ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ COVID-19

Perceptions assessment of the nursing staff of a General Hospital on the issue of patient safety during the period of Covid-19 (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΚΥΡΛΙΓΚΙΤΣΗ, ΙΩΑΝΝΑ
  3. Διοίκηση Μονάδων Υγείας (ΔΜΥ)
  4. 26 Σεπτεμβρίου 2021 [2021-09-26]
  5. Ελληνικά
  6. 111
  7. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ , ΜΑΡΙΑ
  8. ΓΚΑΝΑΣ, ΑΝΤΩΝΙΟΣ | ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΑΡΙΑ
  9. Κουλτούρα ασφάλειας, ερωτηματολόγιο SAQ, ποιότητα υπηρεσιών υγείας | Safety culture, SAQ questionnaire, quality of healthcare units
  10. 16
  11. 79
  12. Εσωτερική αξιοπιστία των υποκλιμάκων Safety Attitudes Questionnaire-SAQ Παράγοντες A Cronbach Εργασιακό περιβάλλον(Ερωτήσεις 6-12) 0,557 Αίσθημα ασφάλειας(Ερωτήσεις 13-19) 0.846 Ικανοποίηση απο την εργασία(Ερωτήσεις 20-24) 0.892 Αναγνώριση άγχους(Ερωτήσεις 25-28) 0.756 Αντίληψη για την διοίκηση(Ερωτήσεις 29-35) 0,880 Συνθήκες εργασίας(Ερωτήσεις 36-40) 0,830Πίνακας 2: Ποσοστό Ανδρών και Γυναικών στο δείγμα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Άνδρας 30 20,3 20,3 20,3 Γυναίκα 118 79,7 79,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 1: Κυκλικό Διάγραμμα ποσοστιαίας κατανομής ανδρικού και γυναικείου φύλου Πίνακας 3: Ποσοστό κατανομής ηλικιών Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid 18-34 ετών 23 15,5 15,5 15,5 35-50 ετών 100 67,6 67,6 83,1 >50 ετών 25 16,9 16,9 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 2: Ραβδόγραμμα κατανομής ηλικιών στο δείγμα Πίνακας 4: Ποσοστό Εκπαιδευτικού επιπεδου στο δείγμα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΕ 66 44,6 44,6 44,6 Απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΤΕ, ΠΕ) 53 35,8 35,8 80,4 Μεταπτυχιακό 26 17,6 17,6 98,0 Διδακτορικό 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 3: Ραβδόγραμμα εκπαιδευτικού επιπέδου στο δείγμα Πίνακας 5: Ποσοστά Οικογενειακής κατάστασης στο δείγμα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Έγγαμος-η 104 70,3 70,3 70,3 Ανύπαντρος/η 33 22,3 22,3 92,6 Διαζεγμένος/η 8 5,4 5,4 98,0 Χήρος/α 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 4: Ποσοστά οικογενειακής κατάστασης στο δείγμα Πίνακας 6: Ποσοστά χρόνων εργασίας στο νοσοκομείο Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid < 5 χρόνια 31 20,9 20,9 20,9 6-19 χρόνια 40 27,0 27,0 48,0 >20 χρόνια 77 52,0 52,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 5: Ραβδόγραμμα χρόνων εργασίας στο νοσοκομείο Πίνακας 7: Ποσοστά χρόνων εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid < 5 χρόνια 67 45,3 45,3 45,3 6-19 χρόνια 47 31,8 31,8 77,0 >20 χρόνια 34 23,0 23,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Διάγραμμα 6: Ραβδόγραμμα χρόνων εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική 5.2 Περιγραφική στατιστική ανάλυση εξαρτημένων μεταβλητών Εργασιακό Περιβάλλον Πίνακας 8: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση: ‘Η συμβολή του νοσηλευτικού προσωπικού είναι αποδεκτή σε αυτή την κλινική’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 1 0,7 0,7 0,7 Διαφωνώ 10 6,8 6,8 7,4 Ουδέτερα 19 12,8 12,8 20,3 Συμφωνώ 70 47,3 47,3 67,6 Συμφωνώ απόλυτα 46 31,1 31,1 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Τα μέλη του δείγματος στη μεγάλη τους πλειοψηφία, φαίνεται να συμφωνούν με το γεγονός ότι η συμβολή του νοσηλευτικού προσωπικού είναι σημαντική στη συγκεκριμένη κλινική. Πίνακας 9: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση: ‘Σε αυτή τη κλινική είναι δύσκολο να μιλήσω εάν αντιληφθώ κάποιο πρόβλημα που αφορά στη φροντίδα των ασθενών’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 40 27,0 27,0 27,0 Διαφωνώ 58 39,2 39,2 66,2 Ουδέτερα 18 12,2 12,2 78,4 Συμφωνώ 23 15,5 15,5 93,9 Συμφωνώ απόλυτα 7 4,7 4,7 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 6 στους 10 συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα ότι η συγκεκριμένη κλινική επιτρέπει την έκφραση των απόψεων στους επαγγελματίες υγείας σχετικά με θέματα που άπτονται της φροντίδας των ασθενών. Πίνακας 10: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση: ‘Οι διαφωνίες σε αυτή τη κλινική επιλύονται κατάλληλα (π.χ. όχι ποιος έχει δίκαιο αλλά τι είναι προς το συμφέρον του ασθενή)’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 5 3,4 3,4 3,4 Διαφωνώ 11 7,4 7,4 10,8 Ουδέτερα 32 21,6 21,6 32,4 Συμφωνώ 70 47,3 47,3 79,7 Συμφωνώ απόλυτα 29 19,6 19,6 99,3 Χωρίς απάντηση 1 ,7 ,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Περίπου 7 στους 10 με ποσοστό 66,9%, συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα με την άποψη ότι η διαδικασία επίλυσης των διαφωνιών στη συγκεκριμένη κλινική φαίνεται να λειτουργεί αποδοτικά και πάντα προς το συμφέρον του ασθενή. Πίνακας 11: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση: ‘Έχω την υποστήριξη που χρειάζομαι από το υπόλοιπο προσωπικό για την φροντίδα των ασθενών’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 3 2,0 2,0 2,0 Διαφωνώ 6 4,1 4,1 6,1 Ουδέτερα 27 18,2 18,2 24,3 Συμφωνώ 67 45,3 45,3 69,6 Συμφωνώ απόλυτα 45 30,4 30,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 7 στους 10 (με ποσοστό 75,7%) συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα ότι υπάρχει επαρκής αλληλοϋποστήριξη μεταξύ του προσωπικού με γνώμονα την φροντίδα των ασθενών. Πίνακας 12: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Είναι εύκολο για το προσωπικό σε αυτή την κλινική να κάνει ερωτήσεις όταν δεν καταλαβαίνει κάτι’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 1 0,7 0,7 0,7 Διαφωνώ 4 2,7 2,7 3,4 Ουδέτερα 16 10,8 10,8 14,2 Συμφωνώ 78 52,7 52,7 66,9 Συμφωνώ απόλυτα 48 32,4 32,4 99,3 Χωρίς απάντηση 1 0,7 0,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Περίπου 8 στους 10 με ποσοστό 85,1% συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα ότι επιτρέπεται στο προσωπικό να κάνει ερωτήσεις κατανόησης. Πίνακας 13: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Οι επαγγελματίες υγείας δουλεύουν μαζί σαν μια καλά συντονισμένη ομάδα’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 6 4,1 4,1 4,1 Διαφωνώ 12 8,1 8,1 12,2 Ουδέτερα 27 18,2 18,2 30,4 Συμφωνώ 66 44,6 44,6 75,0 Συμφωνώ απόλυτα 36 24,3 24,3 99,3 Χωρίς απάντηση 1 ,7 ,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Ποσοστό περίπου 69% θεωρούν ότι η ομάδα του προσωπικού λειτουργεί αποδοτικά και συντονισμένα. Αίσθημα Ασφάλειας Πίνακας 14: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Θα ένιωθα ασφαλής εαν ήμουν εδώ ως ασθενής’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 2 1,4 1,4 1,4 Διαφωνώ 11 7,4 7,4 8,8 Ουδέτερα 28 18,9 18,9 27,7 Συμφωνώ 75 50,7 50,7 78,4 Συμφωνώ απόλυτα 29 19,6 19,6 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Στην ερώτηση εάν οι επαγγελματίες υγείας θα ένιωθαν ασφαλείς εάν είχαν το ρόλο του ασθενή στο συγκεκριμένο νοσοκομείο, η πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό 70,3% (οι 7 στους 10) απάντησαν θετικά ενώ το 18,9% απάντησε ουδέτερα. Πίνακας 15: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Τα ιατρικά λάθη αντιμετωπίζονται κατάλληλα σε αυτή τη κλινική’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 1 0,7 0,7 0,7 Διαφωνώ 7 4,7 4,7 5,4 Ουδέτερα 23 15,5 15,5 20,9 Συμφωνώ 88 59,5 59,5 80,4 Συμφωνώ απόλυτα 25 16,9 16,9 97,3 Χωρίς απάντηση 4 2,7 2,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος (76,4% ) συμφωνεί με την δήλωση ότι τα ιατρικά λάθη στη συγκεκριμένη κλινική αντιμετωπίζονται κατάλληλα. Πίνακας 15: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Γνωρίζω τις κατάλληλες οδούς για να κατευθύνω τις ερωτήσεις σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών σε αυτή τη κλινική’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ 4 2,7 2,7 2,7 Ουδέτερα 27 18,3 18,3 21,0 Συμφωνώ 81 54,7 54,7 75,7 Συμφωνώ απόλυτα 32 21,6 21,6 97,3 Χωρίς απάντηση 4 2,7 2,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 6 στους 10 συμμετέχοντες γνωρίζουν τη διαδικασία ερωτήσεων σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών. Πίνακας 16: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Λαμβάνω την κατάλληλη ανατροφοδότηση σχετικά με την απόδοση μου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 9 6,1 6,1 6,1 Διαφωνώ 20 13,5 13,5 19,6 Ουδέτερα 36 24,3 24,3 43,9 Συμφωνώ 54 36,5 36,5 80,4 Συμφωνώ απόλυτα 22 14,9 14,9 95,3 Χωρίς απάντηση 7 4,7 4,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Σε αυτή την ερώτηση οι απόψεις είναι διχασμένες καθώς το 43,9% του δείγματος έχει καταγράψει αρνητικές ή ουδέτερες απόψεις και το 51,4% έχει καταγράψει θετικές απόψεις. Πίνακας 17: : Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Σε αυτή τη κλινική είναι δύσκολο να συζητηθούν τα λάθη’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 29 19,6 19,6 19,6 Διαφωνώ 56 37,8 37,8 57,4 Ουδέτερα 25 16,9 16,9 74,3 Συμφωνώ 25 16,9 16,9 91,2 Συμφωνώ απόλυτα 6 4,1 4,1 95,3 Χωρίς απάντηση 7 4,7 4,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Οι απαντήσεις στην ερώτηση αυτή επικυρώνουν προηγούμενη ερώτηση αναφορικά με τον τρόπο διαχείρισης των ιατρικών λαθών καθώς επιβεβαιώνεται από περίπου 6 στους 10 (57,4%) το γεγονός ότι τα λάθη συζητιούνται και δεν αποκρύπτονται. Πίνακας 18: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Υπάρχει υποστήριξη από τους συναδέλφους μου να αναφέρω ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 2 1,4 1,4 1,4 Διαφωνώ 6 4,1 4,1 5,4 Ουδέτερα 29 19,6 19,6 25,0 Συμφωνώ 77 52,0 52,0 77,0 Συμφωνώ απόλυτα 31 20,9 20,9 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Το ποσοστό που συμφωνεί ή συμφωνεί απόλυτα με τη θέση ότι υπάρχει κλίμα συναδελφικής υποστήριξης ανέρχεται στο 72,9 των ερωτηθέντων. Πίνακας 19: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η κουλτούρα αυτής της κλινικής διευκολύνει την εκμάθηση από τα λάθη των άλλων’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 4 2,7 2,7 2,7 Διαφωνώ 23 15,5 15,5 18,2 Ουδέτερα 26 17,6 17,6 35,8 Συμφωνώ 72 48,6 48,6 84,5 Συμφωνώ απόλυτα 19 12,8 12,8 97,3 Χωρίς απάντηση 4 2,7 2,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 6 στους 10 συμφωνούν με το γεγονός ότι γίνεται εκμάθηση από τα λάθη των άλλων. Ικανοποίηση από την εργασία Πίνακας 20: : Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Μου αρέσει η δουλειά μου Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 3 2,0 2,0 2,0 Διαφωνώ 1 ,7 ,7 2,7 Ουδέτερα 17 11,5 11,5 14,2 Συμφωνώ 63 42,6 42,6 56,8 Συμφωνώ απόλυτα 60 40,5 40,5 97,3 Χωρίς απάντηση 4 2,7 2,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Το 83,1% των ερωτηθέντων απαντούν ότι συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα με τη διατύπωση ότι τους αρέσει η δουλειά τους ενώ το ποσοστό που διαφωνεί είναι μόλις 2%. Πίνακας 21: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Μου αρέσει η δουλειά μου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 5 3,4 3,4 3,4 Διαφωνώ 14 9,5 9,5 12,8 Ουδέτερα 29 19,6 19,6 32,4 Συμφωνώ 63 42,6 42,6 75,0 Συμφωνώ απόλυτα 33 22,3 22,3 97,3 Χωρίς απάντηση 4 2,7 2,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Το αίσθημα του ανήκειν φαίνεται να είναι ισχυρό για περίπου το 65% των ερωτηθέντων με όμως σημαντικό ποσοστό ουδέτερων απαντήσεων το οποίο ανέρχεται στο περίπου 20%. Ενώ όπως καταγράφεται στον Πίνακα 23 οι 7 στους 10 συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα ότι είναι ευχαριστημένη με την εργασία τους στην κλινική όπου βρίσκονται. Πίνακας 22: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Αυτή η κλινική είναι ένα καλό μέρος για να δουλεύεις’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 3 2,0 2,0 2,0 Διαφωνώ 13 8,8 8,8 10,8 Ουδέτερα 27 18,2 18,2 29,1 Συμφωνώ 61 41,2 41,2 70,3 Συμφωνώ απόλυτα 41 27,7 27,7 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πίνακας 23: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Είμαι περήφανος/η που δουλεύω σε αυτή τη κλινική’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 3 2,0 2,0 2,0 Διαφωνώ 7 4,7 4,7 6,8 Ουδέτερα 31 20,9 20,9 27,7 Συμφωνώ 64 43,2 43,2 70,9 Συμφωνώ απόλυτα 40 27,0 27,0 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Μια ακόμα ερώτηση που επιβεβαιώνει τη θετική άποψη του δείγματος για το περιβάλλον εργασίας με ποσοστό 7 στους 10 να συμφωνούν ότι είναι περήφανοι που εργάζονται στην συγκεκριμένη κλινική. Πίνακας 24: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘H ηθική σε αυτή τη κλινική είναι υψηλή’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 9 6,1 6,1 6,1 Διαφωνώ 13 8,8 8,8 14,9 Ουδέτερα 25 16,9 16,9 31,8 Συμφωνώ 58 39,2 39,2 70,9 Συμφωνώ απόλυτα 40 27,0 27,0 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 6 στους 10 (66,2% του δείγματος) συμφωνούν ή συμφωνούν απόλυτα με την θέση ότι η ηθική είναι υψηλή στην κλινική όπου εργάζονται. Αναγνώριση Άγχους Πίνακας 25: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Όταν ο φόρτος εργασίας μου αυξάνεται υπερβολικά επηρεάζεται αρνητικά η απόδοσή μου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 6,8 Διαφωνώ 45 30,4 30,4 37,2 Ουδέτερα 19 12,8 12,8 50,0 Συμφωνώ 56 37,8 37,8 87,8 Συμφωνώ απόλυτα 16 10,8 10,8 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Στην άποψη αυτή υπάρχει διχασμός των απαντήσεων καθώς το 48,6% των ερωτηθέντων απαντάει ότι συμφωνεί ή συμφωνεί απόλυτα ε το γεγονός ότι η απόδοση επηρεάζεται από τον όγκο εργασίας ενώ το 37,2% διαφωνεί και ένα 12,8% διατηρεί ουδέτερη στάση. Πίνακας 26: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Είμαι λιγότερο αποδοτικός/ή στη δουλειά όταν είμαι κουρασμένος/η’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 9 6,1 6,1 6,1 Διαφωνώ 26 17,6 17,6 23,6 Ουδέτερα 14 9,5 9,5 33,1 Συμφωνώ 75 50,7 50,7 83,8 Συμφωνώ απόλυτα 22 14,9 14,9 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από 6 στους 10 συμφωνούν ότι η κούραση επηρεάζει την αποδοδτικότητα τους. Πίνακας 27: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Είμαι πιο επιρρεπής σε λάθη σε έντονες καταστάσεις ή σε εχθρικό περιβάλλον’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 8 5,4 5,4 5,4 Διαφωνώ 35 23,6 23,6 29,1 Ουδέτερα 24 16,2 16,2 45,3 Συμφωνώ 60 40,5 40,5 85,8 Συμφωνώ απόλυτα 18 12,2 12,2 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Σχετική ή απόλυτη συμφωνία παρατηρείται για τους συμμετέχοντες σε ποσοστό 52,7% οι οποίοι καταγράφουν ότι σε έντονες καταστάσεις ή σε εχθρικό περιβάλλον είναι πιο επιρρεπής στα λάθη. Πίνακας 28: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η κούραση επηρεάζει αρνητικά την απόδοσή μου σε επείγουσες καταστάσεις (π.χ. Επείγουσα ανάνηψη, κρίσεις)’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 15 10,1 10,1 10,1 Διαφωνώ 50 33,8 33,8 43,9 Ουδέτερα 19 12,8 12,8 56,8 Συμφωνώ 48 32,4 32,4 89,2 Συμφωνώ απόλυτα 13 8,8 8,8 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Σε αυτή την ερώτηση καταγράφονται διαμοιρασμένες απόψεις καθώς το 43,9% διαφωνεί σχετικά ή απόλυτα με το γεγονός ότι η κούραση επηρεάζει την απόδοση σε επείγουσες καταστάσεις ενώ το 41,2 συμφωνεί ή συμφωνεί απόλυτα. Αντίληψη για την Διοίκηση Πίνακας 29: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η διοίκηση της κλινικής υποστηρίζει τις καθημερινές μου προσπάθειες’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 6,8 Διαφωνώ 11 7,4 7,4 14,2 Ουδέτερα 42 28,4 28,4 42,6 Συμφωνώ 65 43,9 43,9 86,5 Συμφωνώ απόλυτα 19 12,8 12,8 99,3 Χωρίς απάντηση 1 ,7 ,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες με ποσοστό 56,7% συμφωνούν με τη συγκεκριμένη θέση για την υποστήριξη της διοίκησης προς το προσωπικό. Πίνακας 30: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η διοίκηση του νοσοκομείου υποστηρίζει τις καθημερινές μου προσπάθειες’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 17 11,5 11,5 11,5 Διαφωνώ 22 14,9 14,9 26,4 Ουδέτερα 54 36,5 36,5 62,8 Συμφωνώ 38 25,7 25,7 88,5 Συμφωνώ απόλυτα 12 8,1 8,1 96,6 Χωρίς απάντηση 5 3,4 3,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Στην ερώτηση αυτή οι συμμετέχοντες σχεδόν διαμοιράζονται αναφορικά με το ποσοστό που διαφωνεί με στη συγκεκριμένη θέση ότι η διοίκηση του νοσοκομείου είναι υποστηρικτική στις καθημερινές τους προσπάθειες να ανέρχεται στο 26,4% ενώ το ποσοστό που συμφωνεί να είναι 33,8%. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ένα σημαντικό ποσοστό 36,5% δεν εκφέρει σαφή άποψη και διατηρεί ουδέτερη θέση. Πίνακας 31: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η διοίκηση της κλινικής δεν θέτει σε κίνδυνο τους ασθενείς εν γνώση της’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 2 1,4 1,4 1,4 Διαφωνώ 8 5,4 5,4 6,8 Ουδέτερα 18 12,2 12,2 18,9 Συμφωνώ 75 50,7 50,7 69,6 Συμφωνώ απόλυτα 43 29,1 29,1 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πίνακας 32: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Η διοίκηση του νοσοκομείου δεν θέτει σε κίνδυνο τους ασθενείς εν γνώση της’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 2 1,4 1,4 1,4 Διαφωνώ 11 7,4 7,4 8,8 Ουδέτερα 23 15,5 15,5 24,3 Συμφωνώ 73 49,3 49,3 73,6 Συμφωνώ απόλυτα 33 22,3 22,3 95,9 Χωρίς απάντηση 6 4,1 4,1 100,0 Total 148 100,0 100,0 Σύμφωνα με τον Πίνακα 32, 8 στους 10 συμφωνούν με τη θέση ότι η διοίκηση της κλινική δεν θέτει σε κίνδυνο τους ασθενείς εν γνώση της. Όταν η ίδια ερώτηση αφορά τη διοίκηση του νοσοκομείου (Πίνακας 33), τα ποσοστά συμφωνίας αν και κάμπτονται ελαφρώς παραμένουν εξίσου ισχυρά (71,6%). Πίνακας 33: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Δέχομαι επαρκείς και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με γεγονότα που συμβαίνουν στη κλινική και μπορούν να επηρεάσουν την εργασία μου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 6 4,1 4,1 4,1 Διαφωνώ 26 17,6 17,6 21,6 Ουδέτερα 54 36,5 36,5 58,1 Συμφωνώ 45 30,4 30,4 88,5 Συμφωνώ απόλυτα 14 9,5 9,5 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πίνακας 34: Ποσοστό απαντήσεων στην ερώτηση ‘Δέχομαι επαρκείς και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με γεγονότα που συμβαίνουν στο νοσοκομείο και μπορούν να επηρεάσουν την εργασία μου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 9 6,1 6,1 6,1 Διαφωνώ 23 15,5 15,5 21,6 Ουδέτερα 60 40,5 40,5 62,2 Συμφωνώ 43 29,1 29,1 91,2 Συμφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πίνακας 35: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘H στελέχωση προσωπικού σε αυτή τη κλινική είναι επαρκής για να καλύψει τον αριθμό των ασθενών’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 32 21,6 21,6 21,6 Διαφωνώ 43 29,1 29,1 50,7 Ουδέτερα 40 27,0 27,0 77,7 Συμφωνώ 24 16,2 16,2 93,9 Συμφωνώ απόλυτα 7 4,7 4,7 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Συνθήκες εργασίας Πίνακας 36: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται εποικοδομητικά από την διοίκηση της κλινικής’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 6,8 Διαφωνώ 22 14,9 14,9 21,6 Ουδέτερα 43 29,1 29,1 50,7 Συμφωνώ 55 37,2 37,2 87,8 Συμφωνώ απόλυτα 17 11,5 11,5 99,3 Χωρίς απάντηση 1 ,7 ,7 100,0 Total 148 100,0 100,0 Πίνακας 37: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται εποικοδομητικά από την διοίκηση του νοσοκομείου’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 17 11,5 11,5 11,5 Διαφωνώ 32 21,6 21,6 33,1 Ουδέτερα 57 38,5 38,5 71,6 Συμφωνώ 34 23,0 23,0 94,6 Συμφωνώ απόλυτα 6 4,1 4,1 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Στην ερώτηση αυτή, καταγράφονται σημαντικά ποσοστά διαφωνίας (33,1%) τα οποία υπερβαίνουν τις δηλώσεις συμφωνίας (27,1%) ενώ αρκετά μεγάλο ποσοστό εμφανίζουν και οι ουδέτερες απαντήσεις (38,5%). Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις. Πίνακας 38: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Tο Νοσοκομείο κάνει καλή δουλειά στην εκπαίδευση του νέου προσωπικού’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 16 10,8 10,8 10,8 Διαφωνώ 25 16,9 16,9 27,7 Ουδέτερα 54 36,5 36,5 64,2 Συμφωνώ 41 27,7 27,7 91,9 Συμφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 98,6 Χωρίς απάντηση 2 1,4 1,4 100,0 Total 148 100,0 100,0 Και στην ερώτηση αυτή οι απαντήσεις οι αρνητικές απαντήσεις ανέρχονται στο 27,7%, οι θετικές στο 34,5% και οι ουδέτερες στο 36,5% χωρίς να παρουσιάζονται στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις. Πίνακας 39: Ποσοστά απαντήσεων στην ερώτηση ‘Όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τη διάγνωση και τις θεραπευτικές αποφάσεις είναι καθημερινά διαθέσιμες σε εμένα’ Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Valid Διαφωνώ απόλυτα 10 6,8 6,8 6,8 Διαφωνώ 25 16,9 16,9 23,6 Ουδέτερα 35 23,6 23,6 47,3 Συμφωνώ 63 42,6 42,6 89,9 Συμφωνώ απόλυτα 12 8,1 8,1 98,0 Χωρίς απάντηση 3 2,0 2,0 100,0 Total 148 100,0 100,0 Το ποσοστό που συμφωνεί ή συμφωνεί απόλυτα με τη συγκεκριμένη θέση αποτελεί το 50,7% του δείγματος ενώ το 23,6% διατηρεί ουδέτερη θέση. 5.3 Επαγωγική στατιστική ανάλυση Υπολογίστηκαν οι μέσες τιμές για κάθε ομάδα ερωτήσεων (περιοχή διεύρυνσης του ερωτηματολογίου) για κάθε ερωτώμενο καθώς και οι μέσες τιμές για κάθε κατηγορία ερωτήσεων. Πίνακας 40: Τιμές μέσων όρων ανά κατηγορία Μέσα score ανά ομάδα ερωτήσεων Παράγοντες Μέσοι όροι (Τυπική απόκλιση) Εργασιακό περιβάλλον (Ερωτήσεις 6-12) 66,48 (23,94) Αίσθημα ασφάλειας (Ερωτήσεις 13-19) 63,27 (23,12) Ικανοποίηση απο την εργασία (Ερωτήσεις 20-24) 72,15 (24,69) Αναγνώριση άγχους (Ερωτήσεις 25-28) 56,21 (29,17) Αντίληψη για την διοίκηση (Ερωτήσεις 29-35) 57,76 (25,04) Συνθήκες εργασίας (Ερωτήσεις 36-40) 53,24 (26,62)Πίνακας 41: Μου αρέσει η δουλειά μου Εκπαίδευση Total Απόφοιτοι Δευτερο-βάθμιας Εκπαί-δευσης ΔΕ Απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΤΕ, ΠΕ) Μετα-πτυχιακό Διδακτο-ρικό Μου αρέσει η δουλειά μου Διαφωνώ απόλυτα 2 1 0 0 3 Διαφωνώ 0 1 0 0 1 Ουδέτερα 6 9 3 0 18 Συμφωνώ 21 27 13 2 63 Συμφωνώ απόλυτα 34 15 10 1 60 Total 63 53 26 3 145 Πίνακας 42: H δουλειά σε αυτό το νοσοκομείο είναι σαν αν είσαι μέλος σε μια μεγάλη οικογένεια Εκπαίδευση Total Απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΕ Απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΤΕ, ΠΕ) Μετα-πτυχιακό Διδα-κτορικό H δουλειά σε αυτό το νοσοκομείο είναι σαν αν είσαι μέλος σε μια μεγάλη οικογένεια Διαφωνώ απόλυτα 3 2 0 0 5 Διαφωνώ 7 6 1 0 14 Ουδέτερα 10 16 4 0 30 Συμφωνώ 23 20 18 2 63 Συμφωνώ απόλυτα 20 9 3 1 33 Total 63 53 26 3 145 Πίνακας 43: H ηθική σε αυτή τη κλινική είναι υψηλή Εκπαίδευση Total Απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΕ Απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΤΕ, ΠΕ) Μεταπτυχιακό Διδακτορικό H ηθική σε αυτή τη κλινική είναι υψηλή Διαφωνώ απόλυτα 5 4 0 0 9 Διαφωνώ 7 5 1 0 13 Ουδέτερα 12 11 2 0 25 Συμφωνώ 19 21 18 1 59 Συμφωνώ απόλυτα 21 12 5 2 40 Total 64 53 26 3 146Πίνακας 44: Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται εποικοδομητικά απο την διοίκηση της κλινικής -Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Crosstabulation Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Total < 5 χρόνια 6-19 χρόνια >20 χρόνια Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται επικοδομητικά απο την διοίκηση της κλινικής Διαφωνώ απόλυτα 4 2 4 10 Διαφωνώ 5 10 7 22 Ουδέτερα 15 20 8 43 Συμφωνώ 31 13 11 55 Συμφωνώ απόλυτα 11 2 4 17 Χωρίς απάντηση 1 0 0 1 Total 67 47 34 148 Πίνακας 45: Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται εποικοδομητικά απο την διοίκηση του νοσοκομείου - Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Crosstabulation Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Total < 5 χρόνια 6-19 χρόνια >20 χρόνια Τα προβλήματα προσωπικού επιλύονται επικοδομητικά απο την διοίκηση του νοσοκομείου Διαφωνώ απόλυτα 5 7 5 17 Διαφωνώ 12 12 8 32 Ουδέτερα 28 18 11 57 Συμφωνώ 16 9 10 35 Συμφωνώ απόλυτα 5 1 0 6 Χωρίς απάντηση 1 0 0 1 Total 67 47 34 148 Πίνακας 46: Tο Νοσοκομείο κάνει καλή δουλειά στην εκπαίδευση του νέου προσωπικού - Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Crosstabulation Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Total < 5 χρόνια 6-19 χρόνια >20 χρόνια Tο Νοσοκομείο κάνει καλή δουλειά στην εκπαίδευση του νέου προσωπικού Διαφωνώ απόλυτα 4 6 6 16 Διαφωνώ 7 8 10 25 Ουδέτερα 27 16 11 54 Συμφωνώ 20 17 5 42 Συμφωνώ απόλυτα 8 0 2 10 Χωρίς απάντηση 1 0 0 1 Total 67 47 34 148 Πίνακας 47: Όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για διάγνωση και τις θεραπευτικές αποφάσεις είναι καθημερινά διαθέσιμες σε εμένα - Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Crosstabulation Χρόνια Εργασίας στη συγκεκριμένη κλινική Total < 5 χρόνια 6-19 χρόνια >20 χρόνια Όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για διάγνωση και τις θεραπευτικές αποφάσεις είναι καθημερινά διαθέσιμες σε εμένα Διαφωνώ απόλυτα 2 4 4 10 Διαφωνώ 6 11 8 25 Ουδέτερα 18 9 8 35 Συμφωνώ 31 20 13 64 Συμφωνώ απόλυτα 9 2 1 12 Χωρίς απάντηση 1 1 0 2 Total 67 47 34 148
    • Εισαγωγή: Η ασφάλεια των ασθενών είναι ένα ζήτημα που απασχολεί παγκοσμίως τους φορείς χάραξης στρατηγικών που αφορούν τα συστήματα υγείας. Η ανάπτυξη κουλτούρας ασφαλείας αποτελεί προτεραιότητα στους οργανισμούς που στοχεύουν στην ασφαλή και επιτυχημένη περίθαλψη των ασθενών τους. Τα ιατρικά λάθη και τα ανεπιθύμητα περιστατικά είναι ένα κομμάτι της περίθαλψης που δεν πρόκειται να εξαλειφθεί, ωστόσο μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε να γίνει βελτίωση των διαδικασιών του συστήματος με στόχο την παροχή υψηλότερης ποιότητας στις υγειονομικές μονάδες. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι σημαντική η αξιολόγηση της κουλτούρας ασφάλειας και η αναζήτηση των δυνατών και των αδύναμων σημείων κάθε οργανισμού με στόχο την ισχυροποίηση του. Σκοπός: Η καταγραφή των στάσεων, των αντιλήψεων και των πεποιθήσεων του νοσηλευτικού προσωπικού του Γενικού Δημόσιου Νοσοκομείου «Ασκληπιείο» Βούλας σχετικά με το ζήτημα της ποιότητας στην υγεία και πιο συγκεκριμένα για την ασφάλεια των ασθενών κατά την περίοδο του covid-19. Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 148 άτομα του νοσηλευτικού προσωπικού του Γενικού Δημόσιου Νοσοκομείου «Ασκληπιείο» Βούλας. Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν το Safety Attitudes Questionnaire (SAQ) των Sexton, Thomas & Grillo (2003) ενώ η επεξεργασία των ερωτηματολογίων και η στατιστική ανάλυση έγιναν με το πρόγραμμα SPSS 22.0. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας έδειξαν ότι δεν υπάρχει θετικό κλίμα ασφαλείας στο νοσοκομείο καθώς καμία κατηγορία δεν ξεπερνάει το 75% όπως ορίζεται από τους Sexton et.al. (2006). Παρ’ όλα αυτά, η ικανοποίηση από την εργασία συγκεντρώνει το μεγαλύτερο θετικό ποσοστό 72,15%, ενώ οι αμέσως επόμενες υψηλότερες βαθμολογίες συγκεντρώνονται από τις κατηγορίες εργασιακό περιβάλλον με 66,48% και αίσθημα ασφάλειας με 63,27%. Καταγράφεται στατιστικά σημαντική συσχέτιση (p value=0,04) της συνολικής ικανοποίησης από την εργασία με το εκπαιδευτικό επίπεδο. Τα χαμηλότερα ποσοστά ανήκουν στις κατηγορίες συνθήκες εργασίας με 53,24%, αναγνώριση άγχους με 56,21% και αντίληψη για την διοίκηση με 57,76%. Καταγράφονται στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις στην άποψη για τη διοίκηση (p value= 0,018) καθώς και στην άποψη για τις συνθήκες εργασίας (p value=0,04) με τα χρόνια εργασίας στην κλινική. Συμπεράσματα: Τα συμπεράσματα βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας παρότι δείχνουν ότι δεν υπάρχει θετικό κλίμα ασφαλείας στο νοσοκομείο, παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον καθώς οι κατηγορίες που σημειώνουν τις μεγαλύτερες βαθμολογίες σχετίζονται με τις εργασιακές σχέσεις των επαγγελματιών υγείας, την ικανοποίηση τους από την εργασία και το αίσθημα ασφάλειας. Η αξιοποίηση αυτών των πληροφοριών από την Διοίκηση για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της σχέσης της ίδιας της διοίκησης με τους εργαζομένους είναι αναγκαία για την ανάπτυξη στρατηγικών βελτίωσης του κλίματος ασφαλείας μέσα στο νοσοκομείο.
    • Introduction: Patient safety is a worldwide issue of concern to health care systems strategies. The development of a patient safety culture is a priority for organizations aiming at a safe and successful care of their patients. Medical errors and adverse events are part of the healthcare system that are not going to be eliminated, however they can be utilized to improve the system’s procedures in order to provide higher quality to the health care units. In such context, the assessment of the safety culture is crucial as well as the search for the strengths and weaknesses of each organization in order to empower them. Objective: The assessment of the attitudes, perceptions and beliefs of the nursing staff of the General Public Hospital <<Asklipieio>> Voulas on the issue of healthcare quality and more specifically on patient safety during the period of Covid-19. Methods: The sample of the research consisted of 148 healthcare workers of the nursing staff of the General Public Hospital <<Asklipieio>> Voulas. The research tool used was the Safety Attitudes Questionnaire (SAQ) by Sexton, Thomas & Grillo (2003) while the questionnaire processing and statistical analysis were done with the program SPSS 22.0. Results: The results of the present study showed that there is no positive safety climate in the hospital as no category exceeds 75% as defined by Sexton et.al. (2006). Nevertheless, the category of Job Satisfaction showed the highest positive rate of 72,15%, while the next highest scores are collected from the categories of Work Environment (66,48%) and the Safety climate (63,27%). A statistically significant correlation (p value=0,04) of the total job satisfaction with the educational level is recorded. The lowest percentages belong to the categories of Working conditions (53,24%), Stress recognition (56,21%) and Perception of management (57,76%). Statistically significant correlations are recorded in terms of management (p value= 0,018) as well as in terms of working conditions (p value= 0,04) with the years of work in the clinic. Conclusions: Although the conclusions based on the research results demonstrate that there is no positive safety climate in the hospital, it is quite interesting as the categories with the highest scores are related to the employment relationships of healthcare professionals, their job satisfaction and the safety culture. Utilization of this information by the management is necessary for the improvement of the working conditions and the relationship between management and healthcare workers as well as the development of strategies for enhancing the safety climate in the hospital.
  13. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.