Εισαγωγή: Οι εθελοντές αιμοδότες αποτελούν θεμέλιο λίθο της απαιτούμενης επάρκειας σε αίμα και τους αρμόζει τεράστια ευγνωμοσύνη από την κοινωνία. Η διατήρησή και αύξησή τους αποτελεί ζητούμενο για κάθε σύστημα υγείας παγκοσμίως λόγω των αυξανόμενων αναγκών σε μεταγγίσεις αίματος.
Σκοπός: Ήταν η διερεύνηση των στάσεων, γνώσεων και απόψεων των αιμοδοτών και στον εντοπισμό των κινητήριων δυνάμεων που ωθούν κάποιον να δώσει αίμα ή των αποτρεπτικών παραγόντων στην υιοθέτηση αιμοδοτικής συμπεριφοράς. Παράλληλα επιχειρεί την συσχέτιση αυτών των παραγόντων με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην έρευνα.
Μεθοδολογίας : Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 124 τακτικούς ή περιστασιακούς αιμοδότες που προσήλθαν στις υπηρεσίες αιμοδοσίας τεσσάρων γενικών νοσοκομείων της Δυτικής Μακεδονίας (ΓΝ Κοζάνης, ΓΝ Φλώρινας, ΓΝ Καστοριάς και ΓΝ Γρεβενών) (δείγμα ευκολίας) και περιλαμβάνει αιμοδότες κατά το χρονικό διάστημα από Φεβρουάριο έως Μάρτιο 2020. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ανώνυμο ερωτηματολόγιο. Πρόκειται για τροποποιημένη εκδοχή ερωτηματολογίου που έχει χρησιμοποιηθεί σε αντίστοιχες έρευνες κατά το παρελθόν. Πραγματοποιήθηκε και πιλοτική μελέτη με έλεγχο αξιοπιστίας και εγκυρότητας.
Αποτελέσματα: Οι άνδρες ήταν περισσότεροι (58,9%) από τις γυναίκες, έγγαμοι με τουλάχιστον ένα παιδί (66,9%). Το 72,6% δήλωσε τακτικός αιμοδότης. Το 76,6% συμφωνεί/συμφωνεί απόλυτα ότι χρειάζεται «αύξηση των κινητών μονάδων και των μόνιμων κέντρων και σταθμών αιμοδοσίας» και το 75% «βελτίωση της οργάνωσης και της λειτουργίας των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και των σταθμών αιμοδοσίας». Η «έλλειψη προσωπικού χρόνου», οι «λόγοι υγείας» και η «έλλειψη ενημέρωσης για ενδεχόμενη αύξηση στις ανάγκες για αίμα» αναφέρθηκαν ως οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί λόγοι για την αιμοδοσία από το 44,4%, το 39,5% και το 29,0% του δείγματος. Μεταξύ των 7 παραγόντων της αιμοδοτικής συμπεριφοράς την υψηλότερη μέση τιμή είχε ο παράγοντας «ευαισθητοποίηση λόγω αναγκών» (4,85±0,92), ενώ ο εθελοντισμός και οι αρνητικές εμπειρίες βρίσκονταν χαμηλότερα (3,08±1,06 και 2,58±1,14 αντίστοιχα). Οι τακτικοί αιμοδότες διέφεραν σημαντικά από τους υπολοίπους σε σχέση με την αιμοδοτική ευσυνειδησία (4,32±0,53 έναντι 4,03±0,63 αντίστοιχα, p=0,012). Οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία στην κλίμακα ευσυνειδησίας και ανθρωπιστικής διάστασης και μικρότερη στην κλίμακα αρνητικών εμπειριών σε σχέση με τους αποφοίτους υποχρεωτικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (p<0,05). H αιμοδοτική ευσυνειδησία συσχετίστηκε σημαντικά και θετικά (p<0,01) με όλους τους παράγοντες πλην της ευαισθητοποίησης λόγω αναγκών και των αρνητικών εμπειριών.
Συμπεράσματα: Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης σκιαγραφούν το προφίλ του αιμοδότη στη Δυτική Μακεδονία και υπογραμμίζουν τη σημασία της αιμοδοτικής ευσυνειδησίας για την πρόβλεψη της αιμοδοτικής συμπεριφοράς. Παράλληλα, δείχνουν την ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση της ιδέας του εθελοντισμού, καθώς και της βελτίωσης των σταθμών αιμοδοσίας.
Introduction: Voluntary blood donors are the cornerstone of the required blood supply and deserve enormous thanks and gratitude from society. Maintaining and increasing them is a necessity for every health system worldwide due to the growing needs in blood transfusion.
Aim : It was to investigate the attitudes, knowledge and views of blood donors and to identify the driving forces that push someone to donate blood or the deterrents to the adoption of blood donation behavior. At the same time, it attempts to correlate these factors with the demographic characteristics of the research participants.
Methodology: The sample of the research consisted of 124 regular or occasional blood donors who came to the blood donation services of four general hospitals of Western Macedonia (General Hospital of Kozani, General Hospital of Florina, General Hospital of Kastoria and General Hospital of Grevena) in March 2020. Participants completed an anonymous questionnaire. This was a modified version of a questionnaire that has been used in similar surveys in the past. A pilot study was also conducted with reliability and validity control.
Results: Men were more (58.9%) than women, married with at least one child (66.9%). The 72.6% stated that they were regular blood donors; 76.6% fully agree / agree that there is a need to "increase mobile units and permanent blood donation centers and stations" and 75% "improve the organization and operation of hospitals and blood donation stations". "Lack of personal time", "health reasons" and "lack of information about possible increase in blood needs" were reported as the most important inhibitory reasons for blood donation by 44.4%, 39.5% and 29.0% of the sample respectively. Among the 7 factors of blood donation behavior, the factor of "awareness due to needs" (4.85 ± 0.92) had the highest mean value, while volunteering and negative experiences were lower (3.08 ± 1.06 and 2.58). ± 1.14 respectively). Regular blood donors differed significantly from the remaining in terms of blood donation conscientiousness (4.32. 0.53 vs. 4.03 ± 0.63 respectively, p = 0.012). Graduates of higher education had a significantly higher score on the scale of conscientiousness and humanitarian dimension and lower on the scale of negative experiences compared to graduates of compulsory and secondary education (p <0.05). Blood donation awareness was significantly and positively correlated (p <0.01) with all factors except needs awareness and negative experiences.
Conclusions: The findings of the present study outline the profile of the blood donor in Western Macedonia and emphasize the importance of blood donation conscientiousness in predicting blood donation behavior. At the same time, they show the need to further strengthen the idea of volunteering, as well as to improve blood donation stations.
Στάσεις, κίνητρα, αιμοδοτική συμπεριφορά και προσέλκυση εθελοντών αιμοδοτών στα Νοσοκομεία της Δυτικής Μακεδονίας