Η εμφάνιση εναλλακτικών τρόπων περάτωσης της ποινικής δίκης, αν και αποτελεί παρέκκλιση από το μέχρι σήμερα ακολουθούμενο σύστημα της κατ’ αντιδικίαν δίκης, εντούτοις συνδέεται άμεσα τόσο με την αποφόρτιση των ποινικών δικαστηρίων από την πληθώρα των εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων, τη δυσλειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος από τον υπερπληθυσμό των κρατουμένων που περιμένουν την εκδίκαση της υπόθεσης τους και την, ως εκ τούτου, επιτακτική ανάγκη για ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης και αποκατάσταση του κοινού περί δικαίου αισθήματος, όσο και με τις σύγχρονες τάσεις της αποκαταστατικής δικαιοσύνης για την ταχύτερη ικανοποίηση του παθόντα. Μορφές εναλλακτικής διευθέτησης ποινικών υποθέσεων εμφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου σε διάφορες αλλοδαπές έννομες τάξεις και ποικίλλουν ανά δικαιοδοσία, ανάλογα με το ποιο δικονομικό σύστημα υιοθετείται.

Στη χώρα μας, οι εναλλακτικοί τρόποι διευθέτησης των ποινικών διαφορών εμφανίστηκαν σχετικά πρόσφατα, καθώς η ανάγκη για την έγκαιρη αποκατάσταση της διαρραγείσας κοινωνικής ειρήνης και δικαιϊκής τάξης αλλά και την επίτευξη της οικονομίας της δίκης, έδωσαν ώθηση στην υιοθέτηση θεσμών και διαδικασιών για την περάτωση της ποινικής δίκης, τόσο σε πρώιμο στάδιο όσο και μετά την άσκηση της ποινικής δίωξης, ακόμα και αν αυτοί δεν αποβλέπουν στην εξεύρεση της ουσιαστικής αλήθειας, αποκλίνουν από την αρχή της νομιμότητας και θέτουν εν αμφιβόλω συνταγματικά κατοχυρωμένα και δικονομικά δικαιώματα των κατηγορουμένων και χρειάζεται η παροχή ασφαλών εχεγγύων και η τήρηση αυστηρών προϋποθέσεων για τη σύννομη εφαρμογή τους. Επιπρόσθετα, η ποινική συνδιαλλαγή και η ποινική διαπραγμάτευση, ως μέθοδοι τυπικού αποκλεισμού των ήσσονος σημασίας υποθέσεων που μπορούν να περατωθούν μέσω αυτών, προκειμένου το ποινικό δικονομικό σύστημα να μπορέσει να επικεντρωθεί στις δύσκολες και δυσεπίλυτες νομικές υποθέσεις που χρειάζονται διεξοδική ανάλυση και ενασχόληση, αποβλέπουν στην αποκατάσταση, εν όλω ή εν μέρει, της προκληθείσας στον παθόντα βλάβης, ως προϋπόθεση για την παύση ή τη μη άσκηση της ποινικής δίωξης και την ειρηνική διευθέτηση της διαφοράς, αλλά και στην επιβολή μειωμένης ή ηπιότερης ποινής, κατόπιν ομολογίας του κατηγορουμένου ως νόμιμη απόδειξη της ενοχής του και συμφωνίας με τον Εισαγγελέα. Έτσι, απομακρύνονται από το παραδοσιακό ηπειρωτικό πρότυπο απονομής ποινικής δικαιοσύνης. Οι παραπάνω νεοπαγείς για τη χώρα μας θεσμοί δεν έχουν δοκιμαστεί αρκετά στην ελληνική δικαστηριακή πρακτική, με αποτέλεσμα να υπάρχει διστακτικότητα στην υιοθέτησή τους από το νομικό κόσμο και επιφυλακτικότητα ένταξης τους σε αυτούς από πλευράς κατηγορουμένων

The emergence of alternative ways for the conclusion of a criminal trial consists a deviation from the system of adversarial criminal trial which has been adopted until today; it is, nevertheless, directly connected to the relief of the criminal courts from the numerous pending court cases, to the malfunctioning of the prison system due to the overcrowding of the prisoners awaiting trial and the consequent imperative need for a speedy administration of justice and restoration of the public's trust to the justice system, as well as to the contemporary trends of restorative justice for the speedy satisfaction of the victim. Numerous forms of alternative settlement of criminal cases have emerged over time in several foreign legal systems which vary by jurisdiction, depending on whether the inquisitorial or the adversarial system is adopted.

In Greece, the alternative ways for the settlement of criminal disputes appeared very recently, as the need for the timely restoration of the breached social peace and legal order and the achievement of the economy of the trial, provided the motivation for the adoption of institutions and procedures for the conclusion of the criminal trial at an early stage, as well as after the prosecution, even if they do not aim at finding the essential truth, they deviate from the principle of legality and put pressure on constitutionally enshrined procedural rights of the accused; and the provision of surety bonds and the observance of strict conditions for their legal application is strictly needed. Furthermore, criminal mediation and plea bargaining, constitute judicial forms of speedy settlement of minor cases, so that the criminal justice system can focus on the difficult and intractable legal cases that need thorough analysis and engagement. The main aim of such practices is to restore, in whole or in part, the damage caused to the victim, as a condition for the suspension or the abstention from the criminal prosecution and the peaceful settlement of the dispute, but also for the imposition of a reduced or milder penalty, following the confession of the accused as legal proof of his guilt and the agreement with the Prosecutor. Thus, they move away from the traditional standards of the continental criminal justice model. The aforementioned novel institutions have not been sufficiently tested in the Greek judicial practice yet and, as a result, the legal world is hesitant to their adoption and the accused is reluctant to join them.