Σκοπός: Να διερευνηθεί η επίδραση κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων (SES) στην επιβίωση ασθενών με καρκίνο στην Ελλάδα, μέσω συστηματικής ανασκόπησης της διαθέσιμης βιβλιογραφίας, αναδεικνύοντας κρίσιμους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας.

Υλικό και Μέθοδος: Διενεργήθηκε συστηματική ανασκόπηση της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας στην αγγλική γλώσσα στις βάσεις PubMed, Scopus και Google Scholar. Η παρούσα μελέτη ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες PRISMA και το πλαίσιο PICOS. Αξιολογήθηκαν δείκτες SES όπως εκπαίδευση, επάγγελμα, εισόδημα, οικογενειακή κατάσταση, πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, δείκτης HDI και QoL.

Αποτελέσματα: Το χαμηλό SES συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερη επιβίωση. Στους παιδιατρικούς αιματολογικούς καρκίνους, το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (εκπαίδευση, επάγγελμα γονέων, οικογενειακή κατάσταση) συσχετίστηκε με χειρότερη επιβίωση στην οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Στο παιδιατρικό νευροβλάστωμα, η Ελλάδα κατέγραψε πενταετή επιβίωση 75%, υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΝΑ Ευρώπης (59%), γεγονός που συνδέθηκε με το υψηλότερο επίπεδο κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Στο πολλαπλούν μυέλωμα, οι ασθενείς χαμηλού SES εμφάνισαν διάμεση επιβίωση 28 μηνών έναντι 68 μηνών (p<0.001) για το υψηλό SES. Στον καρκίνο μαστού, η πρόσβαση σε τριτοβάθμια ογκολογικά κέντρα βελτίωσε σημαντικά την πρόγνωση, ενώ στον καρκίνο του πνεύμονα καλύτερη ποιότητα ζωής, συνδεόμενη με κοινωνικοοικονομική ευημερία, σχετίστηκε με μεγαλύτερη επιβίωση. Επιπλέον, έμμεσοι δείκτες SES (HDI, QoL) ανέδειξαν τη σημασία του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος στην έκβαση της επιβίωσης.

Συμπεράσματα: Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες αποτελούν καθοριστικό παράγοντα επιβίωσης καρκινοπαθών στην Ελλάδα. Η εκπαίδευση, το επάγγελμα και το εισόδημα αναδείχθηκαν σε καθοριστικούς προσδιοριστές επιβίωσης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την παιδική λευχαιμία και το πολλαπλούν μυέλωμα. Παράλληλα, η οικογενειακή κατάσταση και η κοινωνική υποστήριξη συσχετίστηκαν με σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα, ενώ η πρόσβαση σε τριτοβάθμια εξειδικευμένα κέντρα βελτίωσε την πρόγνωση στον καρκίνο του μαστού και στο νευροβλάστωμα. Η μείωση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων απαιτεί στοχευμένες πολιτικές που θα διασφαλίσουν ισότιμη πρόσβαση όλων των ασθενών σε έγκαιρη διάγνωση, καινοτόμες θεραπείες και εξειδικευμένα ογκολογικά κέντρα.

Purpose: To investigate the impact of socioeconomic inequalities (SES) on cancer survival in Greece through a systematic review of the available literature, highlighting key social determinants of health.

Materials and Methods: A systematic review of the international and Greek literature in English was conducted using PubMed, Scopus, and Google Scholar. The study followed the PRISMA guidelines and the PICOS framework. SES indicators assessed included education, occupation, income, marital status, access to healthcare services, Human Development Index (HDI), and Quality of Life (QoL).

Results: Low SES was consistently associated with significantly poorer survival. In pediatric hematologic cancers, low SES (parental education, occupation, and family structure) was linked to worse survival in acute lymphoblastic leukemia (ALL). For neuroblastoma, Greece reported a 5-year overall survival (OS) of 75%, higher than the average in Southeastern Europe (59%), a finding associated with the country’s higher socioeconomic development level. In multiple myeloma, patients of low SES had a median survival of 28 months compared to 68 months in higher SES groups (p<0.001). In breast cancer, access to tertiary oncology centers significantly improved prognosis, while in lung cancer, better QoL, reflecting socioeconomic well-being, was associated with longer survival. Moreover, proxy SES indicators (HDI, QoL) highlighted the strong influence of the socioeconomic environment on survival outcomes.

Conclusion: Socioeconomic inequalities constitute a major determinant of cancer survival in Greece. Education, occupation, and income emerged as critical predictors, particularly in childhood leukemia and multiple myeloma. Family support and marital status were associated with better outcomes, while access to tertiary specialized centers improved prognosis in breast cancer and neuroblastoma. Reducing socioeconomic disparities requires targeted policies ensuring equitable access to timely diagnosis, innovative treatments, and specialized oncology care for all patients.