Η συμβολή του Μ. Βασιλείου στην ερμηνεία του «χρόνου» είναι σημαντική. Αυτή η μελέτη αποτελεί μια απόπειρα διερεύνησης ορισμένων συνεπειών που απορρέουν από την οντολογία του «χρόνου» του Μ. Βασιλείου, με βάση τον υπομνηματισμό του στην Εξαήμερον.
Κατά την Ορθόδοξη Θεολογία, ο «χρόνος» συνδέεται με την τελεολογία, με την υλοποίηση του θεϊκού σχεδιασμού. Η ανα χείρας μελέτη, αποσκοπεί να προσδιορίσει τον ενδεχόμενο ρόλο του «χρόνου», στην άρση του μηχανιστικού παραδείγματος σε σχέση με την δημιουργία του φυσικού κόσμου. Ο ρόλος του αυτός αναδεικνύεται στα όρια της συνάντησής του με την αιωνιότητα.
Στην πορεία της μελέτης, αναδεικνύεται ο θεμελιώδης ρόλος του «χρόνου» στην ανάπτυξη του φυσικού κόσμου. Αφενός, o Μ. Βασίλειος αποδέχεται την ιδέα ότι ο «χρόνος» είναι εμπειρικά αντιληπτός ως μία αντικειμενική κοσμολογική πραγματικότητα με καθολικές ιδιότητες, ώστε να αποδεικνύεται εννοιολογικά περιγραφόμενος. Αφετέρου, αυτή η δυνατότητα δεν σημαίνει ότι ο «χρόνος» εναντιώνεται σε μεταφυσικές εξηγήσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο εκκλησιαστικός συγγραφέας προσεγγίζει τον «χρόνο» με προκεχωρημένους όρους, ως οντολογική δηλαδή περιοχή στην οποία λειτουργούν στοιχεία και ιδιότητες.
Η ερευνητική αυτή απόπειρα καταδεικνύει ότι στην Εξαήμερον ο «χρόνος» και η αιωνιότητα αλληλοσυνδέονται με τον τρόπο των δύο φύσεων του Θεού Λόγου. Υπό αυτή την οπτική, ο «χρόνος» λειτουργεί ως δυνατότητα συνάφειας με την αιωνιότητα, ως δυνατότητα δηλαδή διασύνδεσης μεταξύ του υπερ-εμπειρικού «Εκείθεν» και του εμπειρικού «Εντεύθεν». Το ενδεχόμενο, λοιπόν, της τυχαιότητας και του αυτομάτου τής δημιουργίας είναι ασύμβατο με την εξελικτική προοπτική της Ορθόδοξης Θεολογίας. Η διασύνδεση μεταξύ «χρόνου» και αιωνιότητας που φαίνεται στην Εξαήμερον, διαφωτίζει έτι περαιτέρω τη σύνδεση της φυσικής επιστήμης με τη Θεολογία και - ίσως, σε κάποιο βαθμό - επηρεάζει την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της επιστημονικής κοσμοθεωρίας.
Basil’s the Great contribution in the interpretation of time is significant. This study forms an attempt to portray some of the consequences of the positions of Basil the Great in concern of the ontology of time, using his commentary in the biblical Hexaemeron.
Orthodox Theology argues that time is linked to teleology, to the realization of divine design. This study aims to determine the possible role of time in the abolition of the mechanistic model in relation to the creation of the physical world. This role is highlighted on the limit of time’s meeting with eternity. This limit coincides with the limit at which the scientific research of time meets its ontological approach.
In the course of the study, we realize the fundamental role of time in the development of the physical world. On the one hand, Basil the Great accepts the idea that time is empirically perceived as an objective cosmological reality with universal properties, in order to prove it conceptually. On the other hand, this possibility does not mean that time is opposed to metaphysical explanations. Under these conditions, the ecclesiastical writer approaches time in ambiguous terms, as an ontological region in which elements and properties operate.
The results of the study indicate that in the Hexaemeron, time and eternity are interconnected in the way of the two natures of God's Word. In this light, time functions as a possibility of relevance to eternity, that is, as a possibility of relevance between the super-empirical "Thence" and the empirical "Hence". The possibility of «chance» and «automation» of creation is incompatible with this perception where the evolutionary perspective prevails, compatible with Orthodox Theology. The connection between time and eternity seen in the Hexaemeron, further illuminates the connection between natural science and Theology and it may affect the direction and content of the scientific worldview.
Η διαχρονικότητα του «χρόνου» στην Εξαήμερον του Μ. Βασιλείου