εγκλήματα των ισχυρών | crimes of the powerful | εγκλήματα λευκού κολάρου | white-collar crimes | οικονομικά εγκλήματα | financial crimes | πολιτική διαφθορά | political corruption | συγκεκαλυμμένη αμνηστία | covert amnesty | δωροδοκία | bribery | απιστία κατά τραπεζικών ιδρυμάτων | crimes against banking institutions
112
22
Η παρούσα εργασία επιχειρεί μέσα από τη μελέτη και ανάλυση των πρόσφατων τροποποιήσεων του ΠΚ, να αναδείξει το ρόλο της εξουσιαστικής παραμέτρου στον καθορισμό των όρων της νομιμότητας και την επιλεκτική τυποποίηση και εφαρμογή του νόμου στα εγκλήματα που σχετίζονται με τους φορείς εξουσίας, όπως είναι τα αδικήματα της απιστίας και οι εν στενή εννοία πράξεις διαφθοράς με έμφαση στο αδίκημα της δωροληψίας-δωροδοκίας. Η μελέτη θα εστιάσει στη διαφοροποιημένη αντιμετώπιση των εγκλημάτων των ισχυρών, στην ενσωμάτωση των συμφερόντων τους στον ποινικό νόμο και στην ευρύτερη χειραγώγηση του κανονιστικού συστήματος. Απτό παράδειγμα του μονόπλευρου προσανατολισμού του νόμου, αποτελούν οι πρόσφατες τροποποιήσεις του ΠΚ για τα αδικήματα της απιστίας και της δωροδοκίας / δωροληψίας. Οι ως άνω νομοθετικές μεταβολές οδηγούν, όπως θα αναπτυχθεί στη συνέχεια, είτε στην πλήρη «αποποινικοποίηση» των εγκλημάτων των ισχυρών, είτε στην ηπιότερη ποινική μεταχείρισή τους.
Αλοσκόφης, O., «Η κοινωνική έρευνα της εγκληματικότητας των ισχυρών», στο Βιδάλη, Σ., Κουλούρης, Ν., Παπαχαραλάμπους, Χ. (επιμ.), Εγκλήματα των ισχυρών: Διαφθορά, οικονομικό και οργανωμένο έγκλημα, Αθήνα, Εκδόσεις ΕΑΠ, 2019
Η παρούσα εργασία πραγματεύεται υπό το θεωρητικό πρίσμα της Κριτικής εγκληματολογίας τις πρόσφατες τροποποιήσεις που επήλθαν στον Ποινικό Κώδικα για τα οικονομικά εγκλήματα και τις πράξεις διαφθοράς με τους νόμους Ν.4619/2019, Ν.4637/2019 & Ν.4855/2021. Για τις εν λόγω τροποποιήσεις έχει ασκηθεί έντονη κριτική από μερίδα θεωρητικών, καθόσον με αμφίβολη αιτιολογία και στόχευση, με ελλιπή ή μηδαμινή δημόσια διαβούλευση, τροποποιήθηκαν μία σειρά άρθρων του Ποινικού Κώδικα που εντάσσονται στη σφαίρα των «εγκλημάτων των ισχυρών». Η εργασία εστιάζει στην επιλεκτική υπαγωγή της απιστίας κατά τραπεζικών ιδρυμάτων στα κατ’ έγκληση διωκόμενα εγκλήματα, στις τροποποιήσεις της ποινικής μεταχείρισης του αδικήματος της δωροδοκίας / δωροληψίας και τη θέσπιση της εξάλειψης του αξιοποίνου ή απαλλαγής από την ποινή ή και αποχής από την ποινική δίωξη στην περίπτωση αποκατάστασης της επελθείσας ζημίας. Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις έχουν επικριθεί από τη θεωρία και νομολογία ως «φωτογραφικές», καθόσον επηρεάζουν εκκρεμούσες υποθέσεις στην ποινική δικαιοσύνη, όπως τις δανειοδοτήσεις επιφανών επιχειρηματιών, τις επαναλαμβανόμενες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζικών ιδρυμάτων ή τα «δάνεια των κομμάτων» και αφήνουν ενδείξεις υποκρυπτόμενης αμνηστίας. Όπως θα αναλυθεί στην εργασία, οι πρόσφατες αυτές τροποποιήσεις αποκαλύπτουν τη συμβιωτική σχέση του πολιτικού συστήματος με το έγκλημα του λευκού κολάρου, το οργανωμένο έγκλημα και την τραπεζική - οικονομική ελίτ. Παράλληλα, αναφύονται ερωτήματα γύρω από τη λειτουργία του νόμου και του κράτους στη διαμόρφωση των όρων της νομιμότητας σε πραγματικό -υλικό αλλά και αξιακό -συμβολικό επίπεδο. Οι ανωτέρω εξελίξεις επιβεβαιώνουν μάλλον την επιλεκτική λειτουργία και τον μονόπλευρο προσανατολισμό του ποινικού συστήματος, το οποίο εστιάζει κατά κύριο λόγο στην εγκληματικότητα των κατώτερων κοινωνικών τάξεων ή εγκληματικότητα των «underdogs» και τεχνηέντως παραμελεί και σμικρύνει τις σοβαρά επιβλαβείς δράσεις των ανώτερων κοινωνικών τάξεων, της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Με τις ως άνω τροποποιήσεις του νέου ΠΚ, ανακύπτουν ζητήματα κεκαλυμμένης αμνηστίας, ατιμωρησίας και πέπλου προστασίας των ισχυρών, αδρανοποίησης των αρχών, επιλεκτικότητας τόσο ως προς το νομικό χαρακτηρισμό συμπεριφορών, όσο και ως προς την απονομή της δικαιοσύνης, «φωτογραφικών» νομοθετικών ρυθμίσεων και επίδρασης της μεταβλητής της εξουσίας στη διαμόρφωση του πλέγματος νομιμότητας-παρανομίας, τα οποία θα επιχειρήσει να αναδείξει η παρούσα μελέτη.
The present study examines, in the theoretical framework of Critical Criminology, the recent amendments made to the Penal Code for financial crimes and acts of corruption with the laws L.4619/2019, L.4637/2019 & L.4855/2021. These amendments have been strongly criticized by a number of theorists, as with dubious reasoning and targeting, with incomplete or insignificant public consultation, have been amended a number of articles of the Penal Code which are part of the "crimes of the powerful". The work focuses on the selective inclusion of crimes against banking institutions in prosecuted crimes, on the modification of the criminal treatment of the offenses of bribery and on the introduction of the elimination of the offense or the release from punishment or the avoidance of criminal prosecution in repair of the damage. These reforms have been criticized by theory and jurisprudence as "photographic" as they affect pending criminal cases, such as the loans of prominent businessmen, the recurring recapitalizations of banking institutions or the "loans of the parties" and leave indications of a covert amnesty. As will be discussed in the paper, these recent amendments reveal the symbiotic relationship of the political system with white-collar crime, organized crime and the banking-economic elite. At the same time, questions arise about the operation of law and the state in shaping the terms of legality on a real -material but also value-symbolic level. The above developments rather confirm the selective functioning and the one-sided orientation of the penal system, which focuses mainly on the crime of the lower social classes or the crime of the "underdogs" and technically neglects and diminishes the seriously harmful actions of the upper social classes, of economic and political power. With the above amendments of the new PC, arise issues of covert amnesty, impunity and veil of protection of the powerful, inaction of the authorities, selectivity both in the legal characterization of behaviors, as well as in the administration of justice, "photographic" legislation and effect of the power variable in shaping the grid of legality-illegality, which the present study will attempt to highlight.
Η αντιμετώπιση των εγκλημάτων των ισχυρών στις πρόσφατες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα