Το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους οικονομικής απορρύθμισης και διασάλευσης της κοινωνικής συνοχής και ασφάλειας των σύγχρονων κρατών. Η αντιμετώπισή του ανήκει στις βασικές προτεραιότητες της διεθνούς και εγχώριας αντεγκληματικής πολιτικής. Ωστόσο, το φαινόμενο δεν είναι πρόσφατο. Έχει μακρά ιστορία και διαδρομή τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε εγχώριο. Στην παρούσα εργασία θα αναδειχθεί η εξελικτική πορεία του οργανωμένου εγκλήματος στην παγκόσμια αγορά και οι δομικοί παράγοντες γέννησης και ανάπτυξής του, ενώ θα δοθεί έμφαση στο λαθρεμπόριο καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης.

Αρχικά θα εξεταστούν οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις αναφορικά με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος. Θα επιχειρηθεί, επίσης, επισκόπηση της εξέλιξης του φαινομένου στην παγκόσμια αγορά και της απάντησης της διεθνούς κοινότητας αναφορικά με την αντιμετώπισή του. Κατόπιν, θα διερευνηθεί η διασύνδεσή του με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούν την εκάστοτε χρονική συγκυρία, με ιδιαίτερη έμφαση στην επίδραση των ειδικών οικονομικών συνθηκών στη λειτουργία της παράνομης αγοράς καθώς και η αξιοποίηση των κενών και των ελλειμμάτων των αδύναμων κρατικών δομών προς όφελός του.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, μετά την ιστορική αναδρομή της εξέλιξης του λαθρεμπορίου στην Ελλάδα, θα επισκοπηθούν οι διεθνείς, πανευρωπαϊκές και εγχώριες νομοθετικές προσπάθειες αλλά και οι πρωτοβουλίες αντιμετώπισης του φαινομένου.

Στο τρίτο κεφάλαιο, αφού αρχικά αναλυθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού στην χώρα, την εποχή της κρίσης, στη συνέχεια θα επιχειρηθεί συστηματική επεξεργασία εκθέσεων ελληνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών φορέων σε σχέση με το φαινόμενο την ίδια χρονική συγκυρία. Θα εξεταστεί, επίσης, η διεθνική διάσταση της λαθρεμπορίας καπνικών, ενώ περαιτέρω θα διαλευκανθεί η εκκόλαψη των σχέσεων διευκόλυνσης της αλυσίδας του παραεμπορίου μέσω της διαφθοράς των κρατικών λειτουργών, όπως π.χ. αστυνομικών, τελωνειακών κ.α. Στο τέλος, θα αποπειραθούμε να εισφέρουμε τα συμπεράσματα της ανάλυσής μας, με στόχο να καταδείξουμε πώς η οικονομική κρίση λειτούργησε ως μοχλός ανάπτυξης των λαθρεμπορικών ομάδων καπνικών προϊόντων στην χώρα.

Organised crime constitutes one of the most significant risks of financial deregulation and disruption to the cohesion of societies and security of modern states. Tackling organised crime is one of the key priorities of international and national crime prevention policies. However, the phenomenon is not a recent one, but has a rather long history both at a national and an international level. This paper will highlight the evolution of organised crime in the global market as well as the structural factors that contribute in its rise and development, while focusing on the smuggling of tobacco products in Greece during the financial crisis.

The first part consists of examining the basic theoretical approaches regarding the morphological characteristics and the way organised criminal groups are formed as well as how they function. In addition, it was deemed necessary to investigate the evolution of the phenomenon in the global market and the response of the international community with regard to its prevention. This paper will also scrutinise the interconnection of organised crime with the socioeconomic conditions prevailing at the time, while focusing on the link between specific economic conditions and the functioning of the illicit market. Subsequently, it aims to shed a light on the exploitation of the inadequacies and deficiencies of weak state structures to the advantage of organised crime.

In the second chapter this paper will examine the international, pan-European and domestic legislative efforts and initiatives to tackle the phenomenon of organised crime, following the historical review of the development of smuggling in Greece.

In the third chapter, upon analysing the qualitative characteristics of the illicit trade in tobacco products in the country during the financial crisis, this essay will attempt a systematic analysis of reports by Greek, European and international bodies on the phenomenon during the same period of time. Moreover, it will examine the transnational dimension of the illicit trade in tobacco, while it will shed a light on the development of the facilitating relationships in the chain of illicit trade through the corruption of state officials, such as police officers, customs officers, etc. Finally, an attempt to introduce the conclusions of this paper will be made, aiming to demonstrate how the financial crisis has acted as a lever of growth of illicit trade groups in tobacco products in the country.