Τις τελευταίες δεκαετίες, μία από τις χρήσεις της σημειωτικής που κέρδισε την προσοχή των ερευνητών ήταν η κατανόηση της διαδικασίας παραγωγή νοήματος που χρησιμοποιούν οι μαθητές σε τυπικά και μη τυπικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Λαμβάνοντας υπόψη, ταυτόχρονα, την πρόσφατη προσφυγική κρίση που έχει μετατρέψει τις σύγχρονες τάξεις σε εξαιρετικά ετερογενείς, στόχος της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει πώς τα παιδιά πρόσφυγες αντιλαμβάνονται και απεικονίζουν την κοινωνιογλωσσική τους πραγματικότητα μέσα από πολυτροπικά κείμενα ταυτότητας. Σε πολύγλωσσα/διγλωσσικά πλαίσια, οι μαθητές συχνά χρησιμοποιούν τη διαγλωσσική επικοινωνία, δηλαδή όλα τα γλωσσικά τους ρεπερτόρια και άλλους σημειωτικούς τρόπους ως ένα ολοκληρωμένο σύστημα επικοινωνίας για να δημιουργήσουν και να διαπραγματευτούν νοήματα, γεγονός που καθιστά την όλη διαδικασία ιδιαίτερα πολυτροπική (Garcia, 2016- Garcia & Otheguy, 2020). Η πολυτροπική προσέγγιση συνεπάγεται ότι ο μαθητής διαπραγματεύεται την παραγωγή νοήματος μέσω διαφορετικών τρόπων επικοινωνίας, όπως οπτικών, ακουστικών, χειρονομιακών, απτικών, γραπτών, προφορικών και χωρικών τρόπων, καθιστώντας, έτσι, τα άτομα ενεργούς φορείς παραγωγής νοήματος (Cope & Kalantzis, 2009). Σε αυτό το πλαίσιο, η κατανόηση του γλωσσικού προφίλ των δίγλωσσων/πολυγλωσσικών μαθητών ενθαρρύνει παιδαγωγικές πρακτικές που ενδυναμώνουν τους μαθητές να χρησιμοποιούν όλους τους γλωσσικούς τους πόρους μέσω πολυτροπικών μέσων, όπως τα κείμενα ταυτότητας (Gkaintartzi, Gkountani, Kamaretsou, Kokkini, Sakellaridi, and Sireti, 2020). Τα κείμενα ταυτότητας είναι ισχυρά εργαλεία που βοηθούν τους μαθητές να συσχετίσουν τις προηγούμενες εμπειρίες τους με τη νέα πραγματικότητα, η οποία είναι συνήθως μονοπολιτισμική και μονόγλωσση, να εκφράσουν τις σκέψεις τους, να κατασκευάσουν και να επιβεβαιώσουν τις πολλαπλές ταυτότητές τους και, τέλος, να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να χαρτογραφήσουν το κοινωνιογλωσσικό προφίλ των μαθητών τους ώστε να δημιουργήσουν συνθήκες για τη μέγιστη επένδυση στην ταυτότητα (Cummins &Early, 2011- Melo-Pfeifer, 2015- Gkaintartzi et al., 2020). Τα δεδομένα της μελέτης συλλέχθηκαν μέσω ημιδομημένων συνεντεύξεων με τους πρόσφυγες μαθητές και τους γονείς τους και αναλύσεων κειμένων ταυτότητας με στόχο να αποκαλυφθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ευάλωτοι αυτοί μαθητές αντιλαμβάνονται την κοινωνιογλωσσική τους πραγματικότητα. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν επτά πρόσφυγες μαθητές ηλικίας 7-12 ετών και οι γονείς τους, οι οποίοι διέμεναν σε προσφυγική δομή της Βόρειας Ελλάδας και παρακολουθούσαν μαθήματα τόσο την τυπική όσο και τη μη τυπική εκπαίδευση. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι τα παιδιά πρόσφυγες έχουν αναπτύξει ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών ρεπερτορίων καθ' όλη τη διάρκεια της πορείας της ζωής τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις επικοινωνιακές τους ανάγκες. Ωστόσο, δίνουν νόημα στην πολυγλωσσική τους ταυτότητα από μια μονόγλωσση και μονογλωσσική προοπτική. Τα ευρήματα φιλοδοξούν να ρίξουν φως στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά πρόσφυγες αντιλαμβάνονται την κοινωνιογλωσσική τους πραγματικότητα δίνοντας έμφαση στο ρόλο των πολυτροπικών κειμένων ταυτότητας ως ισχυρά εργαλεία για την ενδυνάμωση των μαθητών προσφύγων και την ενθάρρυνσή τους να κατασκευάσουν και να διαπραγματευτούν τις πολλαπλές τους ταυτότητες.
Over the last decades, one of the uses of semiotics that has gained researchers’ attention was the understanding of meaning-making processes used by students in formal and non-formal educational settings. Considering, simultaneously, the recent refugee crisis that has turned contemporary classrooms highly heterogeneous, the aim of the present study is to explore how refugee children perceive and depict their sociolinguistic realities through multimodal identity texts. In multilingual/ bilingual contexts, students often use translanguaging that is all their linguistic repertoires and other semiotic modes as an integrated communication system to make and negotiate meaning, which makes the whole procedure highly multimodal (Garcia, 2016; Garcia & Otheguy, 2020). The multimodal approach entails that the learner negotiate meaning- making via different modes ways of communication, such as visual, audio, gestural, tactile, written, oral and spatial modes, rendering, thus, individuals active agents of meaning- making (Cope & Kalantzis, 2009). In this context, understanding bilingual/ multilingual students’ linguistic profiles encourages pedagogical practices that empower students to use all their linguistic resources through multimodal means, such as identity texts (Gkaintartzi, Gkountani, Kamaretsou, Kokkini, Sakellaridi, and Sireti, 2020). Identity texts are powerful tools that help students relate their past experiences to the new reality, which is usually monocultural and monolingual, express their thoughts, construct and affirm their multiple identities and, finally, help teachers map their students’ sociolinguistic profile to create conditions for maximum identity investment (Cummins &Early, 2011; Melo-Pfeifer, 2015; Gkaintartzi et al., 2020). The data of the study were collected through semi-structured interviews with the refugee students and their parents and analyses of identity texts aiming at revealing how these vulnerable students perceive their sociolinguistic realities. The participants of the study were seven refugee students aged 7-12 years old and their parents, who were residing in a camp of Northern Greece and attending both formal education and non-formal education. portraits. The findings of the study showed that refugee children have deployed a broad spectrum of linguistic repertoires throughout their life trajectories in order to deal with their communicational needs. However they make sense of their plurilingual identities from a monolingual and monoglossic perspective. The findings aspire to shed light on how refugee children perceive their sociolinguistic realities emphasizing the role of multimodal identity texts as powerful tools to increase refugee students’ empowerment and encourage them to construct and negotiate their multiple identities.
Full text