Οι συνεταιρισμοί παγκόσμια αλλά και στη χώρα μας έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάδειξη της αναγκαιότητας της συλλογικής δράσης, της αλληλοβοήθειας, της ισότιμης συμμετοχής των μελών και της δημοκρατικής διακυβέρνησης των εγχειρημάτων. Οι συνεταιρισμοί έχουν αποδείξει πως είναι περισσότερο ανθεκτικοί σε περιόδους κρίσης ιδιαίτερα λόγω της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της αλληλεγγύης των μελών.
Τα πράγματα όμως δεν εξελίσσονται πάντα θετικά, ο ιδεαλισμός που επικρατεί στην έναρξη λειτουργίας των εγχειρημάτων υποχωρεί, τα μέλη ενδιαφέρονται λιγότερο για την επιτυχία του εγχειρήματος, οι συνεταιριστικές αρχές και αξίες υποχωρούν αφήνοντας χώρο στο οικονομικό όφελος, το ιδιωτικό κεφάλαιο εισδύει, ο συνεταιρισμός παίρνει χαρακτηριστικά επιχείρησης του ιδιωτικού τομέα. Στη διοίκηση επικρατούν ηγεμονικές ελίτ και οι managers αναλαμβάνουν κυρίαρχο ρόλο αγνοώντας πολλές φορές την εκλεγμένη διοίκηση.
Ο εκφυλισμός και η αποαμοιβαιοποίηση οδηγούν σε κατάρρευση και χρεοκοπία ή μετατροπή του συνεταιρισμού σε ιδιωτική κερδοσκοπική επιχείρηση, όμως κατά πολλούς θεωρητικούς αυτός ο κύκλος μπορεί να κλείσει και να δώσει τη θέση του στην επαναφορά του ενδιαφέροντος των μελών, την επικράτηση των συνεταιριστικών αρχών και ιδεών και την αναγέννηση του συνεταιρισμού.
Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ) Μεσσηνίας που προέκυψε από τη συμμετοχή 230 πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών στη δευτεροβάθμια ένωση το 1986, έχει απασχολήσει την τοπική κοινωνία και τα μέσα ενημέρωσης με τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπισε και την οδήγησαν σε προπτωχευτικό στάδιο, τις ενδοσυνεταιριστικές συγκρούσεις, τις απαιτήσεις των πιστωτών, τη συνεργασία με ιδιωτική επιχείρηση και την εξισορρόπηση των οικονομικών με επίτευξη θετικού ετήσιου λειτουργικού αποτελέσματος.
Για την μελέτη της περίπτωσης της ΕΑΣ και του νέου σχήματος που προέκυψε και αποτελεί καθολικό διάδοχό της, τον Αγροτικό Ελαιουργικό Συνεταιρισμό Μεσσηνίας-Η Ένωση, με διακριτικό τίτλο «Ένωση Μεσσηνίας», επιλέχτηκε η μεθοδολογία της ποιοτικής έρευνας με ημιδομημένες συνεντεύξεις τεσσάρων προσώπων με γνώση και εμπειρία, που έχουν πρωταγωνιστήσει στην πορεία του εγχειρήματος από την άνθηση στο μαρασμό και το προπτωχευτικό στάδιο, στην σταθεροποίηση των οικονομικών και στην αναγέννηση.
Λέξεις – Κλειδιά: Συνεταιρισμοί, Εκφυλισμός, Αποαμοιβαιοποίηση, Αναγέννηση, Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεσσηνίας (ΕΑΣΜ).
Cooperatives worldwide and in our country have played an important role in economic and social development with particular emphasis on highlighting the need for collective action, mutual assistance, equal participation of members and democratic governance of enterprises. Cooperatives have proven to be more resilient in times of crisis, especially because of democratic governance and solidarity among members.
But things do not always turn out positively, the idealism that prevails at the start of operations recedes, members are less interested in the success of the project, cooperative principles and values recede leaving room for economic benefit, private capital enters, cooperative takes on the characteristics of a private sector company. Hegemonic elites prevail in the administration and the managers assume a dominant role, often ignoring the elected administration.
Degeneration and demutualization lead to collapse and bankruptcy, but according to many theorists, this circle can close and give way to the restoration of members' interest, the prevalence of cooperative principles, ideas and the rebirth of cooperatives.
The Union of Agricultural Cooperatives of Messinia (EAS), which emerged from the participation of 230 primary cooperatives in the secondary association in 1986, has preoccupied the local community and the media with the major financial problems it faced and led to a pre-bankruptcy stage, inter-cooperative conflicts, creditors' demands, cooperation with a private company and balancing its finances into an annual operating result.
For the study of the case of EAS and the new scheme that emerged and is its universal successor, the Agricultural Olive Cooperative of Messinia-The Union with the distinctive title "Union of Messinia", the methodology of qualitative research was chosen and the semi-structured interviews with four people who have knowledge, experience and have starred in
the course of the project from prosperity to wilting and the pre-bankruptcy stage to stabilization of finances and the regeneration.
Keywords: Cooperatives, Degeneration, Demutualization, regeneration, Union of Agricultural Cooperatives of Messinia (EASM).
Ο εκφυλισμός, η αποαμοιβαιοποίηση και η αναγέννηση των συνεταιρισμών. Η περίπτωση της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεσσηνίας.