Η περιορισμένη μέχρι σήμερα κοινωνική έρευνα στο αθλητικό πεδίο και ιδιαιτέρως στην καλαθοσφαίριση στην Ελλάδα, αποτέλεσε το έναυσμα για την παρούσα μελέτη, η οποία εστιάζει στην διερεύνηση των έμφυλων χαρακτηριστικών κατά την συγκρότηση των αθλητικών ταυτοτήτων στο παρκέ. Πιο συγκεκριμένα, μελετά τους τρόπους με τους οποίους οι αθλήτριες του μπάσκετ διεκδικούν την θέση τους στο γήπεδο, ενσωματώνουν κινήσεις, ακολουθούν πρακτικές και αποκτούν συνήθειες δημιουργώντας μια ταυτότητα η οποία φανερώνει διάφορες πτυχές της πολυπλοκότητας και πολλαπλότητας εμφάνισης του φύλου. Ακολουθούν δρόμους και τρόπους συμπεριφοράς που συνοδευόμενα από την χρήση αντικείμενων (αξεσουάρ, γούρια, tattoo) παρουσιάζουν μια διαφορετική ταυτότητα που πολλές φορές έχει και νέο όνομα (ψευδώνυμο, παρατσούκλι, κλπ).
Για την συλλογή στοιχείων με σκοπό την μελέτη και ανάλυση των παραπάνω πρακτικών, κλήθηκαν να συμμετέχουν στην έρευνα σαράντα αθλήτριες και δέκα προπονητές και προπονήτριες με την πλειονότητα να έχει μεγάλη αγωνιστική εμπειρία που φτάνει ως τα τριανταπέντε χρόνια. Οι πιο έμπειρες παίκτριες έχουν αγωνιστεί σε μεγάλο αριθμό ομάδων σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η έρευνα διεξήχθη με ερωτηματολόγιο το οποίο περιείχε κλειστές και ανοικτές ερωτήσεις. Ο προσανατολισμός αυτός ενισχύθηκε από την πολύχρονη ενασχόληση μου με το μπάσκετ ως προπονητής. Για την ανάλυση του ερευνητικού υλικού, αντλώ θεωρώ απαραίτητη την άντληση στοιχείων από την θεωρία του Pierre Bourdieu για την έξη και το πεδίο, σε συνδυασμό με τις θεωρίες του Marcell Mauss για τις τεχνικές του σώματος και του Erving Goffman για τον τρόπο δημιουργίας προσωπικής εικόνας και ταυτότητας. Η προσέγγιση του αγώνα και δευτερευόντως της προπόνησης του μπάσκετ έγινε υπό τους όρους του κοινωνικού δράματος ακολουθώντας τον Victor Turner. Εστιάζοντας σε επιτελεστικές στιγμές των αθλητριών ακολούθησα το σκεπτικό της Judith Butler για την επιτελεστικότητα.
Η ανάλυση του ερευνητικού υλικού φέρνει στο προσκήνιο το γεγονός ότι η γυναικεία αθλητική ταυτότητα στο μπάσκετ συγκροτείται από ποικίλες θηλυκότητες και ανδρισμούς που συναντώνται και διαπλέκονται συνθέτοντας μεικτές επιτελέσεις, προκειμένου να κατακτήσουν και να διατηρήσουν την θέση τους στο πεδίο. Αν και οι συμμετέχουσες στην έρευνα αθλήτριες ταυτίζονται με τις κυρίαρχες αντιλήψεις, ωστόσο δίνουν την μάχη για την παρουσία τους στο παρκέ και με το παιχνίδι τους αμφισβητούν την σταθερότητα και την ομοιογένεια των κυρίαρχων απόψεων. Μέσα από τις μικτές επιτελέσεις τους αρθρώνουν εναλλακτικούς λόγους και μας επιτρέπουν να δούμε την εσωτερική πολλαπλότητα και αντιπαλότητα αναδεικνύοντας ότι τόσο ο κυρίαρχος λόγος όσο και η καθημερινότητα στο γήπεδο είναι περισσότερο υπό κατασκευή παρά δοσμένα και τελούν υπό διαπραγμάτευση.
The limited social research to date in the field of sports and especially in basketball in Greece, was the trigger for the present study, which focuses on the investigation of gender characteristics in the formation of sports identities on the basketball court. More specifically, it studies the ways in which basketball players claim their place on the court, incorporate moves, follow practices and acquire habits by creating an identity that reveals various aspects of the complexity and multiplicity of gender. Here are ways and ways of behaviour that accompanied by the use of objects (accessories, charms, tattoos) present a different identity that often has a new name (nickname, nickname, etc.).
In order to collect data for the purpose of studying and analysing the above practices, forty athletes and ten coaches were invited to participate in the research, with the majority having a great competitive experience of up to thirty-five years. The most experienced players have played in a large number of teams throughout Greece. The research was conducted with a questionnaire which contained closed and open questions. This orientation was reinforced by my many years of involvement with basketball as a coach. For the analysis of the research material, I consider it necessary to draw data from Pierre Bourdieu's theory of the six and the field, in combination with the theories of Marcell Mauss on body techniques and Erving Goffman on how to create a personal image and identity. The approach of the game and secondarily of the basketball training was done under the conditions of the social drama following Victor Turner. Focusing on female athletes' performance moments, I followed Judith Butler's reasoning about performance.
The analysis of the research material brings to the fore the fact that the female sports identity in basketball is composed of various femininity and masculinity that meets and intertwines, composing mixed performances, in order to conquer and maintain their position on the field. Although the athletes participating in the research identify with the dominant perceptions, they still fight for their presence on the court and with their game they question the stability and the homogeneity of the dominant views. Through their mixed performances, they articulate alternative reasons and allow us to see the inner multiplicity and rivalry, highlighting that both the dominant discourse and the everyday life on the field are more under construction than given and are under negotiation.
Θηλυκότητες και ανδρισμοί στο γυναικείο μπάσκετ