Η διαμεσολάβηση ως μέσο επίλυσης διαφορών από διεθνείς εμπορικές συναλλαγές στο ενωσιακό δίκαιο - ζητήματα εκκρεμοδικίας και αναγνώρισης/εκτέλεσης πρακτικών διαμεσολάβησης

Mediation as an alternative resolution of international commercial dispute according to the european law - issues of lis pendens and recognition/enforcement of agreements resulting from mediation (english)

  1. MSc thesis
  2. ΚΟΥΡΛΕΣΗ, ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ
  3. Δίκαιο της Οικονομίας και των Επιχειρήσεων (ΔΟΕ)
  4. 19 September 2021 [2021-09-19]
  5. Ελληνικά
  6. 80
  7. Βουλγαράκης, Κωνσταντίνος
  8. Βουλγαράκης, Κωνσταντίνος | Μήτκα, Καλλιόπη
  9. ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ | ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑ | ΕΚΤΕΛΕΣΗ | ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ | ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ | ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
  10. 199
  11. 0
  12. 0
    • ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η προέλευση και η αποστολή του θεσμού της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ Ο Ευρωπαίος νομοθέτης από πολύ νωρίς, ήδη κατά τη σύνταξη των ιδρυτικών συνθηκών, είχε συλλάβει την ιδέα της δημιουργίας του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφαλείας και δικαιοσύνης, ως δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης, αφενός στη δικαιοσύνη, αφετέρου, δε, σε εξωδικαστικές διαδικασίες επίλυσης διαφορών. Η Διαμεσολάβηση (Mediation) παρότι ως θεσμός απηχούσε τις αρχαίες παραδόσεις περισσοτέρων λαών και θρησκειών σε ολόκληρο τον κόσμο, έκανε την εμφάνιση της θεσμικά στις ΗΠΑ . Το προηγούμενο αυτής της μεθόδου σύντομα εξελίχθηκε και σε άλλες χώρες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήδη από τον 19ο αιώνα , επίσης στην Αυστραλία και στον Καναδά. Η εξέλιξη αυτή αποκρυστάλλωσε το θεσμό της διαμεσολάβησης στο πλαίσιο μιας σύγκρουσης ως «μία παρέμβαση σε μια διαπραγμάτευση ενός κοινά αποδεκτού τρίτου μέρους με περιορισμένη ή και καθόλου εξουσία λήψης αποφάσεων, που έχει ως ρόλο του να βοηθήσει τα εμπλεκόμενα μέρη να οδηγηθούν στην εκούσια επίτευξη μιας αμοιβαίας αποδεκτής συμφωνίας» . Το κίνημα για την δυνατότητα εξώδικης επίλυσης διαφορών εκδηλώθηκε εντονότερα στον ευρωπαϊκό χώρο στα μέσα της δεκαετίας 1990. Σημαντική ώθηση για εξελίξεις έδωσε η αναζήτηση λύσεων στις καταναλωτικές διαφορές, καθώς η Επιτροπή εξέδωσε την Πράσινη Βίβλο αναφορικά με τη ρύθμιση τέτοιων διαφορών στην εσωτερική αγορά . Εξάλλου, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μαζί με την Επιτροπή εξέδωσαν ψήφισμα και ανακοίνωση, αντίστοιχα, για την πρόσβαση των καταναλωτών στη δικαιοσύνη και την ανάγκη εξασφάλισης διαδικασιών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών . Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σύντομα διαπίστωσε την ανάγκη δημιουργίας ενός δικτύου οργάνων εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, το έτος 2000 . Είναι σημαντική για την κατανόηση της εξελικτικής πορείας και του στόχου που υπηρετεί η διαμεσολάβηση στο ενωσιακό δίκαιο, η επισήμανση της αλληλεπίδρασης και το αλληλένδετο του θεσμού με το ίδιο το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει το κείμενο της Οδηγίας 2008/52 ΕΚ για τη διαμεσολάβηση, στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, καθώς «η διαμεσολάβηση δεν θα πρέπει να θεωρείται δευτερεύουσα λύση σε σχέση με την δικαστική διαδικασία» . Ουσιαστικά, η υλοποίηση της εύρυθμης λειτουργίας της δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δε νοείται χωρίς τις εξωδικαστικές μεθόδους επίλυσης διαφορών. Κάτι τέτοιο γίνεται σήμερα επιτακτική ανάγκη στο χώρο του διεθνούς εμπορίου, λόγω και της ταχύτητας με την οποία διεκπεραιώνονται οι εμπορικές συναλλαγές. Η διαμεσολάβηση καλείται να αναπτυχθεί τόσο προς όφελος των πολιτών που θα επιλύσουν τάχιστα τη διαφορά τους, αλλά και προς επίσπευση και αποτελεσματικότητα διαδικασιών που χρειάζονται την παρέμβαση του δικαστή. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ο ενωσιακός νομοθέτης θέλησε να συμπεριλάβει στον ευρωπαϊκό θεσμό της διαμεσολάβησης και τη δικαστική μεσολάβηση, δηλ. την παρέμβαση του δικαστή που δεν έχει επιληφθεί δικαστικών διαδικασιών σχετικών με τη συγκεκριμένη διαφορά. Ο αυξανόμενος αριθμός της εισαγωγής ιδιωτικών διαφορών προς επίλυση σε ένα δικαιϊκό σύστημα, από μια πλευρά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι αποτελεί ένδειξη της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στη δικαιοσύνη. Είναι μια σημαντική κατάκτηση του νομικού πολιτισμού και βήμα πολιτικής και κοινωνικής απελευθέρωσης απέναντι σε φαινόμενα αυτοδικίας ή και οποιασδήποτε έκνομης συμπεριφοράς, που δεν δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των συναλλαγών. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι η αύξηση του αριθμού των υποθέσεων προς επίλυση, θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές του μηχανισμού απονομής δικαιοσύνης , με ζήτημα αυτήν καθαυτή την αποτελεσματικότητά της. Πέρα από την Οδηγία 2008/52 ΕΚ, ο ενωσιακός νομοθέτης υιοθέτησε συγκεκριμένο πλαίσιο εναλλακτικής επίλυσης διαφορών αποκλειστικά για τις καταναλωτικές διαφορές, εγχώριες και διασυνοριακές. Η Οδηγία 2013/11 ΕΕ για την Εναλλακτική Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών (ΕΕΚΔ) και ο Κανονισμός 524/2013 ΕΕ για την Ηλεκτρονική Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών (ΗΕΚΔ) , ειδικότερα με την εισαγωγή της Ενιαίας Πανευρωπαϊκής Πλατφόρμας Ηλεκτρονικής Επίλυσης Διαφορών (“On-line Alternative Resolution”, εφεξής «ODR»), αποτελούν το θεμέλιο του φιλόδοξου στόχου της ενίσχυσης εναλλακτικών τρόπων επίλυσης, της διασφάλισης της πρόσβασης των καταναλωτών σε ποιοτικούς και αποτελεσματικούς μηχανισμούς επίλυσης . Τόσο η Οδηγία (ΕΕΚΔ), όσο και ο Κανονισμός (ΗΕΚΔ) εφαρμόζονται με την επιφύλαξη της Οδηγίας 2008/52 ΕΚ. Φυσικά, το γεγονός της παράλληλης λειτουργίας εναλλακτικών τρόπων (Alternative Dispute Resolution), αλλά και παραδοσιακών μηχανισμών (δικαστήριο) επίλυσης μιας διαφοράς και μάλιστα διασυνοριακής, εν όψει και των διαφορετικών εθνικών έννομων τάξεων των κρατών μελών, δημιουργεί πλήθος ερευνητέων ζητημάτων στην εφαρμογή τους. Η χρονική οριοθέτηση της έναρξης της διαδικασίας επίλυσης (εκκρεμοδικία) σε σχέση με την προσφυγή στο δικαστήριο, αλλά και το είδος της νομικής δέσμευσης που μπορεί να δημιουργείται με την υπογραφή της τελικής συμφωνίας από τα μέρη (αναγνώριση/εκτέλεση), είναι εκ των αναφυομένων ζητημάτων που προκύπτουν αυθόρμητα. Οι απαντήσεις δεν είναι αυτονόητες, ούτε καν στο πεδίο εφαρμογής του Ν.4640/2019 που αποτελεί υπαγωγή και των ημεδαπών διαμεσολαβήσεων στο ίδιο νομοθετικό πλαίσιο που θέσπισε ο ενωσιακός νομοθέτης με την Οδηγία 2008/52 ΕΚ . Η θέσπιση του Κανονισμού 1215/2012 ΕΕ για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (Κανονισμός Βρυξέλλες Ια), παρότι μεταγενέστερη της Οδηγίας 2008/52 ΕΚ, δεν φαίνεται να περιέχει εξόφθαλμες απαντήσεις σε πολλά από τα εγειρόμενα ζητήματα σχετικά με την εκκρεμοδικία. Επί των εξεταζομένων ζητημάτων πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάργηση του exequatur στον Κανονισμό 805/2004 ΕΚ, αλλά και στον Κανονισμό 1215/2012 ΕΕ, αποσκοπεί στην ταχεία και αποτελεσματική διακρατική συνεργασία αναγκαστικής εκτέλεσης και επιχειρεί να εδραιώσει την ελεύθερη κυκλοφορία εκτός των δικαστικών αποφάσεων, αλλά και των συμβιβασμών και των δημοσίων εγγράφων. Η δύναμη που επιφέρουν αυτές οι καινοτομίες στις διεθνείς συναλλαγές, είναι εξεταστέο ζήτημα, αν μπορούν να συνοδεύουν τα πρακτικά διαμεσολάβησης. Σύμφωνα με τη γενικώς αναγνωρισμένη αρχή της αναγκαστικής εκτέλεσης, η σχετική διαδικασία ρυθμίζεται από το εσωτερικό δίκαιο του τόπου εκτέλεσης . Πέραν τούτου, θεμελιώδες κριτήριο αποτελεί αν το συγκεκριμένο έγγραφο, δυνάμει του οποίου ζητείται η εκτέλεση, πληροί τις προϋποθέσεις που θέτουν οι ως άνω Κανονισμοί, ιδιότητες πάντως, που μας παραπέμπουν στο εσωτερικό δίκαιο του κράτους-μέλους που προβλέπει την ύπαρξη των σχετικών εγγράφων. Πέρα των προτεινόμενων λύσεων, οι ισχύοντες Κανονισμοί στο επίπεδο της εκκρεμοδικίας και της εκτέλεσης/αναγνώρισης σε συνδυασμό με το νεότευκτο θεσμό της Οδηγίας 2008/52 ΕΚ, θέτουν τις βάσεις για έναν εποικοδομητικό και γόνιμο προβληματισμό, που πιθανότατα θα απασχολήσει τους νομικούς στο προσεχές μέλλον. Οπωσδήποτε, το όραμα της διαμεσολάβησης ως επιτυχημένου εναλλακτικού τρόπου επίλυσης διαφορών στην ΕΕ, δεν περνά μέσα από βεβαιότητες. Καιρός να αρχίσουμε να ερευνούμε!
    • ααα, βββ, γγγ, δδδ
  14. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.