Η επαγγελματική εξουθένωση (burnout) αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό και πολυδιάστατο φαινόμενο που επηρεάζει έντονα τους επαγγελματίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων και των φαρμακοποιών, οι οποίοι καλούνται να επιτελέσουν έναν απαιτητικό ρόλο στο πλαίσιο των σύγχρονων συστημάτων υγειονομικής φροντίδας, στους οργανισμούς και φορείς του φαρμακευτικού κλάδου. Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης ανάμεσα στο στυλ ηγεσίας, την οργανωσιακή κουλτούρα και την ενσυναίσθηση έναντι της επαγγελματικής εξουθένωσης των φαρμακοποιών στην Ελλάδα, καθώς και η αποτύπωση της ενδεχόμενης προστατευτικής τους δράσης έναντι του burnout.
Ακολουθήθηκε ποσοτική ερευνητική προσέγγιση μέσω αυτοαναφερομένου ερωτηματολογίου. Η μέτρηση της επαγγελματικής εξουθένωσης πραγματοποιήθηκε μέσω της Κλίμακας Επαγγελματικής Εξουθένωσης της Κοπεγχάγης (CBI), η Πολυπαραγοντική Ηγεσία με την κλίμακα MLQ-5X, η Οργανωσιακή Κουλτούρα μέσω προσαρμοσμένης κλίμακας OCP, και η Ενσυναίσθηση με το Toronto Empathy Questionnaire (TEQ). Εφαρμόστηκε δειγματοληψία μέσω δείγματος ευκολίας αποτελούμενο από 117 φαρμακοποιούς από διάφορους φορείς ιδιωτικού και δημοσίου τομέα.
Οι φαρμακοποιοί επέδειξαν χαμηλά έως μέτρια επίπεδα συνολικής εξουθένωσης (48,2/100, p<0,001), με υψηλότερη ένταση στην υποκλίμακα της προσωπικής (55,0/100), σε σύγκριση με την εργασιακή (48,9/100) και την εξουθένωση που σχετίζεται με ασθενείς (40,7/100). Παρατηρήθηκε σημαντική αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα burnout και την παρουσία ηγετικών προτύπων όπως το Μετασχηματιστικό στυλ (r=-0,430, p<0,05) και η Έκβαση της Ηγεσίας (r=-0,434, p<0,05), απαρτίζοντας τα δύο πιο προστατευτικά στυλ ηγεσίας έναντι του burnout. Αντίθετα, η υιοθέτηση του Διεκπεραιωτικού στυλ ηγεσίας συσχετίστηκε θετικά με αυξημένα επίπεδα εξουθένωσης (r=+0,302, p<0,05). Παρόμοια αρνητική συσχέτιση διαπιστώθηκε μεταξύ της οργανωσιακής κουλτούρας και της εξουθένωσης (r=-0,403, p<0,05), κυρίως στη διάσταση της Εργασιακής εξουθένωσης (r=-0,491, p<0,05). Αν και η πλειοψηφία των φαρμακοποιών (75/117 ή 64,1%) διακρίθηκε με υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης (σκορ κλίμακας TEQ 45+), με μέση βαθμολογία 46,6/64, δεν τεκμηριώθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτισή της με τους δείκτες burnout (r=-0,005 έως -0,128, p>0,05).

Συμπερασματικά, η επαγγελματική εξουθένωση των φαρμακοποιών εντοπίστηκε σε μέτρια επίπεδα, η οποία δεν καθορίζεται από τα προσωπικά χαρακτηριστικά ή τα επίπεδα της Ενσυναίσθησής τους, αντίθετα συσχετίζεται με την απουσία συνολικής οργανωσιακής κουλτούρας και ασκούμενης πολυπαραγοντικής ηγεσίας. Η Οργανωσιακή Κουλτούρα και η Ηγεσία αποτελούν δύο σημαντικούς παράγοντες πρόβλεψης της Επαγγελματικής Εξουθένωσης στους φαρμακοποιούς. Οι φαρμακοποιοί ανέδειξαν την Έκβαση της Ηγεσίας ως κυρίαρχο μοντέλο ηγεσίας στην Κλίμακα MLQ-5X και την Κοινωνική υπευθυνότητα ως κυρίαρχη διάσταση στη Κλίμακα Οργανωσιακή Κουλτούρας OCP. Η μελέτη ανέδειξε τη σημασία εφαρμογής υποστηρικτικών μοντέλων ηγεσίας και της καλλιέργειας θετικής οργανωσιακής κουλτούρας, ενώ η ενσυναίσθηση αναδείχθηκε σταθερός παράγοντας που δεν επιδράει ουσιαστικά στην εκδήλωση ή την προστασία του burnout. Η ενσωμάτωση τέτοιων παραμέτρων στη διοίκηση μονάδων υγείας θα μπορούσε να αποτελέσει στρατηγικό εργαλείο για την πρόληψη του burnout και ενίσχυση της ευημερίας των φαρμακοποιών στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον.

Burnout is a multifactorial and multidimensional phenomenon that significantly impacts healthcare professionals, including pharmacists, who are required to fulfill increasingly demanding roles within modern healthcare systems and pharmaceutical sector organizations. The aim of this study was to investigate the correlation between leadership style, organizational culture, and empathy against professional burnout among pharmacists in Greece, while also sightseeing their potential protective function against burnout.
A quantitative research design was labored using a self-administered questionnaire. Burnout was assessed using the Copenhagen Burnout Inventory (CBI), leadership style with the Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ-5X), organizational culture through the adapted Organizational Culture Profile (OCP-Gr), and empathy via the Toronto Empathy Questionnaire (TEQ). A convenience sample of 117 pharmacists from various public and private sector organizations was included.
Pharmacists demonstrated low to moderate levels of overall burnout (48.2/100, p<0.001), with the highest scores observed in the personal burnout subscale (55.0/100), followed by work-related (48.9/100) and patient-related burnout (40.7/100). A significant negative correlation was observed between burnout levels and the presence of leadership styles such as Transformational Leadership (r=-0.430, p<0.05) and Leadership Outcome (r=-0.434, p<0.05). Conversely, the adoption of the Transactional Leadership style was positively correlated with increased burnout levels (r=+0.302, p<0.05). Similarly, organizational culture was negatively correlated with burnout (r=-0.403, p<0.05), especially in the work-related dimension (r=-0.491, p<0.05). Despite the fact that the majority of pharmacists (75/117 or 64.1%) exhibited high levels of empathy (TEQ score 45+), with mean score 46.6/64, no statistically significant association was found between empathy and burnout indices (r=-0.005 to -0.128, p>0.05).

In conclusion, pharmacists experienced moderate levels of burnout, which were not related with personal characteristics or empathy levels. Instead, burnout was linked to the absence of a robust organizational culture and effective leadership. Organizational culture and leadership style emerged as key predictors of burnout. Pharmacists predominantly identified Leadership Outcome as the prevailing leadership model (MLQ-5X) and Social Responsibility as the dominant dimension of organizational culture (OCP). The study underscores the importance of the implementation of a supportive leadership model and the cultivating a positive organizational culture. Empathy, while present at high levels among the pharmacists, did not influence burnout manifestation or protection. Incorporating these variables into healthcare management and administration strategies may serve as a strategic key mechanism for preventing burnout and enhancing pharmacists’ well-being in modern work environments.