Εισαγωγή: Η μεταμόσχευση οργάνων σώματος είναι μία προηγμένη, σύγχρονη ιατρική πρακτική, που χρησιμοποιείται ευρέως και αποτελεσματικά σε πολλές χώρες ως θεραπευτική μέθοδος για τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής των ληπτών. Ωστόσο, παγκοσμίως, η έλλειψη διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση εντείνεται και θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί αυξάνοντας τον αριθμό των οργάνων από εκλιπόντες δότες. Η έρευνα στο ζήτημα αυτό δείχνει ότι, παρότι μεταξύ κρατών αναπτύσσονται διαδικασίες και κανονισμοί για την άνοδο της προσφοράς, υπάρχουν ποικίλοι ψυχολογικοί και πολιτιστικοί παράγοντες, που επιδρούν στις πεποιθήσεις των ατόμων, στις στάσεις τους, στις προθέσεις τους και στις αποφάσεις τους για δωρεά.
Σκοπός: Κύριος σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν: (1) τις προθέσεις των πολιτών στην Ελλάδα απέναντι στη μεταθανάτια δωρεά και (2) τις προθέσεις τους για συζήτηση του θέματος με την οικογένειά τους. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Θεωρία της Προσχεδιασμένης Συμπεριφοράς (ΘΠΣ), αυτές οι συμπεριφορικές προθέσεις θα μπορούσαν να προβλέψουν την τελική τους συμπεριφορά.
Μεθοδολογία: Για τους σκοπούς της μελέτης, πραγματοποιήθηκε μία μικρή ποσοτική έρευνα μεταξύ Δεκεμβρίου 2015 και Φεβρουαρίου 2016. Για τη συμμετοχή, επιλέχθηκε δείγμα 154 πολιτών μέσω απλής τυχαίας δειγματοληψίας, σε εμπορική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν με τη χρήση ενός ερωτηματολογίου που βασίσθηκε στη ΘΠΣ, αποτελούμενο από τέσσερα μέρη. Η στατιστική επεξεργασία πραγματοποιήθηκε με το πρόγραμμα SPSS-20.
Αποτελέσματα: Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν γυναίκες, 42 ετών, παντρεμένοι, με παιδιά, υπάλληλοι, μεσαίου εισοδήματος, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, με ελληνική εθνικότητα. Οι προθέσεις τους απέναντι στη μεταθανάτια δωρεά οργάνων (συμπεριλαμβανομένης της συναίνεσης για συγγενείς) και απέναντι στη συζήτηση με την οικογένειά τους ήταν αρκετά υψηλές. Οι στάσεις τους, οι συμπεριφορικές τους πεποιθήσεις και ο αντιλαμβανόμενος έλεγχος επίσης είχαν υψηλούς μέσους όρους, ενώ οι πεποιθήσεις ελέγχου, οι υποκειμενικοί κανόνες και οι κανονιστικές πεποιθήσεις ήταν μετρίου επιπέδου. Ένα βασικό θετικό στοιχείο των στάσεών τους ήταν η αντιλαμβανόμενη αλτρουιστική φύση της πράξης δωρεάς οργάνων. Χαμηλό ήταν το επίπεδο εμπιστοσύνης τους στο σύστημα της δωρεάς και μεταμόσχευσης. Εμπόδιο αποτελούσε η χαμηλή τους ενημέρωση για τη χρησιμότητα της διαδικασίας και για τις αρμόδιες υπηρεσίες. Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις βρέθηκαν: (α) μεταξύ πεποιθήσεων (συμπεριφορικών, κανονιστικών και ελέγχου) και στάσεων, υποκειμενικών κανόνων και αντιλαμβανόμενου ελέγχου αντίστοιχα, (β) μεταξύ στάσεων, υποκειμενικών κανόνων, αντιλαμβανόμενου ελέγχου και προθέσεων (1) και (2). Η προηγούμενη συμπεριφορά/εμπειρία τους ήταν χαμηλού επιπέδου (π.χ. συζήτηση με την οικογένεια) και συνδέθηκε αρνητικά με τις προθέσεις τους – σε μέτριο βαθμό. Οι συμμετέχοντες δήλωσαν περιορισμένο επίπεδο γνώσεων για το θέμα της δωρεάς οργάνων, αλλά οι γνώσεις τους δε συσχετίζονταν στατιστικά με τις πεποιθήσεις τους. Αντίθετα, ο παράγοντας της ηλικίας συσχετίσθηκε αρνητικά με τις πεποιθήσεις ελέγχου. Επιπλέον, η ανάλυση παλινδρόμησης έδειξε ότι οι μεταβλητές (α) των στάσεων και (β) του αντιλαμβανόμενου ελέγχου προέβλεπαν και τις δύο προθέσεις (1 και 2), ενώ επίσης η μεταβλητή (γ) των πεποιθήσεων ελέγχου προέβλεπε την πρόθεση (2).
Συμπεράσματα: Οι βασικές μεταβλητές της ΘΠΣ βρέθηκε πως συνδέονταν με τις προθέσεις για μεταθανάτια δωρεά οργάνων και για συζήτηση με την οικογένεια. Οι στάσεις και ο αντιλαμβανόμενος έλεγχος προέβλεπαν περισσότερο τις προθέσεις, που ήταν αρκετά υψηλές. Ωστόσο, όλοι οι παράγοντες δεν υποδείκνυαν ότι οι πολίτες είχαν σκοπό να προβούν πραγματικά στην πράξη της δωρεάς. Η γνώση και η πληροφόρηση είναι πιθανόν απαραίτητες και θα πρέπει να ενισχύονται, αλλά δεν είναι ικανές συνθήκες για τις προθέσεις. Οι θετικές στάσεις θα πρέπει να ενισχυθούν ευρύτερα, τονίζοντας τις ανθρωπιστικές διαστάσεις και τη χρησιμότητα της δωρεάς οργάνων. Επιπρόσθετα, περισσότερο ψυχολογικοί και ατομικοί παράγοντες, όπως η ανασφάλεια και η αμφιβολία θα πρέπει να αντιμετωπισθούν, για την άρση των εμποδίων, την άνοδο της εμπιστοσύνης στο σύστημα και την ενδυνάμωση της αυτό-αποτελεσματικότητας των ατόμων και, κατά συνέπεια, των θετικών προθέσεων και της συζήτησης με την οικογένεια.
Introduction: Organ transplantation is an advanced modern medical procedure, commonly and effectively used in many countries, in order to save and/or improve the lives of the recipients. However, there is a growing shortage of available organs universally, which could be reduced by increasing the number of organs retrieved from deceased donors. Research on this subject shows that, in spite the fact that many countries develop procedures and regulations to increase supply, there are various psychological and cultural factors involved that influence people’s beliefs, attitudes, intentions and decisions to donate.
Purpose: The main purpose of the present study was to examine the factors that influence: (1) the intentions of people in Greece towards posthumous organ donation, as well as (2) their intentions to discuss the topic with their family. Moreover, according to Theory of Planned Behavior (TPB), these behavioral intentions could predict their actual behavior.
Methodology: Α quantitative-analytical survey was conducted between December 2015 and February 2016. A sample of 154 people was chosen for participation through simple random sampling, in a commercial district of Thessaloniki. Data was collected using a four-parts questionnaire, which was based on the TPB. Statistical analysis was performed using SPSS-20.
Results: Most of the participants were female, 42 years old, married with children, employees, with a medium income, Orthodox Christians, of a Greek nationality. Their intentions towards posthumous organ donation (including organ donation consent for next-of-kin) and towards discussion with their family were found to be relatively high. Their attitudes, behavioral beliefs and perceived control were also high, while control beliefs, subjective norm and normative beliefs were of a medium level. A main positive element in their attitudes was the perceived altruistic nature of the action of organ donation. A negative element was the low level of trust in the organ donation and transplantation system. Their limited information about the usefulness of the procedure as well as about the relevant authorities was reported to be an obstacle. Statistically significant correlations were found: (a) between beliefs (behavioral, normative and control) and attitudes, subjective norm and perceived control respectively, (b) between attitudes, subjective norm, perceived control and intentions (1) and (2). Their past behavior was found to be poor (e.g. discussion with family) and it was negatively related to their intentions - in a medium scale. The participants reported a limited level of knowledge on the topic of organ donation, but their knowledge was not statistically related to their beliefs. On the contrary, the factor of their age was negatively related to their control beliefs. Moreover, a multiple linear regression analysis defined that the variables of (a) attitudes and (b) perceived behavioral control predicted both intentions (1 and 2) and also the variable of (c) control beliefs predicted the intention (2).
Conclusions: The basic components of the TPB were found to be associated with intentions for posthumous organ donation and discussion with family. Attitudes and perceived control mostly predicted the relatively high intentions. However, not all factors indicated that people would actually become donors. Knowledge and information might be necessary and they should be strengthened, but they are not sufficient conditions for intentions. Positive attitudes need to be reinforced by emphasizing the humanitarian dimensions and the usefulness of organ donation. In addition, more psychological and personal factors, like insecurity and doubtfulness need to be considered, in order to remove the barriers, to gain more trust to the system, thus to strengthen people’s self-efficacy and consequently to increase positive intentions and discussion with family.
Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.
Κύρια Αρχεία Διατριβής
«Στάσεις και Προθέσεις Πολιτών για τη Δωρεά Οργάνων Σώματος μετά το Θάνατο του Δότη. Ο Ρόλος των Ψυχοκοινωνικών Παραγόντων» - Identifier: 91304
Internal display of the 91304 entity interconnections (Node labels correspond to identifiers)
