Τον Δεκέμβριο του 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕπ) παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU Green Deal) με την οποία δεσμεύεται να καταστήσει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το έτος 2050. Πρόκειται για μία φιλόδοξη αναπτυξιακή στρατηγική για την επίτευξη της οποίας αναγνωρίστηκε πως δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς την κινητοποίηση, υποστήριξη και συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και την σημαντική μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων προς αυτήν την κατεύθυνση. Σημαντικό ρόλο προς την επίτευξη του στόχου αυτού θα αποτελέσει η διάθεση κονδυλίων ύψους 350 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως και μάλιστα, σε κατεύθυνση αποκλειστικά επενδύσεων και έργων που θα χαρακτηρίζονται ως «βιώσιμα».

Ανάμεσα στις πολιτικές βιώσιμης χρηματοδότησης, η θέσπιση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού Ταξινόμησης (ΕΕ) 2020/852 αποτέλεσε το πιο σημαντικό νομοθετικό εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση αφού παρέχει ένα διαφανές πλαίσιο στη ευρωπαϊκή αγορά ενώ θέτει σαφή κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μιας επένδυσης ως «βιώσιμης» ή «πράσινης». Ο όρος «βιώσιμη δραστηριότητα» παύει να είναι μια απλή και ασαφής σε πολλές περιπτώσεις ορολογία, οικοδομείται έτσι και ενισχύεται η εμπιστοσύνη των επενδυτών και των επιχειρήσεων, αποφέυγονται στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό (greenwashing) και προωθείται o ίσος ανταγωνισμός.  Στον Κανονισμό Ταξινόμησης θεσπίζεται η Αρχή της μη Πρόκλησης Σημαντικής Βλάβης (DNSH) ως απαραίτητο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό μιας δραστηριότητας ως βιώσιμης και επομένως αποτελεί κομβικό σημείο (go-no go) για την χρηματοδότηση αλλά και την πορεία προς την πράσινη μετάβαση. Η ικανοποίηση της αρχής, επιβάλλει σε κάθε υποψήφια προς χρηματοδότηση δραστηριότητα να μην προκαλεί σημαντική βλάβη στους περιβαλλοντικούς στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι απαιτήσεις που εισάγει η συνθήκη DNSH   σε ενωσιακό αλλά και εθνικό επίπεδο για τα βασικά επιμέρους χρηματοδοτοτικά προγράμματα ενώ εξετάζεται κριτικά ο αντίκτυπος της εισαγωγής του κριτηρίου της DNSH στο σύστημα παραγωγής έργων και επενδύσεων καθώς και η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του. Διερευνάται συνολικά – με βάση την βιβλιογραφία – ο προβληματισμός και η εμπειρία που έχει προκύψει από την μέχρι σήμερα εφαρμογή της DNSH στο σύστημα παραγωγής δράσεων προς μία κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη.

Τελικά, παρουσιάζονται σκέψεις και προτάσεις βελτίωσης της εφαρμογής που θα μπορούσαν να καταστήσουν το πλαίσιο εφαρμογής της αρχής DNSH αποδοτικότερο ώστε να εξυπηρετεί καλύτερα τον λόγο γαι τον οποίο εισήχθη.

In December 2019, the European Commission introduced the European Green Deal, setting forth a commitment to render Europe climate-neutral by the year 2050. This constitutes an ambitious development strategy, the implementation of which has been acknowledged as unattainable without the mobilization, engagement, and support of the private sector, as well as the substantial leveraging of private capital. A central role in achieving this objective is attributed to the allocation of approximately €350 billion annually, directed exclusively toward investments and projects that qualify as “sustainable.”

Among the various sustainable finance policies, the adoption of the European Taxonomy Regulation (EU) 2020/852 emerges as the most significant legislative instrument. The regulation establishes a transparent framework for the European market, providing clear and objective criteria for the classification of an economic activity or investment as “sustainable” or “green.” The term “sustainable activity” thereby acquires concrete meaning and ceases to be a vague or ambiguously interpreted concept. As a result, investor and corporate trust is enhanced, market distortions such as greenwashing are mitigated, and conditions of fair competition are promoted.

A cornerstone of the Taxonomy Regulation is the principle of “Do No Significant Harm” (DNSH), which constitutes an essential prerequisite for an activity to be deemed sustainable. Thus, it serves as a critical decision-making threshold (go-no go) for the eligibility of financing and the progression toward the green transition. Compliance with this principle requires that any proposed activity must not cause significant harm to any of the environmental objectives established by the European Commission.

The present study examines the requirements introduced by the DNSH principle both at the European Union and national levels, with particular reference to key funding instruments. It further provides a critical analysis of the implications that the implementation of the DNSH criterion has had on the system of project and investment development, as well as an assessment of its overall effectiveness. Drawing on relevant academic literature, the study explores the challenges and experiences associated with the application of the DNSH principle in the pursuit of a climate-neutral Europe. Finally, it presents a series of reflections and policy recommendations aimed at enhancing the practical implementation of the DNSH framework, thereby ensuring it more effectively serves its intended purpose.