μαθητική λεκτική βία ως κοινωνική πρακτική | γλωσσικά μέσα πραγμάτωσης | γλωσσοδιδακτικές πρακτικές αποδόμησης | μελέτη περίπτωσης | Λύκειο
6
49
20
Περιέχει πίνακες.
Στο πλαίσιο των κοινωνικών γλωσσολογικών θεωριών, ο λόγος, δηλαδή η χρήση/πραγμάτωση της γλώσσας από κάθε ομιλητή/ομιλήτρια στα εκάστοτε κοινωνικά συγκείμενα αποτελεί την κύρια μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης και ως εκ τούτου εκλαμβάνεται ως μία κοινωνική πρακτική που, αφενός, «αντανακλά και καταγράφει κοινωνικούς συσχετισµούς δυνάµεων πάνω στο σύστηµα», αφετέρου, «επιδρά και πάνω στην κοινωνική πραγµατικότητα, νοµιµοποιώντας την, αναπαράγοντάς την ή και µεταβάλλοντάς την». Με βάση αυτή την κοινωνική θεώρηση, η γλώσσα της βίας στο σχολείο ανάμεσα σε μαθητές/τριες ή αλλιώς η μαθητική λεκτική βία μπορεί να ερμηνευτεί ως μία διεπιδραστική και κοινωνική πρακτική που αφορά την άσκηση και επίδειξη ισχύος ανάμεσα στους/στις μαθητές/τριες μέσω του λόγου. Στόχος της παρούσας έρευνας αποτέλεσε η διερεύνηση της μαθητικής λεκτικής βίας στο Λύκειο, σύμφωνα με την οπτική αυτή. Η ερευνήτρια επέλεξε την ποιοτική μέθοδο ανάλυσης και συγκεκριμένα το εργαλείο της ημιδομημένης συνέντευξης με 8 μαθητές/τριες καθώς και με 4 φιλολόγους Λυκείου της Αττικής, προκειμένου να εξετάσει α) πώς νοηματοδοτείται η μαθητική λεκτική βία, β) με ποιες γλωσσικές μορφές και με ποια γλωσσικά μέσα πραγματώνεται, καθώς και γ) ποιες γλωσσοδιδακτικές πρακτικές εφαρμόζονται ή θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από τις συμμετέχουσες στην έρευνα φιλολόγους για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της γλώσσας της βίας στο σχολείο. Παράλληλα με τις συνεντεύξεις, υλοποιήθηκε διδακτική παρέμβαση σε δύο τμήματα της A΄ Λυκείου εστιασμένη στην αποδόμηση του λεκτικού εκφοβισμού. Η ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν ανέδειξε α. διαφορετικές νοηματοδοτήσεις της μαθητικής λεκτικής βίας, β. ως συχνές μορφές της μαθητικής λεκτικής βίας την προσβολή/κοροϊδία, τις ύβρεις καθώς και την ειρωνεία, και ως γλωσσικά μέσα πραγμάτωσης συγκεκριμένες λέξεις ή εκφράσεις που στοχεύουν σε διαφορετικές πτυχές ή στο σύνολο της ταυτότητας του ατόμου, και γ. την απουσία γλωσσοδιδακτικών πρακτικών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της γλώσσας της μαθητικής βίας στο σχολείο. Όπως, ωστόσο, τα ευρήματα από την εφαρμογή της γλωσσοδιδακτικής παρέμβασης έδειξαν, η αξιοποίηση στοχευμένου γλωσσοδιδακτικού υλικού σχετικά με τη μαθητική λεκτική βία και η σε βάθος επεξεργασία του με βάση τις πρακτικές του κριτικού πολυγραμματισμού αναμφισβήτητα μπορεί να οδηγήσει στον περιορισμό της λεκτικής βίας στο σχολείο, ενισχύοντας παράλληλα την κριτική γλωσσική επίγνωση των μαθητών/τριών.
In the context of social linguistic theories, discourse, i.e. the language use by each speaker in each social context, constitutes the main form of social interaction and is therefore understood as a social practice that, on the one hand, “reflects and records social correlations of forces on the system” and, on the other hand, “also influences social reality, legitimating, reproducing or even changing it”. Based on this social perspective, the language of violence in school between students, or student verbal violence, can be interpreted as an interactive and social practice that involves the exercise and display of power between students through discourse. The aim of this research was to investigate student verbal violence in Lyceum according to this perspective. The researcher chose the qualitative method of analysis, namely the semi-structured interview tool with 8 students and 4 high school philologists in Attica, in order to examine a) how student verbal violence is conceptualized, b) with which linguistic forms and linguistic means it is realised, and c) which linguistic teaching practices are or could be applied by the participating philologists for a more effective management of the language of violence in school. Alongside the interviews, a teaching intervention was implemented in two sections of the first grade focused on the deconstruction of verbal bullying. The analysis of the resulting data revealed a. different conceptualisations of student verbal violence, b. as frequent forms of student verbal violence, insults/mockery, insults as well as irony, and as linguistic means of realisation, specific words or expressions that target different aspects or the whole identity of the individual, and c. the absence of language teaching practices to prevent and address the language of student violence in school. However, as the findings from the implementation of the language teaching intervention showed, the use of targeted language teaching materials on student verbal violence and the in-depth elaboration of these materials based on critical literacy practices can undoubtedly lead to the reduction of verbal violence in school, while enhancing students’ critical language awareness.
Η γλώσσα της μαθητικής βίας στο Λύκειο. Μία μελέτη περίπτωσης