causes that led to the OOS/OOT results was conducted. Using the results of statistical analysis, the laboratory manager can immediately and effectively take preventive and corrective actions.