"ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ. ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠ/ΚΩΝ Ν.ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

« Acts of bullying and victimization of teachers by their peers in primary schools. The role of the leader in dealing with the phenomenon. Perceptions of primary education teachers in the Region of Crete» (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΚΑΛΛΙΑΤΑΚΗ, ΕΛΕΝΗ
  3. Επιστήμες της Αγωγής (ΕΚΠ)
  4. 20 Σεπτεμβρίου 2020 [2020-09-20]
  5. Ελληνικά
  6. 349
  7. ΓΕΡΑΚΗ, ΑΚΡΙΒΟΥΛΑ
  8. ΓΕΡΑΚΗ, ΑΚΡΙΒΟΥΛΑ | ΤΣΙΡΙΚΑΣ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
  9. Εργασιακός εκφοβισμός, θυματοποίηση, εκπαιδευτικοί, συνάδελφοι, ηγέτης | οριζόντιος εκφοβισμός
  10. 5
  11. 81
  12. 290
  13. Υπάρχουν 28 σχήματα και 17 πίνακες
  14. Ανθοπούλου, Σ.-Σ (1999). Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού. Στο Αθανασσούλα- Ρέππα, Α., Ανθοπούλου Σ.-Σ., Κουτουζής, Μ., Κατσουλιέρη, Σ., Μαυρογιώργος, Γ. Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων. Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού. Τόμος Β. Πάτρα: ΕΑΠ.
    • Ο εκφοβισμός αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο έχει λάβει την προσοχή αρκετών ερευνητών τόσο για τις διαφορετικές μορφές με τις οποίες εμφανίζεται όσο και για το πλήθος των αρνητικών αποτελεσμάτων που επιφέρει στην ψυχική και σωματική υγεία. Η έρευνα για το συγκεκριμένο θέμα εξαντλείται κυρίως στο σχολικό εκφοβισμό με θύματα μαθητές και τους εργαζόμενους σε ιδιωτικούς οργανισμούς αγνοώντας συστηματικά τους εκπαιδευτικούς ως πιθανά «θύματα» από την εκδήλωση του φαινομένου. Το γεγονός επίσης ότι σε διεθνές επίπεδο, υπάρχει ένας περιορισμένος αριθμός μελετών, που αναφέρονται στον εκφοβισμό των εκπαιδευτικών από συναδέλφους τους, αναδεικνύει τη σημασία της ερευνητικής μας προσπάθειας για την αποσιώπηση του. Με τη διεξαγωγή μιας ποιοτικής έρευνας στους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις, εκμαιεύσαμε τις απόψεις των εκπαιδευτικών για το θέμα, αναδεικνύοντας το ρόλο της ηγεσίας στην αντιμετώπιση των φαινομένων του εκφοβισμού και της θυματοποίησης μεταξύ συναδέλφων (οριζόντιος εκφοβισμός) στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Το δείγμα μας αποτέλεσαν είκοσι (20) εκπαιδευτικοί από διαφορετικά σχολεία του Ν. Ηρακλείου Κρήτης, δώδεκα (12) γυναίκες και οκτώ (8) άντρες, οι οποίοι υπηρετούν σε αυτά είτε ως μόνιμοι, είτε ως αναπληρωτές (ειδικότητες, ωρομίσθιοι). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα φαινόμενα του «εργασιακού εκφοβισμού» και της «θυματοποίησης» είναι υπαρκτά στον εργασιακό χώρο της εκπαίδευσης κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και εντός ορισμένων πλαισίων. Οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν τα φαινόμενα περισσότερο ως ψυχολογικής φύσεως, γεγονός που συνδέεται με τον παράγοντα ηλικία (ενήλικες), ενώ διαπιστώθηκε ότι εκδηλώνονται μέσα από διάφορες μορφές: κάθετος, οριζόντιος, «εκφοβισμός από γονείς» αλλά και «προς τα πάνω» και με διάφορους τρόπους: λεκτικά, μη λεκτικά, ψυχολογικά κ.ά. Ο «εργασιακός εκφοβισμός» ορίζεται κατά κύριο λόγο ως κατάχρηση εξουσίας και αποσιώπηση ιδεών, ενώ η «θυματοποίηση» ως αποδοχή των ενεργειών του θύτη - περιθωριοποίηση. Είναι ωστόσο δυνατόν να εκδηλώνονται τόσο ως επαναλαμβανόμενα γεγονότα όσο κι ως τυχαία περιστατικά (παρεξηγήσεις) που κλιμακώνονται σταδιακά από μια απλή μορφή σύγκρουσης σε παρενόχληση που καταλήγει ωστόσο στον εκφοβισμό των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένοι είναι οι παράγοντες που επιδρούν και επηρεάζουν την εκδήλωση του οριζόντιου εργασιακού εκφοβισμού: οι εργασιακές συνθήκες, καθώς και το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο, η εδραιωμένη κουλτούρα του οργανισμού, ο χαρακτήρας των εκπαιδευτικών (ατομική ευθύνη), η στάση της ηγεσίας απέναντι στα φαινόμενα, η παλαιότητα και τα χρόνια εμπειρίας στα συγκεκριμένα σχολεία που υπηρετούν, η μη διαφοροποίηση των ρόλων (επαγγελματικού και προσωπικού). Η απουσία νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των εκπαιδευτικών και η έλλειψη σχετικών ερευνών γύρω από το ζήτημα ενισχύει εν μέρει τη λανθασμένη στάση απέναντι σε αυτά, αλλά και την εύρεση αποτελεσματικών λύσεων. Επιπλέον ο παράγοντας «φύλο» φαίνεται να μην έχει μεγάλη επίδραση στα προαναφερθέντα φαινόμενα, καθώς τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες δύναται να υιοθετήσουν έναν εξουσιαστικό ρόλο αναλόγως των συνθηκών. Αντιθέτως ο χαρακτήρας (εσωστρεφής ή εξωστρεφής) επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη στάση που θα κρατήσουν οι εκπαιδευτικοί τόσο ως θύματα όσο και ως παρατηρητές. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση των παρατηρητών διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν τρεις κατηγορίες που ταιριάζουν στο προφίλ του παρατηρητή: ο ενεργητικός, ο παθητικός και ο φαινομενικά απαθής. Από την άλλη στο προφίλ του θύματος αναγνωρίζονται κυρίως εκπαιδευτικοί που διαφοροποιούνται για κάποιο χαρακτηριστικό στοιχείο (χαρακτήρα, εμφάνιση, προσόντα - μικρή εμπειρία στα σχολεία) και στο προφίλ του θύτη: εκπαιδευτικοί με ηγετική φυσιογνωμία, οι νέοι εκπαιδευτικοί στο σχολείο αλλά κυρίως η άτυπη ομάδα (κλίκα). Οι συνέπειες για τη σωματική και ψυχική υγεία αφορούν κατά κύριο λόγο ψυχοσωματικές παθήσεις, (δερματοπάθειες, πονοκεφάλους κ.ά), αλλά μπορεί να οδηγήσουν και σε σοβαρότερα προβλήματα υγείας όπως: εγκεφαλικό ή ακόμη και στον αυτοκτονικό ιδεασμό. Επιπρόσθετα, μεγάλος είναι ο αντίκτυπος στον εκπαιδευτικό οργανισμό με τους εκπαιδευτκούς να γίνονται σταδιακά αναποτελεσματικοί στο έργο τους, να νιώθουν ανασφαλείς κι εν τέλει να αποχωρούν από το συγκεκριμένο μη ευνοϊκό πλαίσιο εργασίας μέσω μετάθεσης ή απόσπασης, ενώ δεν αποκλείουν σε ορισμένες περιπτώσεις και την αλλαγή καριέρας. Οι επιπτώσεις αναφέρονται επίσης και σε άλλους τομείς : οικογένεια- κοινωνικότητα. Η στάση της ηγεσίας απέναντι στα φαινόμενα καθώς επίσης και των εκπαιδευτικών καθορίζεται από τη δυναμική αλληλεπίδραση που έχουν αναπτύξει μεταξύ τους στα πλαίσια μια υγιούς συναδελφικής σχέσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί ως επαγγελματίες της εκπαίδευσης πρέπει να φέρονται με βάση το ρόλο τους ως δημοσίων υπαλλήλων. Ως λύσεις στον εκφοβισμό ανέφεραν: το άμεσο «ξεκαθάρισμα λογαριασμών», την ύπαρξη «φιλικών» σχέσεων, την αναφορά του προβλήματος στο διευθυντή και στο σύλλογο καθώς και τη ψυχολογική υποστήριξη σε ειδικές περιπτώσεις αδυναμίας διαχείρισης του φαινομένου. Επιπρόσθετα, αναγνωρίζουν ως σημαντικότερη τη στάση του διευθυντή αφού ως ηγέτης της σχολικής μονάδας, αποτελεί πρότυπο κι αναλαμβάνει να εμφυσήσει τα δημοκρατικά ιδεώδη στο σχολείο, αποκλείοντας όλες τις πιθανότητες εκδήλωσης του φαινομένου. Ο ρόλος του στα φαινόμενα μπορεί να είναι τόσο υποστηρικτικός, διαμεσολαβητικός, ενισχυτικός, αμερόληπτος, όσο και αδιάφορος. Η ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ των εκπαιδευτικών σε ώρες εκτός διδακτικού ωραρίου, η διοργάνωση σεμιναρίων, η εκμετάλλευση των υποστηρικτικών δομών (ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών) για όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας όποτε η ανάγκη το απαιτεί, η γνωστοποίηση του προβλήματος στο σύλλογο ή σε κάποια ανώτερη αρχή, η προσωπική συζήτηση, αλλά κυρίως η αμερόληπτη - δίκαιη τοποθέτηση του είναι μερικές από τις κύριες ευθύνες του. Τέλος όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν μια βαθύτερη ανάγκη για ερευνητική μελέτη και των άλλων μορφών εργασιακού εκφοβισμού (των γονέων προς τους εκπαιδευτικούς), που έχει λάβει διαστάσεις λόγω της κοινωνικοοικονομικής κρίσης των τελευταίων δέκα χρόνων, καθιστώντας τους ανίσχυρους να τον διαχειριστούν.
    • Bullying is a worldwide phenomenon, which has received the attention of many researchers due tothe diversity of the forms it appears as well as the multitude of negative effects it has on both an individual's mental and physical health. Research on this topic is largely exhausted in school bullying, mainly focusing on victimized students and workers in organizations, whereas systematically ignoring teachers as potential "victims" of the phenomenon. The fact that there is a limited number of studies concerning the intimidation of teachers by their peers at an international and national level demonstrate the importance of our research effort to silence it. By conducting a qualitative research in educational organizations and through semi-structured interviews, we explored the views of teachers on the subject, highlighting the role of leadership in tackling the phenomena of bullying and victimization among colleagues (horizontal bullying) in Primary Education. Our sample consisted of twenty (20) teachers from different schools of N. Heraklion, Crete, twelve (12) women and eight (8) men, who are assigned either as permanent or as deputies (specialties, hourly wages) The results showed that the phenomena of "work bullying" and "victimization" exist in the workplace of education under certain conditions and within certain contexts. Teachers recognize the phenomena more as psychological in nature, a fact that is associated with the age factor (adults), while it was found that they manifest themselves in various forms: vertical, horizontal, "parental bullying" but also "upwards" and in various ways. : verbal, non-verbal, psychological etc. Workplace bullying is defined primarily as abuse of power and concealment of ideas, while victimization as acceptance of the perpetrator's actions - marginalization. However, they can occur both as recurring events and as random incidents (misunderstandings) that gradually escalate from a simple form of conflict to harassment that nevertheless leads to teacher intimidation. Working conditions, as well as the wider cultural context, the established culture of the organization, the character of the teachers (individual responsibility), the attitude of the leadership towards the phenomena, age and years of experience in the specific schools they serve, the non-differentiation of roles (professional and staff). Legal framework lack for the protection of teachers in combination with inadequate relevant research on the issue, partly reinforces inappropriate attitude towards them and thus inhibits finding effective solutions. In addition, the "gender" factor does not seem to have much effect on the aforementioned phenomena, as both men and women can adopt a dominant role depending on the circumstances. On the contrary, the character (introverted or extroverted) greatly influences the attitude that teachers will hold both as victims and as observers. In the latter case, the observers were found to have three categories that fit the observer profile: the active, the passive and the seemingly apathetic. On the other hand, the "victim" profile is mainly dominant among recognized teachers who differ on some characteristic elements (character, appearance, qualifications - little teaching experience) while in the profile of the perpetrator are teachers with leadership, new teachers at school but mainly the informal group (clique). The consequences on physical and mental health mainly concern psychosomatic diseases (skin diseases, headaches, etc.), but can also lead to other more serious health problems such as a stroke or even cases of suicidal ideation. In addition, the impact on the educational organization is great, with teachers becoming gradually ineffective in their work, feeling insecure and eventually leaving the unfavorable work environment through transfer or relocation, while in some cases they do not rule out a potential career change. The effects also refer to other areas: family-sociability. The attitude of the leadership towards the phenomena as well as the teachers is determined by the dynamic interaction they have developed with each other in the context of a healthy working relationship. This practically means that teachers as educators should behave based on their role as civil servants. As solutions to bullying acts they mentioned: the immediate "clearing of accounts", the existence of "friendly" relations, the reporting of the problem to the director and the club as well as the psychological support in special cases of inability to manage the phenomenon. In addition, they highly value the attitude of the principal, since as the leader of the school unit, is a model and undertakes the key role to infuse democratic ideals in the school, excluding all the possibilities of the phenomenon. A principal's role in the phenomena can be both supportive, mediating, reinforcing, impartial, and indifferent. The development of relationships between teachers in non-teaching hours, the organization of seminars, the use of support structures (psychologists and social workers) for all members of the school community whenever the need arises, problems reporting in the teacher association group or to a senior in principle, personal discussion and above all an impartial - fair attitude are some of a principal's main responsibilities. Finally, as shown by the research, teachers express a deeper need for research study of other forms of work bullying (parents to teachers), which has increased due to the socio-economic crisis of the last ten years, disqualified them from being effective in handling with it.
  16. Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Διεθνές