Εισαγωγή: Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα πολυδιαστασιακό θεωρητικό κατασκεύασμα, το οποίο υποστηρίζεται βιβλιογραφικά ότι συνδέεται με την υγεία. Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας (BPD) είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, με σύνθετη συμπτωματολογία, η οποία προκαλεί ποικίλα ελλείμματα σε μια σειρά τομέων ζωής. Αναφορικά με τα άτομα του γενικού πληθυσμού με χαρακτηριστικά BPD, η εξαιρετικά περιορισμένη ερευνητική δραστηριότητα που συμπεριλαμβάνει τέτοιον πληθυσμό υποστηρίζει ότι δυσλειτουργούν σε ένα ευρύ φάσμα, ενώ κάνουν υπερ-χρήση υπηρεσιών υγείας. Η αναθεώρηση του μοντέλου της Εν-νόησης (mentalization) από τους Fonagy και Bateman έθεσε την ανθεκτικότητα στην καρδιά της συμπτωματολογίας της BPD. Ωστόσο, κατά την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δε βρέθηκαν σχετικές ερευνητικές μελέτες. Σχετικά με τη χρόνια σωματική νόσο, η έρευνα γύρω από τη σχέση σωματικών ασθενειών και διαταραχών προσωπικότητας παραμένει πολύ περιορισμένη. Αναδυόμενα στοιχεία από ελάχιστες διαχρονικές μελέτες στον συγκεκριμένο πληθυσμό υπογραμμίζουν τον μακροπρόθεσμο ιατρικό κίνδυνο όσων πάσχουν από διαταραχή προσωπικότητας. Ειδικότερα, η BPD φαίνεται να συνδέεται με «οποιασδήποτε αξιολογούμενη ιατρική κατάσταση», ενώ παράλληλα υπογραμμίζεται ο αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης χρόνιων νοσημάτων στους συγκεκριμένους ασθενείς.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας έρευνας αποτελεί η διερεύνηση των επιπέδων ψυχικής ανθεκτικότητας ενήλικων ασθενών από το γενικό πληθυσμό με χρόνια σωματική νόσο, οι οποίοι παράλληλα αναφέρουν χαρακτηριστικά οριακής διαταραχής προσωπικότητας. Επιπλέον, η έρευνα στοχεύει στη σύγκριση της παραπάνω πληθυσμιακής ομάδας, με ασθενείς οι οποίοι νοσούν μόνο από χρόνια σωματική νόσο, με ασθενείς οι οποίοι νοσούν μόνο από BPD, καθώς και με άτομα τα οποία δεν αναφέρουν χαρακτηριστικά οριακής διαταραχής προσωπικότητας και δεν πάσχουν από χρόνιο σωματικό νόσημα. Πρόκειται, σύμφωνα με τη βιβλιογραφική έρευνα που διεξήχθη, και κατά τη γνώση μας, για την πρώτη μελέτη που πραγματεύεται το ζήτημα αυτό.
Μέθοδος: Τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν είναι το PDQ-4-BPD, το SF-36, το Ερωτηματολόγιο Ανθεκτικότητας Conor-Davidson και το Eysenck Personality Questionnaire. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε ένα κοινωνικό-δημογραφικό ερωτηματολόγιο, καθώς και ερωτήματα σχετικά με την υγεία, τον τρόπο ζωής, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τον ύπνο, τη σεξουαλική λειτουργία και τη σωματοποίηση/άγχος. Η διανομή των ερωτηματολογίων έγινε ηλεκτρονικά μέσω του Google Forms, τον Ιούνιο του 2020. Συμμετείχαν 117 ενήλικα άτομα.
Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την αρνητική συσχέτιση της ανθεκτικότητας με τα χαρακτηριστικά BPD, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η σχέση της με αρνητικά αποτελέσματα υγείας. Η ομάδα των οριακών με χρόνια σωματική νόσο, εμφανίζεται εξαιρετικά επιβαρυμένη σε όλους τους εξεταζόμενους τομείς. Η ομάδα των χρόνιων ασθενών χωρίς οριακά χαρακτηριστικά εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά ανθεκτικότητας, υψηλότερα και από την ομάδα των υγιών, ενώ παράλληλα εμφανίζει τις υψηλότερες βαθμολογίες στην ψυχική υγεία, όπως αυτή αξιολογείται με το ερωτηματολόγιο επισκόπησης υγείας SF-36.
Συζήτηση: Η έρευνα αυτή αναδεικνύει τα σημαντικά ελλείμματα ψυχικής ανθεκτικότητας των ασθενών με χαρακτηριστικά BPD, σε αντιστοιχία με το μοντέλο των Fonagy και Bateman. Οι πιθανοί αιτιολογικοί μηχανισμοί σύνδεσης των διαταραχών προσωπικότητας με την χρόνια ασθένεια περιλαμβάνουν βιολογικές ευπάθειες, συμπεριφορικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, καθώς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι οποίοι, σε μια διαρκή συνδιαλλαγή, δημιουργούν ένα συνεργατικό αποτέλεσμα κακής σωματικής υγείας. Οι ερευνητικές υποθέσεις που τέθηκαν, επιβεβαιώθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους. Ειδικότερα, οι ασθενείς με χαρακτηριστικά BPD εμφάνισαν χαμηλότερο σκορ ανθεκτικότητας, τόσο συνολικής, όσο και σε όλες τις υποδιαστάσεις, ενώ τα ίδια αποτελέσματα εμφάνισε και η ομάδα ασθενών με χρόνιο νόσημα και οριακά χαρακτηριστικά. Παρομοίως, χαμηλότερη αυτοαναφερόμενη υγεία σε όλους τους τομείς του SF-36 ανέφεραν οι ομάδες που περιείχαν πληθυσμό με χαρακτηριστικά BPD. Ως ιδιαίτερης σημασίας αξιολογείται το μάλλον απρόσμενο εύρημα ότι η ομάδα των ασθενών με χρόνιο νόσημα, χωρίς οριακά χαρακτηριστικά παρουσίασε υψηλότερες βαθμολογίες ανθεκτικότητας σε όλες τις διαστάσεις ανθεκτικότητας που εξετάστηκαν, συγκρινόμενη με όλες τις άλλες ομάδες. Αντιστοίχως, στο SF-36 η ίδια ομάδα παρουσίασε υψηλότερες βαθμολογίες στην ψυχική υγεία σε σχέση με όλες τις άλλες ομάδες, αναδεικνύοντας τον ενδεχόμενο ενδυναμωτικό ρόλο της χρόνιας σωματικής νόσου.
Συμπεράσματα: H BPD συνδέεται με υψηλά ποσοστά συννοσηρότητας με τη χρόνια σωματική νόσο, θνησιμότητας, και έκπτωσης της λειτουργικότητας, ενώ οι συγκεκριμένοι ασθενείς υποστηρίζεται ότι εμπλέκονται σε δαπανηρές για τα εθνικά συστήματα υγείας καταναλώσεις υπηρεσιών υγείας. Το υψηλό κόστος που συνδέεται με την BPD, καθώς και η υψηλή νοσηρότητα, επιβάλλουν την οργάνωση παρεμβάσεων, με σκοπό την ενημέρωση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού πάνω στις διαταραχές προσωπικότητας, καθώς και την οργάνωση προγραμμάτων ενίσχυσης της ανθεκτικότητας, με σκοπό την πρόληψη αρνητικών αποτελεσμάτων υγείας. Μακροπρόθεσμα, τέτοια προγράμματα θα συνέβαλαν στην μείωση του κόστους περίθαλψης και παροχής υπηρεσιών υγείας στον πληθυσμό με BPD, ο οποίος βιβλιογραφικά θεωρείται από τους πιο κοστοβόρους σε επίπεδο συστημάτων υγείας, ενώ αποτελεί πρόκληση για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, αντιπροσωπεύοντας την ομάδα ασθενών που χαρακτηρίζονται «δύσκολοι ασθενείς».
Introduction: Mental resilience is a multidimensional theoretical construct, which is bibliographically argued to be related to health. Borderline personality disorder (BPD) is a serious mental disorder, with complex symptoms, which causes a variety of deficits in a number of areas of life. Fonagy and Bateman's review of the Mentalization model has put resilience at the center of BPD symptomatology. However, no relevant research activity was found during the literature review. The purpose of this study is to investigate the psychological resilience of patients with chronic physical illness and BPD traits.
Method: The questionnaires that have been used are the following: PDQ-4-BPD, SF-36, the Conor-Davidson Resilience Questionnaire and Eysenck Personality Questionnaire. In addition, a socio-demographic questionnaire was used, as well as additional questions about health, lifestyle, interpersonal relationships, sleep, sexual function, and somatization /stress. The questionnaires were distributed electronically via Google Forms in June 2020 and 117 adults participated.
Results: The results confirm the negative correlation of resilience with BPD, while at the same time highlighting its relationship with negative health outcomes. The group of BPD with chronic physical disease, appears extremely burdened in all examined areas. The group of chronic patients without BPD shows the highest rates of resilience, higher than the healthy group.
Discussion: This study highlights the significant deficits of resilience of patients with BPD. These are patients at high risk for developing physical illness, who dysfunction in interpersonal relationships and sleep, while appearing to adopt negative lifestyle behaviors.
Conclusions: The high costs associated with BPD, as well as the high morbidity, require interventions which inform health experts about personality disorders, as well as programs which will target resilience, in order to prevent adverse health outcomes.
