Η θέσπιση Προστατευόμενων Περιοχών είναι ένα σημαντικό μέτρο για την προστασία του φυσικού πλούτου μιας περιοχής. Η προστασία αυτών των περιοχών όμως δεν θα πρέπει να γίνεται με την απαγόρευση σε αυτές κάθε δραστηριότητας, καθώς έτσι εγκαταλείπονται από τους ανθρώπους που ζουν σε αυτές, αφού η διαβίωση και η εργασία τους γίνεται πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη. Η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών είναι απαραίτητο να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, δηλαδή κάτοικοι, επισκέπτες, επίσημα όργανα και σύλλογοι, πρέπει να εκπαιδεύονται κατάλληλα ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων για τη διαχείριση, την προστασία αλλά και την ανάπτυξη των Προστατευόμενων Περιοχών. Με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μπορούν να επιλυθούν οι συγκρούσεις που πολλές φορές προκύπτουν εξαιτίας των διαφορετικών συμφερόντων.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αυξανόμενη ζήτηση για τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, μορφές συνδεδεμένες με ήπιες δραστηριότητες, πολλές από τις οποίες ασκούνται στη φύση ή σε ενδιαφέρουσες κοινωνικά ή πολιτισμικά περιοχές, με σεβασμό σε αυτές, αλλά με τα θετικά οικονομικά οφέλη του τουρισμού . Η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και κυρίως του οικοτουρισμού μπορεί να πετύχει την προστασία του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα την ανάπτυξης μίας Προστατευόμενης Περιοχής, δίνοντας στους κάτοικους μιας αγροτικής περιοχής τη δυνατότητα να αποκτήσουν μία επιπλέον δραστηριότητα ενισχύοντας το εισόδημά τους.
Η έρευνα διερευνά τη στάση και τις απόψεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων σχετικά με τη διαχείριση και προστασία του Εθνικού Πάρκου Χελμού – Βουραϊκού καθώς και τη δυνατότητα ανάπτυξης στην περιοχή εναλλακτικών μορφών τουρισμού, με στόχο την ανάδειξη και ανάπτυξη του Πάρκου. Σκοπός της έρευνας είναι να εντοπιστούν τα αντικρουόμενα συμφέροντα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Εθνικό Πάρκο και να προταθούν λύσεις αντιμετώπισής τους μέσω των εναλλακτικών μορφών τουρισμού και του συνδυασμού προστασίας και ανάπτυξης.
Για τους σκοπούς της έρευνας πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με τους φορείς και συλλόγους της περιοχής μέσω ερωτηματολογίου με ερωτήσεις ανοικτού τύπου και δύο δειγματοληπτικές έρευνες μέσω δομημένων ερωτηματολογίων με ερωτήσεις κλειστού τύπου που απευθύνθηκαν στους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής. Κατά την επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε έλεγχος ανεξαρτησίας με τη βοήθεια του προγράμματος στατιστικής ανάλυσης SPSS.
Από τις απαντήσεις των εμπλεκόμενων φορέων προκύπτει ότι η πλειοψηφία των κατοίκων θεωρεί τον τουρισμό ως τον σημαντικότερο τομέα οικονομικής ανάπτυξης και αναγνωρίζουν ότι το Εθνικό Πάρκο μπορεί να συμβάλλει σημαντικά σε αυτήν. Παρ’ όλα αυτά, οι κάτοικοι πιστεύουν ότι η διαφήμιση και προβολή της περιοχής είναι ανεπαρκής, απάντηση που επιβεβαιώνουν και οι επισκέπτες. Ο τουρισμός των χειμερινών αθλημάτων που είναι ήδη ανεπτυγμένος στην περιοχή συμβάλλει σημαντικά στην οικονομικά ανάπτυξη, γεγονός που αναγνωρίζεται από όλους τους ενδιαφερόμενους. Μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης έχει όμως και ο περιπατητικός τουρισμός, ο αγροτουρισμός και ο πολιτιστικός τουρισμός. Ο οικοτουρισμός φαίνεται ότι δεν είναι οικείος στους περισσότερους, αν και αποτελεί το πλέον ενδεδειγμένο είδος τουρισμού σε Προστατευόμενες Περιοχές. Απαιτείται λοιπόν ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση τόσο των κατοίκων όσο και των επισκεπτών για να μπορέσει το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού να αποτελέσει φορέα προστασίας του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.
Establishing Protected Areas is an important measure to preserve the natural resources of a location. The protection of these areas, though, shouldn’t be achieved through the restriction of every activity in them, which makes their inhabitants abandon them because living and working in them becomes difficult, if not impossible. The effective management of the Protected Areas should take into account the needs of the local community. The stakeholders, such as residents, visitors, administration and associations, should be appropriately educated so as to participate in the decision-making process for an effective management, protection and also development of the Protected Areas. The participation of all stakeholders can resolve the conflicts that often arise between them due to different interests.
The last decades have been marked by an increasing demand for alternative tourism with moderate activities, many of which are performed in nature or in areas of social and cultural interest with respect for them but also with consideration for the economic benefits of tourism. The development of alternative tourism, and mostly the ecotourism can achieve the aim of the environmental protection and at the same time the economic development of a Protected Area, giving to the residents an opportunity to engage in some additional activity and thus to reinforce their income.
The study is investigating the stakeholders’ attitudes and opinions about the management and protection of the National Park of Chelmos – Vouraikos and the possibility to develop alternative tourism in it with the aim of the promotion and the economic growth of the Park. The objective of the study is to identify the potential conflicts between the stakeholders and the problems of the National Park and to suggest measures and solutions through the alternative tourism and the combination of protection and development.
For the purposes of the research interviews have been conducted with the administration, the Management Body of Chelmos – Vouraikos and other societies and associations of Kalavrita through a questionnaire with open-ended questions, as well as two sampling studies (one for the residents and one for the visitors) through structured questionnaires with closed-ended questions. For the data processing a chi-square test has been used, with the aid of the statistical package SPSS.
From the stakeholders’ answers it emerges that most residents believe that tourism is the most important sector for the economic development of the area, and acknowledge that the National Park can effectively contribute to such development. Nevertheless, most residents think that the advertising and the promotion of their area is inefficient and the visitors confirm that answer. Winter-sports tourism, which is already developed in the area, significantly contributes to the economic growth, which is confirmed by every stakeholder. However hiking or trekking tourism, agrotourism and cultural tourism also have the potential for development. Ecotourism does not appear to be familiar to the majority of the stakeholders, even though it is the most adequate form of tourism in Protected Areas. So, information, education and raising awareness among residents and visitors is required to enable the National Park of Chelmos – Vouraikos to contribute to the environmental protection and economic growth of the area and the local community.
Προστασία, Διαχείριση και Ανάπτυξη Προστατευόμενων Περιοχών. Μελέτη Περίπτωσης: Εθνικό Πάρκο Χελμού - Βουραϊκού