This research analyzes the effectiveness of Anti-Money Laundering (AML) internal controls in the European financial sector, emphasizing institutional shortcomings and systemic weaknesses. This study is driven by the ongoing prevalence of prominent Anti-Money Laundering (AML) violations throughout Europe, notwithstanding substantial regulatory progress, such as successive AML Directives and the forthcoming fully implementation of the new “AML Package”, which encompasses among others the creation of a European Anti-Money Laundering Authority (AMLA) and a unified “AML Rule Book”.

The research used a qualitative multiple-case study methodology to investigate thirteen (13) significant AML failure incidents involving various European financial institutions (FIs). Cases were chosen according to criteria including regulatory enforcement actions, availability of public data, institutional and geographical diversity, and significance to the developing regulatory system. Data was obtained from official reports, enforcement papers, and investigative and scholarly publications. Thematic and axial coding were performed with NVivo tool to discern repeating patterns and “root” causes.

Additionally, this thesis employs a multi-theoretical framework to offer a comprehensive explanation of AML control failures. The results confirm widespread ineffectiveness of AML internal controls within the European financial sector, exposing persistent shortcomings in customer due diligence, transaction monitoring systems, governance frameworks, and the integration of AML risk into enterprise-wide risk management frameworks. Cultural resistance to compliance, insufficient resources, and fragmented supervisory practices further exacerbate these challenges.

This study enhances the academic literature by providing a systematic analytical approach for identifying AML control deficiencies and facilitates practical application through actionable recommendations for FIs, regulators, and EU policymakers. It highlights the urgent need for more robust governance, improved supervisory coordination, and adaptive, risk-based compliance systems and programs that can respond to the growing complexity of financial crimes.

Η παρούσα μελέτη διερευνά την αποτελεσματικότητα των εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος (ΞΧ) στον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό τομέα, με ιδιαίτερη έμφαση στις θεσμικές αποτυχίες και τις συστημικές αδυναμίες που αποτυπώνονται στην πράξη. Το ερευνητικό ενδιαφέρον απορρέει από τη συνεχιζόμενη εμφάνιση σοβαρών παραβάσεων των εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου καταπολέμησης ΞΧ σε ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, παρά τις σημαντικές κανονιστικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, που περιλαμβάνουν την διαδοχική εφαρμογή Οδηγιών της ΕΕ για την καταπολέμηση του ΞΧ και την αναμενόμενη εφαρμογή του λεγόμενου «Πακέτου Καταπολέμησης ΞΧ», το οποίο προβλέπει μεταξύ άλλων, τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (AMLA) και τη δημιουργία ενός «Ενιαίου Εγχειριδίου Κανόνων» (Single Rulebook).

Η μεθοδολογική προσέγγιση βασίζεται σε ποιοτική ανάλυση πολλαπλών περιπτώσεων (multiple-case study), εξετάζοντας δεκατρείς (13) σημαντικές υποθέσεις αποτυχίας συμμόρφωσης στον τομέα της καταπολέμησης του ΞΧ. Η επιλογή των περιπτώσεων έγινε με βάση την βαρύτητα των εποπτικών κυρώσεων, τη διαθεσιμότητα δημόσιων και αξιόπιστων δεδομένων, τη θεσμική σημασία και την αντιπροσωπευτικότητα ως προς το μέγεθος, τη λειτουργία και τη γεωγραφική κατανομή των επιχειρηματικών μοντέλων. Η ανάλυση στηρίζεται σε επίσημες εποπτικές αναφορές, αποφάσεις επιβολής κυρώσεων, επίσημες εταιρικές ανακοινώσεις, ρυθμιστικά κείμενα και επιστημονική βιβλιογραφία. Η θεματική και αξονική κωδικοποίηση πραγματοποιήθηκε μέσω του λογισμικού NVivo, με σκοπό την ανάδειξη κοινών προτύπων και τη συστηματική αναγνώριση βασικών αιτιών των αποτυχιών.

Η έρευνα εδράζεται σε ένα πολυθεωρητικό πλαίσιο, προσφέροντας έτσι μια πολυδιάστατη ερμηνεία των βαθύτερων αιτίων των αποτυχιών στους εσωτερικούς μηχανισμούς καταπολέμησης του ΞΧ. Τα ευρήματα καταδεικνύουν τη συστηματική περιορισμένη αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μηχανισμών ελέγχου, με σημαντικές αδυναμίες στα μέτρα δέουσας επιμέλειας προς τον πελάτη, στα συστήματα παρακολούθησης συναλλαγών, καθώς και στις δομές εταιρικής διακυβέρνησης και διοικητικής λογοδοσίας. Επιπλέον, τονίζεται η ανεπαρκής ενσωμάτωση της αξιολόγησης κινδύνων ΞΧ στις συνολικές στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων. Η επικράτηση επιχειρηματικών προτεραιοτήτων έναντι κανονιστικών απαιτήσεων (έλλειψη κουλτούρας συμμόρφωσης) η έλλειψη επαρκών πόρων και ο κατακερματισμός της εποπτείας, επιτείνουν περαιτέρω τις αδυναμίες στη συμμόρφωση.

Η παρούσα εργασία συμβάλλει ουσιαστικά στην ακαδημαϊκή συζήτηση για τον τομέα της πρόληψης και καταπολέμησης του ΞΧ, προσφέροντας ένα δομημένο και εφαρμοστέο αναλυτικό πλαίσιο για την αποτίμηση των θεσμικών αδυναμιών, ενώ παράλληλα διατυπώνει πολιτικές και εποπτικές προτάσεις που απευθύνονται σε αρμόδιους εποπτικούς φορείς και αρχές, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Τέλος, τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, προώθηση μιας ισχυρής κουλτούρας συμμόρφωσης, βελτίωση του συντονισμού μεταξύ εποπτικών αρχών, καθώς και υιοθέτηση ευέλικτων, τεχνολογικά υποστηριζόμενων συστημάτων καταπολέμησης του ΞΧ, που να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις συνεχώς μεταβαλλόμενες τάσεις και προκλήσεις του χρηματοοικονομικού εγκλήματος.