Η σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από νέα δεδομένα τα οποία ακολουθούνται από ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις από τη μεριά των εκπαιδευτικών στελεχών, των εν ενεργεία εκπαιδευτικών και των μαθητών. Τα στελέχη της εκπαίδευσης και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι διαρκώς ενημερωμένοι γύρω από τις νέες τάσεις της παιδαγωγικής επιστήμης αλλά και γύρω από την εκπαιδευτική διοίκηση προκειμένου να βρουν πρόσφορο έδαφος οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται. Απαραίτητες προϋποθέσεις γι' αυτά είναι η οργάνωση των σχολικών οργανισμών σε νέες βάσεις, ο προσεκτικός προγραμματισμός της μαθησιακής διαδικασίας, ο εύστοχος καταμερισμός αρμοδιοτήτων, η δημιουργία δηλαδή οργανωσιακής κουλτούρας. Η οργανωσιακή κουλτούρα σχετίζεται άμεσα με την οργανωσιακή μάθηση. Είναι σκόπιμο κάθε σχολικός οργανισμός να μετατραπεί σε έναν οργανισμό που να ξέρει πώς να μαθαίνει, πώς να αφομοιώνει τη νέα γνώση και πώς να τη μεταφέρει αποτελεσματικά στους εμπλεκόμενους. Οι άμεσα εμπλεκόμενοι είναι τόσο οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές, όσο και οι διευθυντές αλλά και τα ηγετικά στελέχη της εκπαίδευσης. Πολλή δουλειά πρέπει να γίνει προς την κατεύθυνση της μεταβολής της κουλτούρας των παραπάνω, προκειμένου να αποκτήσουν τα σχολεία κουλτούρα οργανωσιακής μάθησης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός κλίματος δημοκρατίας και συνεργασίας στο σχολικό οργανισμό, που μπορεί να οδηγήσει στην οργάνωση σχετικών επιμορφώσεων αλλά και σωστής διαχείρισης της κατάστασης από τη σχολική ηγεσία. Οι σχολικοί ηγέτες ανάλογα με το όραμα που έχουν για το σχολείο τους και ανάλογα με τις διαπροσωπικές δεξιότητες που διαθέτουν, είναι οι κατεξοχήν υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση οργανωσιακής κουλτούρας, καθώς με αυτόν τον τρόπο επηρεάζουν την έκβαση των αλλαγών στη σχολική μονάδα. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται καταρχήν τις έννοιες της αλλαγής και της καινοτομίας στο σχολείο. Παράλληλα διασαφηνίζει την έννοια της οργανωσιακής κουλτούρας στους σχολικούς οργανισμούς καθώς η τελευταία κατέχει σημαίνοντα ρόλο στην εισαγωγή των καινοτομιών και στην αποτελεσματική εφαρμογή τους στη σχολική μονάδα. Σε συνάρτηση με τα προηγούμενα, βρίσκονται τα επιτυχημένα μοντέλα εκπαιδευτικής αλλαγής αλλά και οι παράγοντες που είναι καθοριστικοί για την επιτυχία της εισαγωγής της αλλαγής στο σχολείο. Δεν είναι λίγες οι αντιδράσεις που προκύπτουν σε κάθε ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης, αντιστάσεις οι οποίες πηγάζουν κυρίως από το εκπαιδευτικό σώμα του σχολείου και πρέπει να αντιμετωπιστούν από τη σχολική ηγεσία. Στην εποχή μας οι σχολικοί διευθυντές καλούνται να τροποποιήσουν το στυλ ηγεσίας τους και να πείσουν τους εκπαιδευτικούς για την αναγκαιότητα της αλλαγής και όχι απλώς να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους. Οι αποφάσεις για τα σημαντικά θέματα που αφορούν τη σχολική μονάδα θα πρέπει να λαμβάνονται με συμμετοχικές διαδικασίες, άρα να υπάρχει το κλίμα εκείνο που ευνοεί την ελευθερία της γνώμης και της ελευθερίας της έκφρασης.Η έρευνα που ακολουθεί μετά το θεωρητικό μέρος είναι ποσοτική και ανώνυμη και αφορά εν ενεργεία εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ σχετίζεται με τις παραπάνω έννοιες που πραγματεύεται η εργασία. Επίσης αναφέρεται ο σκοπός, τα ερευνητικά ερωτήματα και η μεθοδολογία που επιλέχθηκε. Ακολουθεί η στατιστική ανάλυση και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων και καταλήγει στα πιο αντιπροσωπευτικά συμπεράσματα. Τέλος παρατίθενται οι περιορισμοί της έρευνας και οι προτάσεις για μελλοντικές έρευνες.
Abstract
The modern educational reality is characterized by novelties which are followed by rapidly increasing demands on the part of educators, current teachers and students. Education executives and teachers need to be constantly informed about new trends in pedagogy as well as around the education administration in order for the reforms which are needed to be able to occur. Necessary prerequisites for this are the organization of school units on a new base, the careful planning of the learning process and the appropriate allocation of responsibilities, leading to the creation of an organizational culture. Organizational culture is directly related to organizational learning. It is advisable that every school organization become an organization that knows how to learn, how to assimilate new knowledge and how to effectively transfer it to those involved. Those directly involved are both teachers and students, as well as principals and leaders of education. Much work needs to be done to change the culture of the above, in order for schools to acquire an organizational learning culture. This can be achieved through a spirit of democracy and cooperation within the school unit, which can lead to the organization of relevant training and proper management of the situation by the school leadership. School leaders, depending on the vision they have for their school and according to people skills they have, are primarily responsible for shaping organizational culture, as in this way they influence the outcome of changes in the school unit. This paper mainly deals with the concepts of change and innovation in school. At the same time, it clarifies the meaning of organizational culture in school organizations as the latter plays a significant role in introducing innovations and their effective implementation in the school unit. In relation to the previous ones, there are the successful models of educational change but also the factors that are decisive for the success of the introduction of change within school. Fierce controversy has emerged as far as any reversal of the existing situation is concerned, resistances which originate mainly from the school's teaching staff and must be addressed by the school leadership. Nowadays, school principals are called upon to change their leadership mindset and convince teachers of the need for change, not just to impose their decisions. Decisions on important issues concerning the school unit should be taken through participatory processes, so that there is a climate conducive to freedom both of opinion and expression.
The research following the theoretical part is quantitative and anonymous and concerns practically primary education teachers while it is related to the concepts above that the paper deals with. The purpose, research questions and methodology chosen are also mentioned. The following is the statistical analysis and interpretation of the outcomes and the most representative conclusions. Finally, limitations and suggestions for future research are included as well.
Η Οργανωσιακή Κουλτούρα ως παράγοντας Εισαγωγής και Αποτελεσματικής Διαχείρισης της Αλλαγής