Εθνική Λυρική Σκηνή – Φωτισμός: από τα κιούπια στην τεχνολογία LED

Greek National Opera - Lighting: from dimmer pots to LED technology (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. Μαρούλης, Ευάγγελος
  3. Σχεδιασμός Φωτισμού (ΣΦΠ)
  4. 25 Σεπτεμβρίου 2022 [2022-09-25]
  5. Ελληνικά
  6. 95
  7. Μάσχα, Μελίνα
  8. Κορακίδου, Βερονίκη
  9. Ιστορία του θεατρικού φωτισμού | Θεατρικός φωτισμός | Φωτισμός σκηνής | Φωτιστικά σώματα στο θέατρο | Εξοπλισμός θεατρικού φωτισμού | Εξέλιξη θεατρικού φωτισμού | Νέες τεχνολογίες θεατρικού φωτισμού
  10. 7
  11. 14
  12. 4
  13. εικόνες, φωτογραφίες, φωτιστικά πλάνα, συνεντεύξεις
  14. Γενικές Αρχές Φωτισμού - Χρώμα και Φως / Καμπετζίδης, Χ.
    • Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως αντικείμενο μελέτης την ιστορική αναδρομή στον θεατρικό φωτισμό, καθώς και την εξέλιξή του στην Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) σε σχέση με την επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Ένας οργανισμός που δεν έχει κλείσει ακόμα εκατό χρόνια ζωής έχει μια τεράστια ιστορία που συνεχίζει σήμερα λαμπρά. Σημαντικά κομμάτια αυτής της αναδρομής στον φωτισμό της ΕΛΣ αποτελούν η ανανέωσή του όσο η τεχνολογία στο φωτισμό εξελισσόταν, οι καταστάσεις που επηρέασαν την εξέλιξή του, και το ενδιαφέρον για τα παραπάνω από το προσωπικό της ΕΛΣ από την ίδρυσή της έως σήμερα. Η ΕΛΣ παρουσιάζει μαζί με τη δική της εξέλιξη την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Στα 80 χρόνια λειτουργίας της, μέσα από τις πολλές ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που έζησε η Ελλάδα, κατάφερε να παραδώσει ένα σημαντικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με το λυρικό θέατρο σήμερα να χαίρει μεγάλης αποδοχής από πολλές βαθμίδες της κοινωνίας, και τον φωτισμό πλέον να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καλλιτεχνικής της δημιουργίας. Το 1887 εμφανίζονται οι πρώτοι καλλιτέχνες που ασχολούνται με το ελληνικό μελόδραμα στην Αθήνα. Χάρη σε αυτούς άλλα και σε άλλους γνώστες του μελοδράματος που είχαν ζήσει στο εξωτερικό, ξεκινούν οι πρόβες για το ανέβασμα της πρώτης Ελληνικής όπερας. Το 1888 παρουσιάζεται στο παλαιό θέατρο Μπούκουρα η πρώτη παράσταση του πρώτου ελληνικού μελοδραματικού έργου «Ο υποψήφιος βουλευτής» του Σπ. Ξύνδα. Το 1939, ιδρύεται η Λυρική Σκηνή (ΛΣ) ως τμήμα του Εθνικού Θεάτρου, που ως τότε ονομαζόταν Βασιλικό Θέατρο, με την πρώτη παράσταση της να δίνεται στις 5 Μαρτίου 1940 με την οπερέτα του Johan Strauss «Η Νυχτερίδα» στο κτίριο Τσίλλερ που σήμερα στεγάζει το Εθνικό Θέατρο. Από το Νοέμβριο του 1940 έως το Απρίλιο του 1941 κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου οι παραστάσεις της ΛΣ μεταφέρονται για λόγους ασφαλείας από την κεντρική σκηνή της Αγίου Κωνσταντίνου στον κινηματογράφο Παλλάς της οδού Βουκουρεστίου που διαθέτει καταφύγιο πολέμου. Το 1944 η ΛΣ γίνεται αυτόνομο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με τίτλο Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) και καλλιτεχνικό διευθυντή τον Μανώλη Καλομοίρη την ίδια χρονιά ακολουθεί ανακαίνιση στο θέατρο Ολύμπια. Έτσι ξεκίνησε το ελληνικό μελόδραμα στην Ελλάδα διανύοντας μισό αιώνα έως το 1943 οπού και συνιστάται ο Εθνικός Μελοδραματικός Όμιλος και το «Μελόδραμα Αθηνών». Στις 8 Ιανουαρίου του 1958 εγκαινιάζεται το νεόδμητο θέατρο Ολύμπια με την όπερα Αΐντα του Verdi δίνοντας συνολικά εκείνη την χρονιά 230 παραστάσεις από διάφορα έργα. Έως το 1962 η ΕΛΣ φωτίζεται ακόμα από τα κιούπια τα οποία ακόμα είναι πήλινα. Τα κιούπια είναι τα πρώτα παραδείγματα ροοστάτη (dimmer) που χρησιμοποιήθηκαν στο θέατρο για την αυξομείωση του ηλεκτρικού φωτός και όντως βοήθησαν στην δημιουργία αυξομειώσεων του θεατρικού φωτισμού. Μέσω αυτών, η ένταση του φωτισμού αυξομειώνεται, χρησιμοποιώντας αλατόνερο και έναν ακροδέκτη που μετακινείται μέσα στο αλατόνερο με μια πετονιά. Από το καμαράκι που βρίσκεται δίπλα στη σκηνή γίνεται όλος ο χειρισμός των φωτισμών της παράστασης και των κιούπιων, με τις πετονιές να καταλήγουν εκεί. Τα κιούπια θα χρησιμοποιηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ΕΛΣ, παρουσιάζοντας με τον καιρό μια τεχνική εξέλιξη καθώς γίνονται μεταλλικά και μπορούν να ομαδοποιηθούν στον χειρισμό τους. Τα φωτιστικά σώματα τον ίδιο καιρό δεν είναι αρκετά εξελιγμένα. Οι φωτισμοί γίνονται χωρίς θεατρικούς προβολείς αλλά με αυτοσχέδια φωτιστικά σώματα, όπως οι μπαλάτζες οι οποίες είναι ανοικτά ξύλινα κουτιά, με την λάμπα τοποθετημένη στο κέντρο τους. Λίγοι προβολείς έχουν προστεθεί το 1950. Ο υπεύθυνος ηλεκτρολόγος έχει την εποπτεία όλης της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης της σκηνής από την συντήρηση του εξοπλισμού, το σταμπιλάρισμα των φώτων, όπου αυτό γίνεται, μέχρι τον χειρισμό τους κατά την ώρα της παράστασης. Για πολλά χρόνια, και ενώ παράλληλα ο σχεδιασμός φωτισμού εξελίσσεται στον υπόλοιπο κόσμο αλλά και στα θέατρα της Αθήνας, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες καλλιτεχνικές απαιτήσεις στην ΕΛΣ. Στόχος των παραστάσεών της είναι να μπορεί να φωτίζεται το σκηνικό και οι τραγουδιστές με πολύ μικρές αλλαγές από σκηνή σε σκηνή. Τη μεταφορά, το κρέμασμα των φώτων, το σταμπιλάρισμα, τον χειρισμό τους και τις υπόλοιπες περιφερειακές δουλειές δεν τις έχουν χωρισμένες σε αρμοδιότητες στους εργαζομένους καθώς τις κάνει όλες το ίδιο άτομο. Το νέο θέατρο Ολύμπια είναι πλέον πιο εξελιγμένο από το προηγούμενο κτήριο. Η σκηνογραφία και ο φωτισμός ξεκινούν να παίζουν μεγαλύτερο ρόλο σε μια παράσταση. Παρόλα αυτά, οι διαδικασίες στο φωτισμό αλλά και η υλικοτεχνική υποδομή του παραμένουν ίδια με πολύ λίγες αλλαγές για χρόνια. Για την αλλαγή της έντασης των φωτισμών, από τα κιούπια περνάμε στα Μπουτόνια. Τα Μπουτόνια είναι έναν νέο σύστημα που κάνει dimming στα φώτα με αντιστάσεις και κάρβουνο. Τα Μπουτόνια έχουν μοχλούς τοποθετημένους στο μπροστινό τους μέρος, ώστε να μπορεί κανείς να τους χειρίζεται. Οι μοχλοί αυτοί μπορούν να ομαδοποιηθούν. Αυτό γίνεται με το να βιδωθούν σε έναν «κύριο» άξονα που περιστρέφεται για να ελέγξει ταυτόχρονα όλους τους ροοστάτες που είναι ομαδοποιημένοι σε αυτόν. Μετά το 1990 τα Μπουτόνια αποτελούν παρελθόν και την θέση τους έχουν πάρει κονσόλες φωτισμού μεγάλου μεγέθους και dimmers που επιτρέπουν στους φωτισμούς καλύτερες αλλαγές, αλλά και τον προγραμματισμό των φώτων ανάλογα με την κάθε σκηνή. Την ίδια περίοδο, στο θέατρο Ακροπόλ χρησιμοποιείται κονσόλα φωτισμού της εταιρείας Strand η οποία έχει το μέγεθος ενός μεγάλου γραφείου. Κατά το διάστημα αυτό πολλές αλλαγές γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο στην τεχνολογία του φωτισμού. Οι προβολείς γίνονται πλέον περισσότεροι, όμως δεν λείπουν αυτοσχέδια φωτιστικά σώματα του παρελθόντος, που δεν επιτρέπουν κάτι παραπάνω από γενικούς φωτισμούς. Μετά το 2000, η ΕΛΣ αποκτά νέα πνοή. Αν και τα πρώτα χρόνια βρίσκεται αρκετά πίσω τεχνολογικά, αρχίζει να δίνει πλέον αρκετή σημασία στο καλλιτεχνικό της αποτέλεσμα. Πέρα από το λυρικό της μέρος, αρχίζει να δίνει την απαιτούμενη σημασία και σε άλλα κομμάτια της, όπως το μπαλέτο και η οπερέτα, που από το 2000 έως το 2009 φιλοξενούνται στο γειτονικό θέατρο Ακροπόλ. Εργαζόμενοι στον φωτισμό είναι οι ηλεκτρολόγοι-φωτιστές καθώς ακόμα δεν υπάρχουν σχεδιαστές φωτισμού. Οι επαγγελματίες αυτοί έχουν επωμιστεί τον ρόλο του φωτιστή χωρίς όμως τις αντίστοιχες καλλιτεχνικές αρμοδιότητες των σχεδιαστών φωτισμού. Ο υπεύθυνος ηλεκτρολόγος του θεάτρου είναι αυτός που γνωρίζει τα φώτα του, και βάση αυτών αλλά και τις οδηγίες του σκηνοθέτη, ανάβει ανάλογα τα φώτα σε κάθε σκηνή. Η θέση αυτή έχει σκοπό τον σωστό φωτισμό της παράστασης αλλά όχι απαραίτητα τον καλλιτεχνικό φωτισμό της. Οι ηλεκτρολόγοι, σε κάποιες περιπτώσεις, ανάλογα το μεράκι που έχουν οι ίδιοι για τον φωτισμό, φροντίζουν για ένα πιο ομοιόμορφο ή πιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Το 2006 με τον την άφιξη του Στέφανου Λαζαρίδη στην καλλιτεχνική διεύθυνση της ΕΛΣ ξεκινά μια νέα εποχή. Οι συνεργασίες από το εξωτερικό αλλά και με νέους καλλιτεχνικούς συνεργάτες μέσα από το πρίσμα του Σ. Λαζαρίδη δίνουν την ώθηση να αναπτυχθεί σε πολλά επίπεδα και να εξελιχθεί η ΕΛΣ. Οι παραγωγές έχουν πλέον καλλιτεχνικούς συνεργάτες ειδικευμένους στον θεατρικό φωτισμό οι οποίοι έχουν αρκετές φωτιστικές απαιτήσεις. Το γεγονός αυτό δεν είναι ευχάριστο για τους εργαζομένους στον φωτισμό της ΕΛΣ, οι οποίοι δεν είναι έτοιμοι να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν τόσα χρόνια. Οι προβολείς στο θέατρο Ολύμπια είναι λίγοι Fresnel που οι ηλεκτρολόγοι της ΕΛΣ τους ονόμαζαν «μπιμπίδες». Είναι φανερό ότι οι προβολείς αυτοί δεν έχουν μετακινηθεί ποτέ. Ακόμα, υπάρχουν διάφορα αυτοσχέδια φωτιστικά από ταψιά και λάμπες που είναι κολλημένα σε μόνιμη θέση πάνω από την σκηνή. Το Ακροπόλ παράλληλα, αυτή την περίοδο, λόγω των μπαλέτων που έχουν περισσότερη ανάγκη για ιδιαίτερους φωτισμούς, διαθέτει λίγα περισσότερα φώτα, όπως PC. Οι νέοι συνεργάτες της ΕΛΣ, για να πετύχουν καλύτερα αποτελέσματα στους φωτισμούς αναγκάζονται να νοικιάσουν προβολείς. Τον πρώτο καιρό όμως η ηλεκτρολόγοι, εκτός από λίγους, δεν έχουν καμιά διάθεση να βοηθήσουν σε όλη αυτή την προσπάθεια. Οι καλλιτεχνικές απαιτήσεις, ειδικά των παραγωγών από το εξωτερικό αλλά και των καλλιτεχνικών συνεργατών, «αναγκάζουν» την ΕΛΣ να εκσυγχρονίζεται, με μικρά όμως βήματα. Το 2006, ενώ η τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά, η κονσόλα του Ολύμπια, είναι πολύ πιο πίσω τεχνολογικά από τις κονσόλες στα υπόλοιπα αθηναϊκά θέατρα. Μέχρι τη μεταφορά της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ η κονσόλα στην σκηνή του θεάτρου Ολύμπια είναι η Congo της ETC. Σε περίπτωση που την ώρα μίας παράστασης η κονσόλα έχει κάποιο πρόβλημα, χρησιμοποιείται εναλλακτικά η Congo Junior, ο ακόμα λειτουργικός προκάτοχος της βασικής κονσόλας. Ο χειρισμός μπορεί πλέον να γίνεται από μεγαλύτερη απόσταση, γι’ αυτό και πλέον το ηλεκτρολογείο του Ολύμπια βρίσκεται στο θεωρείο πίσω από τους θεατές, έχοντας έτσι καλύτερη οπτική των φωτισμών και της παράστασης. Λίγο πριν το 2010 η ΕΛΣ αποκτά και τις πρώτες τις ρομποτικές κεφαλές. Οι ρομποτικές κεφαλές που μπαίνουν στο Ολύμπια είναι οι Mac Performance και οι ETC Revolution. Τα ρομποτικά φώτα επίσης δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα στην εγκατάσταση τους λόγω του όγκου τους και του βάρους τους. Ο μόνος τρόπος για να γίνει σωστά η τοποθέτηση τους είναι να δημιουργηθούν θέσεις μπροστά στη μπούκα, και γι’ αυτόν τον λόγο τοποθετείται στο σημείο αυτό μηχανοκίνητη τράσα. To 2011 η ΕΛΣ αγοράζει προβολείς ETC μεταχειρισμένους, που όμως είναι αρκετά σύγχρονοι και εύχρηστοι και έτσι οι φωτισμοί καταφέρνουν σε έναν βαθμό να φτάσουν σε επίπεδο τα πιο σύγχρονα θέατρα της Αθήνας. Με τον εκσυγχρονισμό της υλικοτεχνικής υποδομής που λαμβάνει χώρα στο θέατρο Ολύμπια, δεν λύνονται όλα τα προβλήματα στον φωτισμό. Η όπερα σε όλο τον κόσμο αλλά και πλέον στην ΕΛΣ έχει τεράστιες φωτιστικές απαιτήσεις. Η ίδια η τεχνολογική εξέλιξη απαιτεί περισσότερες υποδομές. Με την αγορά των ρομποτικών κεφαλών αλλά και μικρότερων LED φωτιστικών σωμάτων, μεγαλώνουν οι απαιτήσεις σε κανάλια φωτισμού. Τα κανάλια έρχονται από ένα μηχάνημα που ονομάζεται universe και συνδέεται με την κονσόλα. Τα κανάλια που διαθέτει η υποδομή του Ολύμπια είναι πλέον πολύ λίγα, αν αναλογιστεί κάποιος ότι με τα ζεστά φώτα ένα κανάλι αντιστοιχεί σε ένα φως, ενώ στα LED το λιγότερο που απαιτείται είναι τρία ή έξι ή δώδεκα κανάλια, και στην περίπτωση των ρομποτικών κεφαλών ακόμα περισσότερα. Αποτέλεσμα είναι τα διαθέσιμα κανάλια να μην επαρκούν. Συνεπώς οι όπερες που ανεβαίνουν στο Ολύμπια, έχοντας σύγχρονες φωτιστικές ανάγκες και μεγάλες φωτιστικές απαιτήσεις, δεν καλύπτονται από την υπάρχουσα, αν και ανανεωμένη, υλικοτεχνική υποδομή. Παρόλες τις αλλαγές, το Ολύμπια είναι πολύ δύσκολο να εκσυγχρονιστεί ώστε να μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της σύγχρονης όπερας. Γι’ αυτό τον σκοπό, η ΕΛΣ το 2007 μεταφέρεται στο ΚΠΙΣΝ. Για τη μεταφορά αυτή, οι νέες σκηνές εξοπλίζονται με τις νεότερες τεχνολογίες. Με σκοπό το καλύτερο αποτέλεσμα, οι εργαζόμενοι στον φωτισμό συμμετέχουν σε συναντήσεις όπου υποδεικνύουν ποιες είναι οι ανάγκες των φωτισμών των παραστάσεων της ΕΛΣ και της δουλειάς τους. Με τη μετακόμιση από το Ολύμπια μεγάλο μέρος της υποδομής των φωτισμών μεταφέρεται στις νέες σκηνές. Ρομποτικές κεφαλές, φώτα LED και προβολείς που βρίσκονταν σε καλή κατάσταση εξοπλίζουν την εναλλακτική σκηνή, καθώς προστίθενται σε αυτά που έχει από την παράδοση της. Τα υπόλοιπα φωτιστικά σώματα του Ολύμπια μπαίνουν στην αποθήκη και χρησιμοποιούνται από την ΕΛΣ σε περιοδείες ή εξωτερικές εμφανίσεις. H τεχνολογία στο ΚΠΙΣΝ διαφέρει τόσο πολύ από αυτή του Ολύμπια σε όλα τα στάδια που πρέπει να αλλάξει η βάση του τρόπου σκέψης και εργασίας του προσωπικού. Δεν έχει ανανεωθεί απλά η κονσόλα του φωτισμού αλλά και όλο το σύστημα και η σύνδεση του χειρισμού των φωτισμών. Πλέον από την τεχνολογία σύνδεσης DMX των φωτιστικών με την κονσόλα περνάμε στη σύνδεση ethernet. Η κονσόλα της κεντρικής σκηνής «Σταύρος Νιάρχος» είναι η ETC Eos Titanium, ενώ για εφεδρική υπάρχει η ETC Gio. Στην ενναλακτική σκηνή, η βασική κονσόλα είναι η ETC Gio, η οποία βρίσκεται πλέον εκτός ηλεκτρολογείου μετά από απαίτηση των χειριστών της για καλύτερη οπτική προς την σκηνή. Τα παλαιά ρομποτικά φώτα που έχουν μετακινηθεί από το Ολύμπια στην εναλλακτική σκηνή δημιουργούν πολλά προβλήματα λόγω της παλαιότητάς τους, κι έτσι το 2021 ανανεώνονται με δέκα νέους προβολείς LED Profile Synergy της DTS. Δεν είναι όμως μόνο οι εγκαταστάσεις, οι προβολείς και οι κονσόλες που αλλάζουν, αλλά και όλη η οργάνωση τους. Παρόλη την δυσφορία που αυτή η αλλαγή προκαλεί, έχει γίνει ένα τεράστιο βήμα τεχνολογικά από την ΕΛΣ που μόνο θετικό αποτέλεσμα μπορεί να έχει. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στο φωτισμό προσαρμόζονται στις αλλαγές και εξελίσσονται από αυτές, προσφέροντας σήμερα ένα αποτέλεσμα πρότυπο για τα Ελληνικά δεδομένα, αλλά και αντάξιο των μεγαλύτερων σκηνών παγκοσμίως. Ως συμπέρασμα όλων των παραπάνω, η ΕΛΣ άργησε πολύ να εξελίξει τον φωτισμό στις παραστάσεις της. Αυτό δεν ήταν πρόβλημα όμως μόνο για τους φωτισμούς της. Και οι υπόλοιποι κλάδοι της είχαν μια στασιμότητα στην εξέλιξη τους, αντιμετωπίζοντας το νέο, από όπου και αν προερχόταν, εχθρικά. Έτσι το καλλιτεχνικό της αποτέλεσμα συνολικά παρέμενε στάσιμο. Ακόμα και αν η συνταγή είναι πετυχημένη πρέπει να βρίσκεται ένας τρόπος για την αναδιαπραγμάτευσή της. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν κατάφερε να εξελιχθεί παράλληλα με το υπόλοιπο θέατρο και τις λυρικές σκηνές του κόσμου: η επανάπαυση στο παγιωμένο, σε κάτι που δουλεύει άρα είναι και καλό. Για την καλλιτεχνική της ανάπτυξη μια σκηνή όπως η ΕΛΣ πρέπει να έχει μια σφαιρική ματιά σε ό,τι κάνει. Είναι σαφές από τα γεγονότα και την ιστορία της ότι μόνο με μια ολιστική προσέγγιση μπορεί να αναπτυχθεί και να αντέξει στο χρόνο. Η διεύθυνσή της πρέπει να κοιτά να αναπτύξει όλους τους κλάδους της, με μια εσωτερική αλλά και εξωτερική ματιά, φυσικά πάντα με όραμα να πετύχει κάτι παραπάνω από την προηγούμενη φορά. Το προσωπικό της με τη σειρά του πρέπει να έχει ενδιαφέρον για το πόστο του, να μη μένει στάσιμο αλλά να κοιτά ξανά και ξανά με διαφορετική ματιά κάθε τι που κάνει, με ενδιαφέρον και αγάπη αλλά και με ενδιαφέρον για το πώς εργάζονται οι υπόλοιπες σκηνές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δεν πρέπει να μένει μόνο στο δικό του πόστο ο καθένας, αλλά να αφουγκράζεται και όλα τα υπόλοιπα πόστα, δίνοντας έτσι το βήμα και την ελευθερία να εξελιχθούν και να δημιουργήσουν νέα πράγματα μαζί από την αρχή έως το τέλος. Σε τέχνες σαν το θέατρο μόνο έτσι μπορεί να έρθει η επιτυχία, και αυτό είναι κάτι που το επέδειξε η ΕΛΣ σήμερα. Τέλος, το θέατρο πρέπει να απευθύνεται προς όλο τον κόσμο και όχι μόνο προς ένα συγκεκριμένο κοινό, καθώς η τέχνη προσφέρει γνώση σε όλους.
    • The subject of this dissertation thesis is the historical review of theatrical lighting, as well as its evolution at the Greek National Opera (GNO) in relation to the prevailing situation in Greece and in the rest of the world. It has not yet been 100 years since the GNO was first established. However, this organisation has a bright history to showcase. The renewal of the GNO lighting equipment, the on-going situations that affected its evolution, and the interest of the GNO employees with regards to the above, are important parts of this historical review. In its 80 years of operation, through the many historical, social and political changes that Greece has experienced, GNO has managed to deliver an important artistic result with the lyric theater today enjoying great acceptance by different parts of society, and the lighting now being an integral part of its artistic result. In 1887, the first artists of the Greek opera make their appearance in Athens. Thanks to them and other opera connoisseurs coming from abroad, the rehearsals for the first Greek opera performance begin. In 1888 the first Greek opera performance, “The Candidate of Parliament” by Sp. Xyndas, takes place. In 1939, the Greek National Opera (GNO) is founded as part of the National Theatre, that at this time is called Royal Theatre. The first performance is being held on March 5, 1940 with Johann Strauss’ operetta "The Bat" in the Chiller building that today houses the National Theater. From November 1940 to April 1941, during the Greek-Italian War, the performances of the GNO are transferred for security reasons from the main stage of Agiou Konstantinou Street to the Pallas cinema on Voukourestiou Street, which has a war shelter. In 1944, the National Opera became an autonomous legal entity of public law, with the title “Greek National Opera (GNO)” and Manolis Kalomiris as the artistic director, followed by a renovation of the Olympia Theater. This is how the Greek Opera started in Greece, covering half a century until 1943 when the National Opera Group and the “Athens Opera” were founded. On January 8, 1958, the newly-built Olympia Theater is being inaugurated with Verdi's “Aida” Opera, giving a total of 230 performances from various plays that year. Until 1962, the GNO is still being illuminated by dimmer pots. The dimmer pots are the first form of dimmers used in theatres for lighting fluctuations. Through them, the light volume fluctuates by the use of saline and a terminal that moves through the salt water with a fishing line. The lighting of the show is being controlled through a chamber next to the stage, with the fishing lines ending up there. Dimmer pots are being used by the GNO for a long time, presenting over time a technical development as they become metallic and can be grouped for controlling them all at once. During this time, lighting instruments are not sophisticated enough. The lighting is done without theatrical spotlights but with improvised lighting fixtures, such as “balantzes”, which are open wooden boxes, with a lamp placed in their center. Few spotlights are being added in 1950. The responsible electrician has the supervision of the entire electrical installation of the stage, from the maintenance of the equipment and the light stabilising where needed, to their handling during the performance. For many years, and while at the same time the lighting design is evolving in the rest of the world and in the theaters of Athens, there are no special artistic requirements in the GNO. The main goal of its performances is for the stage props and the singers to be adequately illuminated, with very small changes between the different scenes. The same person is responsible for the light placement, stabilization and handling, as well as other duties that may come up with regards to the lighting process. The new Olympia Theater is now more sophisticated than the previous building. Lighting design and scenography gradually become more important in a performance. However, the lighting procedures and infrastructure remain the same, with very few changes over the years. To change the intensity of the lighting, we are transitioning from the dimmer pots to the so-called “Boutonia”, a new dimming system using electrical resistances and charcoal. The “Boutonia” have have levers mounted on their front so that they can be operated. These levers can be grouped together to simultaneously check all the rheostats that are grouped onto them. After 1990, the “Boutonia” have become a thing of the past, and large-format lighting consoles and dimmers have taken their place, allowing not only more efficient stage llighting changes, but also the programming of the stage lighting for each scene. At the same time, in the Acropol Theater, a Strand lighting console in the size of a large office is being used. During this time, the world is witnessing many changes globally in the stage lighting technology. The spotlights are now being used more widely, but the improvised lighting fixtures of the past are still present, limiting the stage lighting possibilities. After 2000, the GNO starts paying more importance on its artistic result. Besides its lyrical part, it now begins to pay the required importance to other parts, such as the ballet and operetta shows, which from 2000 to 2009 are being hosted in the neighboring Acropol Theater. There are still no stage lighting designers, thus the electricians are still responsible for the stage lighting, but without the corresponding artistic responsibilities of a stage lighting designer. The supervising electrician of the theatre is familiar with the lighting instruments, and according to the stage director’s instructions, turns on the stage lighting of each scene. This position cover the stage lighting of the show adequately, but does not necessarily add any creative stage lighting to it. In some cases, the electricians create a more uniform and artistic result, thanks to the passion they may have for stage lighting. In 2006, with Stefanos Lazaridis as the Creative Director of the GNO, a new era begins. Partnerships with creative people from abroad and inside the country, push the GNO to evolve on many different levels. The productions now have artistic partners specialized in theatrical lighting who have several stage lighting requirements. This does not make the GNO employees happy, who are not ready to change the way they have been working up to now. The spotlights at the Olympia Theater are few Fresnels that the GNO electricians call "Bibides". It is obvious that these spotlights have never been moved. Still, there are various improvised lighting fixtures made from baking pans and lamps that are glued in a permanent position above the stage. At the same time, the Acropole Theatre owns a few more lighting fixtures, such as the PC stage lighting equipment, due to the ballet shows that require more sophisticated stage lighting techniques. The new GNO partners are forced to rent spotlights to achieve better results, but the GNO electricians are not willing to support this effort. The artistic demands, especially of producers coming from abroad but also of artistic partners, "force" the GNO to modernize, but with baby steps. In 2006, although technology has made important progress, the stage lighting console that the Olympia Theatre is using is far behind technologically than the consoles being used in the rest of the Athenian theaters. Until the GNO's transfer to the SNFCC, the console used on the stage of the Olympia Theater is the ETC Congo. In case the console faces problems during a performance, Congo Junior, the still functional predecessor of the main console, is used interchangeably. The stage lighting can now be controlled from a greater distance, which is why now the electrician's office at the Olympia Theatre is located in the gallery behind the spectators, offering a better view of the stage lighting result and the performance. Right before 2010, the GNO acquires its first robotic lights, Mac Performance and ETC Revolution. However, robotic lights prove to be challenge when it comes to their installation, due to their size and weight. In 2011, the GNO buys used ETC spotlights, which are quite modern and easy to use, and so the stage lighting manages to a certain extent to meet the standards of the most modern theaters in Athens. But even with the modernization of the infrastructure at the Olympia Theater, not all stage lighting problems are solved. Opera shows around the world, but also in Greece, place great demands on stage lighting. The technological development itself requires more infrastructure. With the purchase of robotic lights and smaller LED luminaires, the requirements for lighting channels increase. The lighting channels come from a machine called “universe”, that connects with the console. The lighting channels that are available by the infrastructure of the Olympia Theatre are now very few, if one considers that with warm lights one channel would correspond to one light, while one LED requires at least three or six or twelve channels, and one robotic light requires even more channels. This leads to a lack of available channels. Therefore, the modern stage lighting needs and demands of the Opera shows that are hosted by the Olympia Theatre are not covered by the existing stage lighting infrastructure. Despite all these changes, it is hard for the Olympia Theatre to modernize in order to be able to serve the needs of contemporary opera. For this reason, the GNO moves to the SNFCC in 2007. The new stages are being equipped with the most up-to-date technologies. In order to achieve the best result, the stage lighting workers participate in meetings where they indicate what the needs are for the GNO performance stage lighting and their work. With the move from the Olympia Theatre, much of the lighting infrastructure is transferred to the new stages. Robotic lights, LED lights and spotlights that remained in good condition equip the Alternative Stage, as they are being added to its equipment. The rest of the lighting fixtures are placed in the warehouse and are used by the GNO in tours and external performances. The technology at the SNFCC differs so much from that of the Olympia Theatre that the way the staff thinks and works has to change completely. It’s not just the stage lighting console that is different, but also the entire system and the interconnection of the stage lighting handling. From the DMX lights connection technology, the GNO moves to the ethernet connection. On the main “Stavros Niarchos” stage, the ETC Eos Titanium console is being used, while the ETC Gio console is used for back-up. On the Alternative Stage, ETC Gio is the main console, which is now out of the electricians’ office, to ensure a better view of the stage, as requested from its operators. The old robotic lights that have been moved from the Olympia Theatre to the Alternative Stage are causing many issues due to being old, thus in 2021 the equipment is being renewed with 10 new DTS LED Profile Synergy spotlights However, it is not only the infrastructure, spotlights and consoles that are changing, but also their whole organization. Despite all the discomfort that this change causes, a huge technological step has been taken by the GNO that can only have a positive effect. Most of the stage lighting staff adjusts to the changes and evolves through them, leading to a result that stands as a model for Greek standards, but also worthy of the largest stages in the world. As a conclusion to all the above, the GNO took a long time to develop its stage lighting. And this was not just a stage lighting problem. Every aspect of the organisation faced a stagnating stage their evolution, treating everything new with hostility and suspicion. This is the main reason why it did not manage to evolve in parallel with the rest of the theaters and the lyrical scenes of the world; the blind trust in the consolidated, in something that has worked so far and therefore doesn’t need to change. But even if the recipe is successful, there should always be room for change and re-evaluation. For its artistic development, a stage such as the GNO must have a holistic approach to everything it does. It is clear from its events and history that only with such an approach it can grow and stand the test of time. Its management should aim to develop all of its aspects, collecting information from both the inside and outside environment, aiming to achieve more and more. At the same time, its employees need to always seek for updated ways and practices on becoming more effective and efficient, showcasing an honest interest about how other stages and professionals work in Greece and abroad, while also cooperating with other departments for a successful result. In artistic environments and organisations such as theaters, this is the only way towards success, and this is something that the GNO has demonstrated through its history. Finally, theatres should be accessible to the whole society and not just to a specific audience, as art is a form of education for everyone.
  16. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.