Περίληψη
Σύμφωνα με εθνικές και διεθνείς βιβλιογραφικές πηγές, οι κοινωνικές ανισότητες μεταφέρονται στο σχολείο, αναπαράγονται, νομιμοποιούνται και ενισχύονται από τον εκπαιδευτικό θεσμό. Το σχολείο, στο όνομα των ίσων ευκαιριών, επιμένει να αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο την ετερογένεια του μαθητικού πληθυσμού. Σε αυτό το πλαίσιο σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικοί, οι αντιλήψεις και οι πρακτικές τους. Για τον λόγο αυτό κρίνεται σημαντική η διερεύνηση των αντιλήψεών των εκπαιδευτικών για τις ανισότητες στο σχολείο, καθώς και των πρακτικών που ακολουθούν για την αποδυνάμωσή τους. Λόγω των περιορισμένων αντίστοιχων ερευνητικών δεδομένων, η παρούσα εργασία φιλοδοξεί να συνεισφέρει στον παραπάνω τομέα. Σκοπό της εργασίας αποτελεί η διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών σε λύκεια της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης, σχετικά με τις εκπαιδευτικές ανισότητες. Αναλυτικότερα, τα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν ως προς τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών, κινήθηκαν στους ακόλουθους άξονες: (α) ο ρόλος του σχολείου στη διαδικασία «μετάφρασης» των κοινωνικών ανισοτήτων σε εκπαιδευτικές ανισότητες, (β) ) οι μορφές έκφρασης των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και οι παράγοντες που τις καθορίζουν, (γ) οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών ως προς τον ρόλο και τις πρακτικές τους σε σχέση με τις εκπαιδευτικές ανισότητες και (δ) κατάθεση προτάσεων από τους εκπαιδευτικούς για την άμβλυνσή των υφιστάμενων εκπαιδευτικών ανισοτήτων. Για τη διερεύνηση και τη σε βάθος κατανόηση των δεδομένων, επιλέχθηκε η ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση, με ερευνητικό εργαλείο τις ημιδομημένες συνεντεύξεις και δείγμα που αποτελείται από δέκα εκπαιδευτικούς της οικείας διεύθυνσης. Τα αποτελέσματα και συμπεράσματα που προέκυψαν από την επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων των συνεντεύξεων συνοψίζονται στα ακόλουθα: Στην πλειονότητά τους, οι εκπαιδευτικοί φάνηκε ότι αντιλαμβάνονται την ύπαρξη και την έννοια την σημασία των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, και υπέδειξαν ως βασικές μορφές έκφρασής τους τις χαμηλές σχολικές επιδόσεις, τη σχολική διαρροή και την άνιση συμμετοχή των αδικημένων μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η κοινωνική προέλευση των μαθητών θεωρήθηκε καθοριστικός παράγοντας, ενώ επίσης αναφέρθηκαν οι αξίες της οικογένειας, τα ατομικά χαρακτηριστικά των μαθητών, το σχολείο και η αφομοιωτική εκπαιδευτική πολιτική, καθώς και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί. Οι εκπαιδευτικοί έδειξαν να αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους σε σχέση με την ενδυνάμωση ή αποδυνάμωση των ανισοτήτων και αναφέρθηκαν στις στάσεις, τις πρακτικές και κυρίως στην παιδαγωγική σχέση που αναπτύσσουν στη σχολική καθημερινότητα. Επίσης, κατέθεσαν βελτιωτικές προτάσεις που αφορούν το σύνολο των καθοριστικών παραγόντων, τονίζοντας την ανάγκη στοχευμένων επιμορφώσεων. Ελάχιστοι από τους εκπαιδευτικούς, έχοντας υιοθετήσει την τρέχουσα κουλτούρα του σχολείου και επηρεασμένοι από προσωπικές στερεοτυπικές θεωρήσεις, επέδειξαν προβληματισμό σε εξέλιξη ως προς τους παράγοντες ευθύνης των ανισοτήτων, και εξ αιτίας αυτού, άργησαν να παραδεχτούν την ευθύνη του σχολείου και των εκπαιδευτικών.
ABSTRACT
According to national and international bibliographic sources, social inequalities are transferred to the school, reproduced, validated and strengthened by the educational institution. The school, in the name of equal opportunities, persists in treating the heterogeneity of the student population in the same way. In this context the teachers and their perceptions and practices play an important role. For this reason is important to investigate teachers perceptions of inequalities in school, as well as the practices they follow to mitigate them. Given the limited existing research data, the present work aims to contribute to the above field. The main goal of this research is to investigate the perceptions of teachers in high schools of D.D.E. East Thessaloniki on educational inequalities. Specifically, research questions about their perceptions were based on the following axes: (i) the role of the school in the process of "translating" social inequalities into educational inequalities, (ii) the ways in which inequalities are expressed and the factors determining them, (iii) teachers' perceptions of their role and practices in relation to educational inequalities, and (iv) submission of proposals by teachers, towards the mitigation of educational inequalities. For the analysis and in-depth comprehension of data, the qualitative methodological approach was adopted. Semi-structured interviews were used as research tool and a sample of ten teachers from the D.D.E. East Thessaloniki was interviewed. Results and conclusions derived from processing and analysis of the interview data are summarized as follows: Most teachers seemed to understand the existence and significance of educational inequalities, and indicated low school performance, school dropout and unequal participation of disadvantaged students in higher education as the main forms of their expression. The social background of students was considered a determining factor, while the values of the family, the individual characteristics of students, the school and the acclimation educational policy, as well as the teachers themselves were also mentioned. Teachers seemed to understand their own role in enlarging or mitigating inequalities, and they mentioned attitudes, practices and especially the pedagogical relationship that they develop in school everyday life. They also submitted improvement proposals for all the key factors, emphasizing the need for targeted teacher training. Few teachers, having adopted the current school culture and influenced by personal stereotypes, showed an ongoing concern for the drivers of inequalities and because of this, they were slow in accepting the responsibility of the school and teachers.
Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.
«Σχολείο ίσων ευκαιριών ή σχολείο αναπαραγωγής κοινωνικών ανισοτήτων; Αντιλήψεις εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης»