Ο ανταγωνισμός σε μια αγορά ωθεί τις επιχειρήσεις να προσπαθήσουν να κερδίσουν
περισσότερους πελάτες από τους ανταγωνιστές τους προκειμένου να επιβιώσουν, να
αναπτυχθούν και να επιτύχουν μεγαλύτερο κέρδος. Για να προσελκύσουν τους πελάτες
αναγκάζονται να αυξήσουν την παραγωγή τους, να μειώσουν τις τιμές και να βελτιώσουν
τα προϊόντα τους. Αποτέλεσμα είναι η αύξηση της ευημερίας του καταναλωτή (consumer
welfare), ο οποίος αντίστοιχα ωφελείται αφού πληρώνει λιγότερο για τα ίδια προϊόντα,
έχει περισσότερες επιλογές και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ανταποκρίνονται στις
ανάγκες του με νέα προϊόντα. Έτσι ο ανταγωνισμός μειώνει τις τιμές, αυξάνει την
ποιότητα και ευνοεί την καινοτομία.
Βασικός δίαυλος μέσω του οποίου ο ανταγωνισμός αυξάνει τη συνολική ευημερία είναι η
αύξηση της αποτελεσματικότητας (efficiency). Η αποτελεσματικότητα αυξάνεται, όταν με
το ίδιο κόστος παράγονται περισσότερα αγαθά ή αντίστοιχα για τα ίδια αγαθά απαιτείται
λιγότερο κόστος. Όταν επικρατούν συνθήκες ανταγωνισμού, οι επιχειρήσεις βρίσκονται
συνεχώς υπό την πίεση να προσφέρουν τα καλύτερα δυνατά προϊόντα στην καλύτερη
δυνατή τιμή, διότι, διαφορετικά, οι καταναλωτές θα αγοράσουν τα προϊόντα άλλων
επιχειρήσεων. Σε μια ελεύθερη αγορά, οι επιχειρήσεις πρέπει να δρουν ανταγωνιστικά
γιατί αυτό είναι προς όφελος των καταναλωτών.
Ωστόσο, υπάρχουν παραδείγματα όπου ορισμένες επιχειρήσεις έχουν κίνητρο να
περιορίσουν τον ανταγωνισμό. Αυτό το κάνουν προκειμένου να διασφαλίσουν κέρδη
υψηλότερα από αυτά που προκύπτουν στην περίπτωση του ανταγωνισμού Για να
διατηρηθεί η εύρυθμη λειτουργία των αγορών, τα κράτη έχουν θεσπίσει αυστηρούς
νόμους για την προστασία του ανταγωνισμού και έχουν δημιουργήσει ανεξάρτητες αρχές
που στόχο έχουν να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία του.
Οι αρχές αυτές σκοπό έχουν να προλαμβάνουν ή να διορθώνουν συμπεριφορές που
υπονομεύουν τον ανταγωνισμό. Μεταξύ άλλων οι αρχές ανταγωνισμού παρακολουθούν
εάν οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων έχουν σκοπό (μέσω της δημιουργίας καρτέλ) τον
περιορισμό του ανταγωνισμού μέσω επίτευξης αθέμιτων ρυθμίσεων σύμφωνα μα τις
οποίες συμφωνούν να μην ανταγωνίζονται η μία την άλλη ώστε να επιβάλουν τους δικούς
τους κανόνες στην αγορά. Επίσης, παρακολουθούν για τυχόν καταχρηστική εκμετάλλευση
της δεσπόζουσας θέσης, συνήθως όταν μια επιχείρηση με μεγάλο μερίδιο στην αγορά
επιχειρεί να εκτοπίσει τους ανταγωνιστές της. Μεριμνούν ώστε οι όποιες συγχωνεύσεις ή
άλλες συμφωνίεςIfigeneia Bokogianni, Exclusive Dealing and competition Policies
5
Postgraduate Dissertation
με τις οποίες οι επιχειρήσεις ενώνουν τις δυνάμεις να είναι νόμιμες και να μην
στρεβλώνουν τη λειτουργία του ανταγωνισμού. Άλλες προσπάθειες στις οποίες
επικεντρώνονται αποτελούν το άνοιγμα των αγορών στον ανταγωνισμό σε κρίσιμους
τομείς για τη λειτουργία του συνόλου της οικονομίας, όπως είναι οι μεταφορές, η
ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες.
Η παρούσα εργασία περιγράφεται θα επικεντρωθεί σε μια μορφή κατάχρησης της
δεσπόζουσας θέσης που είναι οι συμφωνίες αποκλειστικότητας. Οι συμφωνίες
αποκλειστικότητας περιορισμού του ανταγωνισμού απαγορεύουν σε μια επιχείρηση,
συνήθως στη λιανική αγορά, να πουλάει προϊόντα ανταγωνιστών της επιχείρησης με την
οποία υπέγραψε την συμφωνία. Χρησιμοποιούνται συχνά από τις επιχειρήσεις για να
βελτιώσουν τη θέση τους σε μια αγορά. Ωστόσο υπάρχει το αντεπιχείρημα ότι πολλές
από αυτές τις συμφωνίες χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά
τους. Στα επόμενα κεφάλαια θα εξετάσουμε πιο αναλυτικά ποιες είναι οι περιπτώσεις
όπου υπάρχει στρέβλωση του ανταγωνισμού και ποιες είναι οι συνθήκες ώστε να
ευσταθεί το επιχείρημα περί αύξησης της αποτελεσματικότητας.
Through exclusive dealings, one company can endeavor to prevent the entry of new
competitors or the expansion of current competitors, especially in cases where the
competition is expected to decrease its market share. This possibility is greater, when the
firm possesses dominant position in the market. However, Exclusive Dealing does not
always influence negatively the competition because under some particular conditions
these deals favor the competition. Exclusive supplying contracts and exclusive market
agreements will be analyzed deeply so that their impact to society and consumers is
disambiguated. The possibility of harm to competition, depends proportionally to the
period of the contract term. In these cases, the competitors will come to terms with
additional cost, in terms of money and time, in order to persuade the representatives or
vendors to abandon the exclusive dealings with the current company.
The goal of this dissertation is to analyze the ways in which Exclusive Dealing might be
employed for exclusion of a competitor in a market. To begin with, the dissertation
describes all the practices and behavior which are capable of harming the competition
and thereby reduce the consumer surplus. In the second chapter, a theoretical analysis
tries to shed light on the conditions which push a company to sign an exclusive aggreement. Afterwards, the Greek and Europea law are presented, that regulate the
smooth operation of competition. Of course, there is special reference to the regulatory
framework of function of the Competition Committee and the way of coping with the
cases of abusive behaviors, mainly exclusive dealing.
Exclusive Dealing and Competition Policies