Η συσχέτιση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και του Μοντέλο Πεποιθήσεων για την Υγεία, με το βαθμό θεραπευτικής συμμόρφωσης προς τις υποδείξεις των παρόχων υγείας.

“The correlation of personality traits in patients with diabete and the Health Beliefs' Model, with the degree of therapeutic compliance.” (english)

  1. MSc thesis
  2. Καλαϊτζίδου, Πηνελόπη
  3. Διοίκηση Μονάδων Υγείας (ΔΜΥ)
  4. 25 September 2021 [2021-09-25]
  5. Ελληνικά
  6. 139
  7. Καφέτσιος, Κωνσταντίνος
  8. Καφέτσιος, Κωνσταντίνος | Θεοδωράτου, Μαρία
  9. θεραπευτική συμμόρφωση | σακχαρώδης διαβήτης | χαρακτηριστικά προσωπικότητας | Μοντέλο Πεποιθήσεων Υγείας | κατάθλιψη | χρόνια νόσος
  10. 4
  11. 9
  12. 99
  13. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Συσχέτιση χαρακτηριστικών προσωπικότητας κα γλυκαιμικών επιπέδων (Laneetal, 2000) Πίνακας 2: Συσχέτιση των παραγόντων της Μεγάλης Πεντάδας με τη φαρμακευτική συμμόρφωση διαβητικών ασθενών (Aflakseiretal,2020) Πίνακας 3: Προσωπικότητα τύπου D και θεραπευτική συμμόρφωση μεταξύ ασθενών με ΣΔ τύπου 2 (Milcevicetal, 2015) Πίνακας 4: Συστηματική ανασκόπηση συσχέτισης κατάθλιψης και ΣΔ (RoyandLloyd, 2012) Πίνακας 5: Διμερής συσχέτιση καταθλιπτικής και αγχώδους συμπτωματολογίας με τον ΣΔ (Schmittetal, 2021) Πίνακας 6: Συσχέτιση μετρήσεων κατάθλιψης και πιθανότητας εκδήλωσης ΣΔ τύπου2 (Grahametal,2021) Πίνακας 7: Μέση τιμή κλίμακας και υποκλιμάκων Μοντέλου Πεποιθήσεων Υγείας σε δείγμα ασθενών (KayaandKitis,2018) Πίνακας 8: Πρόβλεψη συμπεριφορών αυτοφροντίδας με διακύμναση ΜΠΥ (VaziniandBarati,2015) Πίνακας 9: Δημογραφικά Δεδομένα Δειγμάτων ΣΔ & Χρόνιας Νόσου Πίνακας 10: Αξιολογήσεις τιμών ΔΜΣ (ΕΔΕ,2020) Πίνακας 11: Συγκεντρωτική Παράθεση Απαιτήσεων Θεραπευτικής Συμμόρφωσης Πίνακας 12: Στατιστικά απαντήσεων σε ερώτηματα πεποιθήσεων υγείας για τον ΣΔ Πίνακας 13: Στατιστικά απαντήσεων σε ερώτηματα πεποιθήσεων υγείας για τη ΧΝ Πίνακας 14: Στατιστικά Απαντήσεων Αντιλαμβανόμενης Τρωτότητας Πίνακας 15: Στατιστικά Απαντήσεων Αντιλαμβανόμενης Σοβαρότητας Πίνακας 16: Στατιστικά Απαντήσεων Αντιλαμβανόμενων Οφελών Πίνακας 17: Στατιστικά Απαντήσεων Αντιλαμβανόμενων Εμποδίων Πίνακας 18: Στατιστικά Απαντήσεων Αυτο-αποτελεσματικότητας Πίνακας 19: Στατιστικά Απαντήσεων Κοινωνικής Επιρροής Πίνακας 20:Statistics BFI-2 Short Form για το δείγμα του ΣΔ Πίνακας 21:Statistics BFI-2 Short Form για το δείγμα της ΧΝ Πίνακας 22: Συσχέτιση Μεταβλητών δείγματος με ΣΔ Πίνακας 23: Συσχέτιση Μεταβλητών δείγματος με ΧΝ Πίνακας 24: Συνοπτικά Συγκριτικά Δεδομένα Ανεξάρτητων Μεταβλητών ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 1: Παράγοντες Κινδύνου νοσηρότητας πληθυσμού (WHO,2002) Γράφημα 2: 10 Κυριότερες Αιτίες Θανάτων για το 2015 (WHO,2015) Γράφημα 3: Απαντήσεις Δ1& Δ2 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 4: Απάντηση Δ4 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 5: Απάντηση Δ4β για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 6: Απάντηση Δ5β για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 7: Απάντηση Δ7 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 8: Απάντηση Δ7α για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 9: Απαντήσεις Δ6 & Δ6α για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 10: Απάντηση Δ8 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 11: Απάντηση Δ9 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 12: Απάντηση Δ10 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 13: Απάντηση Δ11 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 14: Απάντηση Δ12 για ερωτηματολόγιο ΣΔ Γράφημα 15: Απάντηση Δ1 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 16: Απαντήσεις Δ4 & Δ4α για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 17: Απαντήσεις Δ5 & Δ5β για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 18: Απάντηση Δ5γ για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 19: Απαντήσεις Δ6 & Δ6α για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 20: Απαντήσεις Δ7 & Δ7α για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 21: Απάντηση Δ9 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 22: Απάντηση Δ8 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 23: Απάντηση Δ10 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 24: Απάντηση Δ11 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 25: Απάντηση Δ12 για ερωτηματολόγιο Χρόνιας Νόσου Γράφημα 26: Μέτρηση Ένδειξης Κατάθλιψης Συμμετεχόντων με ΣΔ Γράφημα 27: Μέτρηση Ένδειξης Κατάθλιψης Συμμετεχόντων με ΣΔ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1: Επτά παράγοντες αυτοδιαχείριση του ΣΔ σύμφωνα με την Αμερικάνικη Εταιρεία Εκπαίδευσης Διαβήτη (Πηγή: https://www.diabeteseducator.org/living-with-diabetes/aade7-self-care-behaviors) Εικόνα 2: Διαφανές Διπολικό Ερωτηματολόγιο του Goldberg(Pervin & John,2001) Εικόνα 3: Κλίμακες όψεων του ΝΕΟ-ΡΙ-R(Costa & McCrae,1992) Εικόνα 4: Το Μοντέλο Πεποιθήσεων για την Υγεία (Abraham & Sheeran, 2005) Εικόνα 5 : BFI-2 Short Form (Soto & John, 2017) Εικόνα 6: Ελληνική Μετάφραση του CES-D και σύγκριση μεταξύ ασθενών και ομάδας ελέγχου (Foudoulakis et al, 2001) Εικόνα 7: Κλίμακα Πεποιθήσεων Υγείας για το Διαβήτη (Harris et al, 1987)
  14. Κουλιεράκης, Γ. (2000). “Κοινωνικο- Ψυχολογικά μοντέλα της συμπεριφοράς σε σχέση με την υγεία και την αρρώστια”, Σε: Κουλιεράκης, Γ. Μεταλληνού, Ο. Πάντζου, Π. “Κοινωνιολογική και Ψυχολογική Προσέγγιση των Νοσοκομείων/ Υπηρεσιών Υγείας- Τόμος Β”. Πάτρα: ΕΑΠ, σελ. 15-94
    • Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί μια χρόνια, μη μεταδοτική, μεταβολική νόσος, η οποία ταξινομείται σε παγκόσμιο επίπεδο ως η τέταρτη αιτία θνησιγένειας, με εκτιμώμενο αριθμό νοσούντων για το 2045 να ξεπερνά τους 629 εκατομμύρια πάσχοντες, χωρίς την ενεργοποίηση στοχευμένων παρεμβάσεων ανά τον κόσμο για την ανάσχεση αυτής της διαρκώς αυξητικής τάσης. Η συνέπεια της θεραπευτικής συμμόρφωσης του διαβητικού ασθενούς σε όλο το φάσμα του θεραπευτικού πρωτοκόλλου κρίνεται επιβεβλημένη, αλλά συχνά δύσκολη δεδομένης της αναγκαιότητας για μια συνολική αναπροσαρμογή του τρόπου ζωής του ατόμου. Με γνώμονα το κίνητρο του πάσχοντος για αποκατάσταση της υγείας του και διατήρηση της ποιότητας ζωής του, καλείται να αφομοιώσει μια σειρά από συμπεριφορές αυτοδιαχείρισης, που κατά τα πρωτόκολλα της εγχώριας και διεθνούς επιστημονικής υγειονομικής κοινότητας περιλαμβάνουν κατάλληλη θρέψη, τακτική σωματική δραστηριότητα, συνεπή λήψη φαρμακευτικής αγωγής, αυτομέτρηση και παρατήρηση συμπτωμάτων, πρόληψη κινδύνων, ευελιξία επίλυσης προβλημάτων και θετική αντιμετώπιση. Ως προβλεπτικοί παράγοντες, το χαρακτηριολογικό προφίλ του ασθενούς καθώς και οι πεποιθήσεις υγείας και νόσησης που διαμορφώνει, μπορούν δυνητικά να συμπληρώσουν την ερμηνεία μιας απαιτητικής θεραπευτικά συμπεριφοράς. Σκοπός: Η παρούσα έρευνα, λοιπόν, στοχεύει στη διερεύνηση των ατομικών χαρακτηριολογικών και γνωστικών παραγόντων, καθώς και η υφιστάμενη συναισθηματική κατάσταση των διαβητικών ασθενών, που μπορεί να επηρεάζουν τη θεραπευτική τους συμμόρφωση. Για το σκοπό αυτό, αξιοποιούνται η θεωρία των Πέντε Παραγόντων, για την αξιολόγηση της προσωπικότητας, και το Μοντέλο Πεποιθήσεων Υγείας, για την ανάλυση των πεποιθήσεων υγείας και νόσησης των πασχόντων. Ως παράγοντες θεραπευτικής συμμόρφωσης εξετάστηκαν η τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), η συμπεριφορά αυτομέτρησης πρωινής τιμής σακχάρου αίματος, η συνέπεια φαρμακευτικής και διατροφικής συμμόρφωσης, η συχνότητα άσκησης και κατανάλωσης αλκοόλ, η συνήθεια καπνίσματος, η συχνότητα προληπτικών εξετάσεων. Τέλος, τα αποτελέσματα των παραπάνω αξιολογήσεων μελετήθηκαν συγκριτικά προς τις ίδιες αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν και σε λοιπούς χρονίως πάσχοντες, προκειμένου να διερευνηθεί η ύπαρξη ή όχι διαφοροποίησης του βαθμού επίδρασης των προς διερεύνηση προβλεπτικών αυτών ατομικών παραγόντων στις επιμέρους συμπεριφορές θεραπευτικής συμμόρφωση;. Ως μόνη διαφοροποίηση στην αντίστοιχη διερεύνηση για τους λοιπούς χρονίως πάσχοντες, αποτέλεσε η αξιολόγηση της αυτοπαρατήρησης, όπου εξετάστηκε γενικότερα ως συμπεριφορά, χωρίς τη δυνατότητα επιπλέον προσδιορισμού συγκεκριμένων αντικειμενικών τιμών μέτρησης, λόγω της ποικιλομορφίας χρονίων νοσημάτων που ανέφεραν οι συμμετέχοντες. Μέθοδος: Για τη διεξαγωγής της έρευνας διανεμήθηκαν ερωτηματολόγια σε τυχαίο δείγμα 100 διαβητικών και 100 χρονίως πασχόντων, τόσο ηλεκτρονικά σε ομάδες αυτοβοήθειας μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όσο και δια ζώσης σε τρία ιδιωτικά διαβητολογικά ιατρεία της Θεσσαλονίκης. Στη δόμηση των ερωτηματολογίων εντάχθηκαν το Big Five Inventory 2- Short Form για την αξιολόγηση της προσωπικότητας, το ερωτηματολόγιο διερεύνησης της κατάθλιψης,Center for Epidemiological Studies- Depression (CES-D),ερωτήματα διαμορφωμένα στη βάση του ΜΠΥ, και ερωτήματα στη βάση των επιμέρους αυτών συμπεριφορών αυτοφροντίδας και αυτοδιαχείρισης νόσου. Αποτελέσματα: Από τα αποτελέσματα, στο δείγμα διαβητικών ασθενών προεξάρχουν ο παράγοντας της Ευσυνειδησίας (22,9±4,366) και της Συγκαταβατικότητας (21,7±3,989), όπου ο τελευταίος συσχετίζεται θετικά με τη φαρμακευτική (r=0,253, ρ=0,011>0,05) και διατροφική συμμόρφωση (r=0,253, ρ=0,011>0,05), ενώ σε σημαντικό ποσοστό (68%) είναι υπαρκτή η ένδειξη κατάθλιψης, η οποία βρέθηκε να συσχετίζεται αρνητικά με τις δύο παραπάνω συμπεριφορές αυτοφροντίδας, τη συνέπεια λήψης φαρμάκων (r=-0,226, ρ=0,024>0,05) και σωστής διατροφής (r=-0,226, ρ=0,024>0,05). Επιπλέον, το υψηλότερο ποσοστό (86,9%) πεποιθήσεων υγείας αφορούν στα αντιλαμβανόμενα οφέλη, σημειώνοντας μια τάση θετικής συσχέτισης (r=0,302, ρ=0,011>0,05) με την τιμή της HbA1c, με μέση «ανεκτή» τιμή για το δείγμα διαβητικών ασθενών τα 6,74 mmol/L, και (r=0,200, ρ=0,046>0,05) το βαθμό υποκειμενικής αξιολόγησης συνέπειας στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, που αξιολογήθηκε ως «πολύ» καλή σε ποσοστό 74,19%. Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά αίσθησης αυτοαποτελεσματικότητας (74,48%) και κοινωνικής επιρροής (67,8%) συσχετίζονται (r=0,232, ρ=0,02>0,05 και r=-0,224, ρ=0,025>0,05) με τα χαμηλά ποσοστά συνεπούς διατροφικής συμμόρφωσης (25%) και συνέπειας σωματικής άσκησης (49%). Συνολικά η σύγκριση με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των λοιπών χρονίως πασχόντων σημειώνει μια σύγκλιση σε χαρακτηριολογικό και συναισθηματικό επίπεδο, ενώ οι μικρές διαφοροποιήσεις που σημειώνονται σε σχέση με τις πεποιθήσεις υγείας φαίνεται να αποδίδονται δικαιολογημένα ίσως λόγω της διαφορετικής κατάστασης νόσησης και σημαντικότητας επιμέρους συμπεριφορών αυτοφροντίδας, καθιστώντας επισφαλή την υπεργενίκευση των ευρημάτων για όλα τα χρόνια νοσήματα, αλλά και γεννώντας περαιτέρω ερευνητικά ερωτήματα. Συμπεράσματα: Η προσεκτική και πλήρης βιοψυχοκοινωνική διερεύνηση του διαβητικού ασθενούς από τον θεράποντα ιατρό του μπορεί να επιτρέψει την πρόβλεψη μελλοντικής μη συμμόρφωσής του, προτρέποντας έτσι τον ορθότερο σχεδιασμό καθοδήγησης του πάσχοντος, με σκοπό τη διασφάλιση επίτευξης και μακροχρόνιας διατήρησης του θεραπευτικού στόχου.
    • Diabetes mellitus is a chronic, non-communicable, metabolic disease, which is ranked as the fourth leading cause of death worldwide, with an estimated number of patients by 2045 exceeding 629 million patients, without activating targeted interventions worldwide of this ever-increasing trend. The consequence of the diabetic patient's therapeutic compliance across the treatment protocol spectrum is imperative, but often difficult given the need for an overall adjustment of the individual's lifestyle. Guided by the patient's motivation to restore his health and maintain his quality of life, he is called to assimilate a series of self-management behaviors, which according to the protocols of the domestic and international scientific health community include proper nutrition, regular physical activity, consistent medication , self-measurement and symptom observation, risk prevention, problem-solving flexibility and positive response. As predictors, the patient's character profile, as well as the health and disease beliefs it shapes, can potentially complement the interpretation of a therapeutically demanding behavior. Purpose: The present study, therefore, aims to investigate the individual characteristics and cognitive factors, as well as the existing emotional state of diabetic patients, which may affect their therapeutic compliance. For this purpose, the theory of the Five Factors is used, for the evaluation of personality, and the Model of Health Beliefs, for the analysis of beliefs for health and illness of the patients. Therapeutic compliance factors included glycosylated hemoglobin (HbA1c), morning blood glucose self-measurement behavior, consistency of drug and dietary compliance, smoking habits and frequency of exercise, medical exams and alcohol consumption. Finally, the results of the above were studied in comparison with the same evaluations performed on other chronically ill patients, in order to investigate the existence or not of differentiation of the degree of influence of these individual predictive factors on individual therapeutic compliance behaviors. The only difference in the investigation for the other chronically ill patients was the evaluation of self-observation, where it was generally examined as a behavior, without the ability for further determination of specific objective measurement values, due to the diversity of chronic diseases reported by participants. Method: To conduct the research, questionnaires were distributed, to a random sample of 100 diabetics and 100 chronically ill patients, from distance through social media using google forms platform, and live through three private diabetic clinics in Thessaloniki. The questionnaires were structured into the Big Five Inventory 2- Short Form for personality assessment, the depression inquiry questionnaire CES-D, the MHB-based questions, and questions about individual self-care and self-management behaviors. Results: From the results, in the sample of diabetic patients, the factor of Consciousness (22.9 ± 4.366) and Compatibility (21.7 ± 3.989) stand out, where Compatibility is positively correlated with pharmaceutical (r = 0.253, p = 0.011> 0.05) and dietary compliance (r = 0.253, p = 0.011> 0.05), while in a significant percentage (68%) there is an indication of depression, which was found to be negatively correlated with the consequent medication (r = -0.226, p = 0.024> 0.05) and proper nutrition (r = -0.226, p = 0.024> 0.05). In addition, the highest percentage (86.9%) of health beliefs relates to perceived benefits, noting a trend of positive correlation (r = 0.302, p = 0.011> 0.05) with the value of HbA1c, which had an average "tolerable" value for the sample of diabetic patients at 6.74 mmol / L, and (r = 0.200, p = 0.046> 0.05) the degree of subjective assessment of consistency in medication, which was rated as "very" good at 74.19%. In contrast, the lowest rates of self-efficacy (74.48%) and social influence (67.8%) are positively correlated (r = 0.232, p = 0.02> 0.05) and (r = -0.224, p = 0.025> 0.05) with low rates of consistent dietary compliance (25%) and exercise consistency (49%). Overall, the comparison with the corresponding results of other chronically ill patients shows a convergence in characteristic and emotional level, while Health beliefs seem to be different, perhaps due to the diverse disease status and importance of individual self-care behaviors, making it unsafe to over-generalize the findings for all chronic diseases, but also to generate further research questions. Conclusions: Careful and comprehensive biopsychosocial investigation of the diabetic patient by the physician, may allow the prediction of future non-compliance, thus prompting more appropriate patient's guidance design, in order to ensure the achievement and long-term maintenance of the therapeutic goal.
  16. Attribution-NoDerivatives 4.0 Διεθνές