Διερεύνηση των χαρακτηριστικών του εργασιακού περιβάλλοντος Ψυχιατρικού Νοσοκομείου και συσχέτιση με την επαγγελματική ικανοποίηση του νοσηλευτικού προσωπικού

Associations of the characteristics of the work environment of a Psychiatric Hospital with the job satisfaction of the nursing staff (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ
  3. Διοίκηση Μονάδων Υγείας (ΔΜΥ)
  4. 21 Σεπτεμβρίου 2019 [2019-09-21]
  5. Ελληνικά
  6. 170
  7. ΚΡΙΤΣΩΤΑΚΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ
  8. ΚΡΙΤΣΩΤΑΚΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ | ΚΟΤΣΙΑΛΑΚΗ, ΚΟΡΙΝΑ
  9. : εργασιακό περιβάλλον, ψυχιατρικό νοσοκομείο, νοσηλευτικό προσωπικό, κίνητρα, παράγοντες παρακίνησης, εργασιακή ικανοποίηση, απόδοση, αποτελεσματικότητα
  10. 1
  11. 47
  12. 31
  13. ΠΕΡΙΕΧΕΙ: Πίνακες, διαγράμματα, σχήματα
    • Η παρακίνηση των εργαζομένων, η ενίσχυση των κινήτρων που θα τους κάνουν να εργαστούν πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά και η βελτίωση των παραγόντων εκείνων που συνεισφέρουν στην εργασιακή ικανοποίησή τους, ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα σπουδαιότερα ζητήματα που απασχολούν παγκοσμίως διοικούμενους και διοικούντες στο χώρο της οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και οργανισμών, τόσο στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας όσο όμως και στο δημόσιο, καθώς ο τελευταίος μάλιστα θεωρείται ο μεγάλος ασθενής που πρέπει άμεσα να μεταρρυθμιστεί, να γίνει παραγωγικότερος και να απαγκιστρωθεί από τις κακές πρακτικές του παρελθόντος. Τα παραπάνω ακανθώδη ζητήματα διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων στα πλαίσια μάλιστα του new public management, της στοχοθεσίας, της απαίτησης για διαφανή λειτουργία και μέτρηση των αποτελεσμάτων της επίδοσης του δημόσιου τομέα λαμβάνουν ακόμα σπουδαιότερη διάσταση όταν αφορούν τον πολύπαθο χώρο της υγείας στη χώρα μας και ειδικότερα τις τραγικά υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτούμενες δομές του δημόσιου συστήματος ψυχικής υγείας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα και των εκεί εργαζόμενων νοσηλευτών εν μέσω της οξείας δημοσιονομικής, κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης που πλήττει τη χώρα μας και έχει επηρεάσει δραματικά ασθενείς και εργαζομένους. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα παρουσιαστούν και αναλυθούν βάσει της σχετικής βιβλιογραφικής επισκόπησης, οι θεωρίες της παρακίνησης των εργαζομένων, καθώς και οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί σχετικά με την επαγγελματική ικανοποίηση τους, με αναφορά στους παράγοντες και τις μεθόδους υποκίνησης του προσωπικού, συσχετιζόμενα πάντα με τις ανάγκες, τα προβλήματα και τις ειδικές συνθήκες εργασίας του νοσηλευτικού προσωπικού που παρέχει υπηρεσίες στον ευαίσθητο χώρο της ψυχικής υγείας και δή σε δημόσιο ψυχιατρικό νοσοκομείο καθώς οι κρατικές ψυχιατρικές δομές, λόγω των ιδιαιτεροτήτων των ψυχικά ασθενών, απαιτούν από τους εργαζόμενους ικανότητες και προσόντα που δεν απαντώνται σε άλλα Νοσοκομεία. Επιπλέον του γεγονότος ότι η παρακίνηση των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία μέσω της χρήσης οικονομικών ανταμοιβών είναι σχεδόν αδύνατη, καθώς η οικονομική κατάσταση στις μονάδες δημόσιας υγείας είναι κάκιστη και η πολιτική αμοιβών και μισθών-παροχών προς το προσωπικό παραμένει αυστηρά περιορισμένη και περιχαρακωμένη από την κεντρική κυβέρνηση, τη νομοθεσία και τις δεσμεύσεις του κρατικού προϋπολογισμού. Μακροπρόθεσμος στόχος της παρούσας μελέτης, η οποία χωρίζεται σε δύο μέρη (θεωρητικό και ερευνητικό), είναι να εντοπίσει εκείνους τους παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος των νοσηλευτών στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών (Ψ.Ν.Α.) Δαφνί που χρήζουν βελτίωσης καθώς σχετίζονται ευθέως με την επαγγελματική τους ικανοποίηση και παρακίνηση, επιθυμώντας με αυτό τον τρόπο να συνδράμει γενικότερα τις διοικήσεις των δημοσίων Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και ειδικότερα του Ψ.Ν.Α. Δαφνί να παρέμβουν και να οδηγήσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους προς τη σωστή κατεύθυνση ώστε να δοθεί η ώθηση προς παραγωγικότερη και αποδοτικότερη εργασία στα πλαίσια της ποιοτικής αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει, μέσω της χρήσης ερωτηματολογίου, τους προσδιοριστικούς παράγοντες παρακίνησης του νοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται στο περιβάλλον ενός κρατικού ψυχιατρικού νοσοκομείου και συγκεκριμένα του Ψ.Ν.Α. Δαφνί και να τους συσχετίσει κατόπιν με τον βαθμό επαγγελματικής ικανοποίησης αυτής της ειδικής κατηγορίας επαγγελματιών στα ψυχιατρεία καθόσον οι νοσηλευτές ψυχικής υγείας διαδραματίζουν ιδιάζοντα ρόλο, κυρίως από πλευράς ανθρώπινης προσέγγισης και καθημερινής επαφής και συμπεριφοράς, στην νοσηλεία των ψυχικά νοσούντων συνανθρώπων μας. Για τις ερευνητικές ανάγκες της παρούσας εργασίας και ιδιαίτερα για την εξέταση των συνθηκών εργασίας των ψυχιατρικών νοσηλευτών στο Ψ.Ν.Α. Δαφνί χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο ερωτηματολόγιο που διανεμήθηκε σε 180 νοσηλευτές εκ των οποίων απάντησαν οι 160. Το πλήθος των ερωτήσεων ανήρθε στις 31, το είδος των ερωτήσεων ήσαν κλειστού τύπου με απαντήσεις, είτε διχοτομικές (Ναι-όχι), είτε πολλαπλής επιλογής βασισμένες στην κλίμακα βαθμονόμησης Likert 5 σημείων. Το ερωτηματολόγιο χωρίστηκε σε δύο ενότητες με την πρώτη να εξετάζει κυρίως τα κοινωνικο-δημογραφικά αλλά και τα εργασιακά χαρακτηριστικά των νοσηλευτών και τη δεύτερη να διαπραγματεύεται τη ζωή και την εργασία του νοσηλευτικού προσωπικού προκειμένου να μελετηθούν οι παράγοντες που δρούν παρακινητικά επάνω τους καθώς και οι συνθήκες που επηρεάζουν την εργασιακή τους ικανοποίηση. Το ερωτηματολόγιο δομήθηκε βάσει δύο διεθνώς αναγνωρισμένων Κλιμάκων που μετρούν τόσο την εργασιακή ικανοποίηση των νοσηλευτών που εργάζονται σε νοσοκομειακές δομές όσο και τα χαρακτηριστικά του εργασιακού περιβάλλοντος του νοσηλευτικού προσωπικού. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκε αφενός το σταθμισμένο ερωτηματολόγιο Kuopio University Hospital Job Satisfaction Scale – KUHJSS το οποίο εξετάζει μεταβλητές όπως η Ηγεσία, το Εργασιακό αλλά και το ευρύτερο Κοινωνικό Περιβάλλον, η Παρακίνηση, το Ομαδικό Πνεύμα στο τμήμα εργασίας των νοσηλευτών, αφετέρου δε ο Δείκτης Practice Environment Scale of the Nursing Work Index – PES-NWI o οποίος συμβάλλει στον εντοπισμό των στοιχείων και των αδυναμιών που υφίστανται στο εργασιακό περιβάλλον των νοσηλευτών και επηρεάζουν αρνητικά ή θετικά την απόδοσή τους αλλά και την πορείατης υγείας των ασθενών, καταλήγοντας στην αξιολόγηση του περιβάλλοντος ως «ελκυστικό», «μεικτό» ή «μη ελκυστικό» .Επίσης εφαρμόστηκε και υπολογίστηκε ο συντελεστής συσχέτισης rho-Spearman μεταξύ των υποκλιμάκων των παραπάνω δύο Κλιμάκων που χρησιμοποιήθηκαν, όπως επίσης και η ιεραρχική γραμμική παλινδρόμηση της κλίμακαςεπαγγελματικής ικανοποίησης. Προέκυψε ότι το 79,4% των ερωτώμενων νοσηλευτών είναι γυναίκες, το 29,4% έχει ηλικία μεταξύ 18-24 ετών, το 65,5% ανήκουν χαμηλά στην ιεραρχία χωρίς καμία θέση ευθύνης, το 62,5% είναι απλοί βοηθοί νοσηλευτών-απόφοιτοι Λυκείου, άλλωστε η πλειοψηφία των ανταποκρινόμενων στο ερωτηματολόγιο μας νοσηλευτών, δηλ. το 49,4% του δείγματός μας, είναι απόφοιτοι κάποιας νοσοκομειακής σχολής ή Ι.Ε.Κ., το 70% είναι παντρεμένοι ή αρραβωνιασμένοι, ενώ η οικονομική τους κατάσταση δηλώνεται ως μέτρια . Ένα μεγάλο ποσοστό, σχεδόν το 57% των ερωτηθέντων νοσηλευτών και το 56% των βοηθών νοσηλευτών, απάντησε πως αισθάνονται αρκετά έως πάρα πολύ πιεσμένοι στην εργασία τους. Το 39,6% του δείγματός μας συνολικά φάνηκε ότι αισθάνεται μέτρια ή/και αρκετή εργασιακή ικανοποίηση από την εργασία του στο ΨΝΑ Δαφνί με τους βοηθούς νοσηλευτές ΔΕ να εκφράζουν σε συνολικό ποσοστό 70,7% θετικές έως και ιδιαίτερα θετικές γνώμες ως προς το επίπεδο επαγγελματικής ικανοποίησής τους. Ωστόσο η επαγγελματική ικανοποίηση που βιώνουν εν γένει από το νοσηλευτικό επάγγελμα που επέλεξαν να ακολουθήσουν, κυμαίνεται σε μέτριο προς θετικό επίπεδο. Ειδικότερα και από τη μέτρηση συγκεκριμένων μεταβλητών που επηρεάζουν το νοσηλευτικό περιβάλλον εργασίας (όπως η επάρκεια ή μη σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους, οι εργασιακές συναδελφικές σχέσεις μεταξύ ιατρών και νοσηλευτών, η δυνατότητα συμμετοχής του νοσηλευτικού προσωπικού σε θέματα που αφορούν το νοσοκομείο, η ασκούμενη διοίκηση και υποστήριξη εκ μέρους της νοσηλευτικής ηγεσίας και η συμβολή των νοσηλευτών στην ποιοτική φροντίδα νοσηλείας των ασθενών) προέκυψε ότι οι νοσηλευτές του δείγματός μας αξιολογούν το εργασιακό τους περιβάλλον ως «μεικτό» με ορισμένα βεβαίως ελκυστικά στοιχεία όπως η ικανότητα της Ηγεσίας να διοικεί αποτελεσματικά και να τους υποστηρίζει ικανοποιητικά, χωρίς όμως να διασφαλίζεται η διαμόρφωση ενός αμιγούς ελκυστικού εργασιακού περιβάλλοντος γι΄αυτούς. Περαιτέρω δε ως προς τη σχέση συσχέτισης ανάμεσα στην επαγγελματική ικανοποίηση των ερωτώμενων και τα επίπεδα υποκλιμάκων που προσδιορίζουν την εργασιακή ικανοποίηση αλλά και τις συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος των νοσηλευτών στο συγκεκριμένο ψυχιατρείο, προέκυψε ότι π.χ. ειδικά οι νοσηλευτές επιθυμούν σε μεγάλο βαθμό να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων καθώς η ικανοποίηση που λαμβάνουν από την εργασία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα που τους προσφέρει η διοίκηση, τόσο της νοσηλευτικής υπηρεσίας όσο και γενικότερα του Ψυχιατρείου, να συμμετέχουν ενεργά σε αποφάσεις που σχετίζονται με την πορεία της εργασίας τους και την επίλυση ζητημάτων που τους απασχολούν. Ομοίως προέκυψε ότι το νοσηλευτικό προσωπικό αποδίδει μεγάλη βαρύτητα στην ύπαρξη καλών και αρμονικών συναδελφικών σχέσεων με τους ιατρούς του Νοσοκομείου και μάλιστα όσο μεγαλύτεροι σε ηλικία είναι οι νοσηλευτές, τόσο περισσότερο επιθυμούν την καλή συνεργασία με το ιατρικό προσωπικό. Ο παράγοντας οικονομική κατάσταση των εργαζομένων φαίνεται ότι συνδέεται με αυξημένη επαγγελματική ικανοποίηση καθόσον το νοσηλευτικό προσωπικό επιθυμεί να αμείβεται βάσει του κόπου που καταβάλλει και των ωρών εργασίας που απασχολείται. Παράλληλα η μακροχρόνια παραμονή στο ίδιο εργασιακό Τμήμα επιτρέπει στους νοσηλευτές να διαμορφώσουν καλές συναδελφικές σχέσεις με τους ιατρούς όπως τους επιτρέπει να αξιολογούν καλύτερα και ορθολογικότερα το περιβάλλον εργασίας τους και πως αυτό επιδρά στην επαγγελματική τους ικανοποίηση. Συμπερασματικά, η έρευνά μας κατέδειξε ότι όσο καλύτερο είναι το νοσηλευτικό εργασιακό περιβάλλον στο νοσοκομείο, τόσο υψηλότερη επαγγελματική ικανοποίηση αισθάνονται οι νοσηλευτές, όπως επίσης και ότι οι νοσηλευτές αποδίδουν μεγάλη σημασία στη συμβολή τους σε επίπεδο ποιότητας της παρεχόμενης προς τους ασθενείς φροντίδας αφού το να παρέχει το νοσηλευτικό προσωπικό υψηλού επιπέδου φροντίδα και περίθαλψη στους ασθενείς, προσφέρει και σε εκείνους αντιστοίχως μεγάλη ικανοποίηση από τη δουλειά τους. Τέλος αποδείχθηκε ότι οι νοσηλευτές επιθυμούν να έχουν δίπλα τους μια αποτελεσματική διοίκηση και ηγεσία εκ μέρους των προϊσταμένων τους, οι οποίοι να τους παρακινούν, να τους στηρίζουν ικανοποιητικά και να τους επιβραβεύουν ηθικά και υλικά, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της επαγγελματικής ικανοποίησης που αυτοί νοιώθουν από την εργασία τους στο Ψ.Ν.Α. Δαφνί. Tα παραπάνω συμπεράσματα, τα οποία συνοδεύονται από τη διατύπωση συγκεκριμένων βελτιωτικών προτάσεων στο τέλος της παρούσας εργασίας, πιστεύουμε ότι μπορούν να φανούν χρήσιμα και να αξιοποιηθούν από την ανώτατη διοίκηση τόσο του Ψ.Ν.Α. Δαφνί καθώς πρωτίστως παρέχουν μια εικόνα της κατάστασης που βιώνουν οι νοσηλευτές από τη σκοπιά της επαγγελματικής ικανοποίησης όσο και του ρόλου και της επίδρασης του εργασιακού τους περιβάλλοντος στην απόδοσή τους, όσο όμως και από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας γενικότερα, αναδεικνύοντας τομείς που χρήζουν βελτίωσης και οι οποίοι μπορούν να παρακινήσουν το νοσηλευτικό προσωπικό να εργαστεί αποτελεσματικότερα, προσφέροντας ποιοτικές υπηρεσίες περίθαλψης στους ψυχιατρικά ασθενείς αλλά συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη δική τους προσωπική ανέλιξη και ικανοποίηση από την εργασία τους.
    • Abstract The present study attempts to explore the characteristics of the working environment in a very large public psychiatric hospital, the psychiatric Hospital of Athens, and their impact on the motivation of nurses as well as the job satisfaction they feel. It is known by many researches and theories formulated internationally that the motivation of human resources and employment satisfaction are a basic prerequisite for the fulfilment of the serious mission of a health unit as associated with the quality of health services provided and patient satisfaction. The initial understanding and subsequent application by hospital management of effective methods of motivating nursing staff is a particularly demanding task as the human factor is the most important factor in the mental health field and it is influenced by many components such as the personality of the individual, its demographic and social characteristics, its needs, its reaction to the organization and administration of the Unit where he works. The development of the subject of the present study begins with the presentation of the most important theories of motivation of the individual as a worker developed internationally, such as the theory of hierarchy of the needs of A. Maslow, the theory of X and Υ by McGregor, the ERG theory of Alderfer, the theory of the expectations of Vroom e.t.c. Then follows a detailed analysis of the factors affecting today the motivation and work satisfaction of nurses in state psychiatric hospitals in Greece, as the public health sector has suffered enormously from the serious economic crisis that our country has suffered and is reflected in the major cuts in the operating costs of hospitals, in reducing staff salaries, in eliminating, merging and discrediting the psychiatric structures, in intensifying the working conditions of nurses, increasing the attendance of mentally ill in the public health system. For the purposes of our study, a questionnaire of 31 different types of questions was given to the nursing staff of the Psychiatric Hospital of Athens, 160 responses were collected which were elaborated according to the internationally recognized indicators ΚUHJSS and PES-NWI so that helpful conclusions were drawled. Specifically, we used the Kuopio University Hospital Job Satisfaction Scale- KUHJSS weighted questionnaire which examines variables such as Leadership, Working and the Wider Social Environment, Motivation, Team Spirit in the Nursing Department and the Practice Environment Scale of the Nursing Work Index - PES-NWI, which helps to identify the weaknesses that exist in the nursing working environment and affects negatively or positively their performance and the health of patients, evaluating the environment as "attractive", "mixed" or "unattractive". The statistical analysis of our findings showed that a large percentage, almost 57% of the nurses surveyed and 56% of the nurses assistants, replied that they felt quite a lot of pressure on their work. 39.6% of our sample overall seemed to feel moderate and/or enough job satisfaction from his work in the psychiatric Hospital of Athens with the nursing assistants to report a total rate of 70.7% positive and highly positive opinions on their level of professional satisfaction. However, the professional satisfaction they experience in general from the nursing profession they chose to follow, ranges from moderate to positive level. In particular, the measurement of specific variables influencing the nursing working environment (such as sufficiency or lack of material and human resources, working relationships between doctors and nurses, the possibility of participation of nursing staff in hospital matters, the administration and support from nursing leadership and nurses' contribution to quality patient care) showed that nurses in our sample assess their workplace environment as "mixed" with some certainly attractive elements such as the ability of the Leaders to effectively manage and support them, but without ensuring a purely attractive work environment for them. Especially, nurses want to be involved in decision making as the satisfaction they receive from their work depends to a large extent on the ability offered by the administration of both the nursing service and generally of the psychiatric practice to participate actively in decisions related to the course of their work and the resolution of issues that concern them. It also emerged that the nursing staff attaches great importance to the existence of good and harmonious collegial relationships with the doctors and even older nurses are, the more they wish good cooperation with medical staff. In conclusion, our research has shown that the better the nursing working environment in the hospital, the higher professional satisfaction is felt by nurses, as well as that nurses attach great importance to their contribution to the quality of care provided to patients since it offers nursing staff of high level of care for patients, also offers them great satisfaction from their work. Finally, it was proved that nurses want to have an effective administration and leadership on their side to encourage, motivate, support and reward them morally and materially, thereby contributing to increasing the professional satisfaction they feel from their work. Also the results of our survey showed that nursing staff attach greater importance to motivational factors such as achievements and co-workers, while remuneration such as salary do not play a leading role to improving performance.
  15. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.