Εισαγωγή : Η άνοια αποτελεί μια προοδευτικά επιδεινούμενη νευροεκφυλιστικη διαταραχή, που επηρεάζει όχι μόνο τον ασθενή αλλα και τον φροντιστή του. Οι άτυποι φροντιστές ,συνήθως μελη της οικογένειας, συχνά βιώνουν εντονη ψυχολογικη,σωματικη και κοινωνική εξουθένωση (burnout) ,γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της ζωής τους. Η ανάγκη για τεκμηριωμένες παρεμβάσεις που θα ανακουφίσουν την επιβάρυνση των φροντιστών είναι επιτακτική.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας συστηματικής ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση του
φαινομένου της εξουθένωσης στους φροντιστές ατόμων με άνοια, και η αποτύπωση
της επίδρασής της στην ποιότητα ζωής τους. Παράλληλα, εξετάστηκαν παρεμβατικά
μοντέλα που έχουν εφαρμοστεί για την ανακούφιση της επιβάρυνσης.
Υλικό και Μέθοδος: Η ανασκόπηση βασίστηκε στο πρωτόκολλο PRISMA και
περιέλαβε 35 μελέτες δημοσιευμένες μεταξύ 20134 και 2025, οι οποίες ανακτήθηκαν
μέσω των βάσεων δεδομένων PubMed και Google Scholar. Τα κριτήρια ένταξης
περιλάμβαναν μελέτες με ποσοτική ή/και ποιοτική προσέγγιση που εξέταζαν το
φαινόμενο της εξουθένωσης και της ποιότητας ζωής των φροντιστών. Η ποιότητα των
μελετών αξιολογήθηκε με το εργαλείο Joanna Briggs Institute για ποιοτικές μελέτες
και την κλίμακα Newcastle–Ottawa (NOS) για ποσοτικές. Η διαδικασία επιλογής
τεκμηριώθηκε με διάγραμμα ροής PRISMA. Αποτελέσματα: Οι μελέτες αποκάλυψαν ότι οι φροντιστές αντιμετωπίζουν υψηλά
επίπεδα εξουθένωσης, που σχετίζονται με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης,
συναισθηματικής εξάντλησης και κοινωνικής απομόνωσης (Cui et al., 2019· Moore et
al., 2024· Rodríguez et al., 2018). Οι δείκτες επιβάρυνσης (Zarit, CBI, MBI) εμφάνισαν
αντίστροφη συσχέτιση με τα εργαλεία αξιολόγησης της ποιότητας ζωής (WHOQOLBREF, SF-36). Ιδιαίτερα ευάλωτες εμφανίζονται οι γυναίκες φροντίστριες μέσης
ηλικίας (Kim et al., 2015· Igarashi et al., 2020). Επιπλέον, ο χρόνος φροντίδας και η
σοβαρότητα των συμπτωμάτων της άνοιας ενίσχυσαν το ψυχικό και σωματικό φορτίο
(Pérez et al., 2022). Οι παρεμβάσεις που εξετάστηκαν – ψυχοεκπαιδευτικά
προγράμματα, CBT, ACT, τεχνικές mindfulness, δικτύωση φροντιστών – παρουσίασαν
σταθερά θετικά αποτελέσματα σε επίπεδα εξουθένωσης και ποιότητας ζωής (Moon &
Rhee, 2020· Montaner et al., 2022· Lindeza et al., 2021
)Συμπεράσματα: Η εξουθένωση των φροντιστών ατόμων με άνοια αποτελεί ένα
πολυπαραγοντικό και κοινωνικά κρίσιμο φαινόμενο. Η επίπτωσή της στην ποιότητα
ζωής είναι σημαντική και καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη δομημένων, στοχευμένων
παρεμβάσεων. Τα ευρήματα της παρούσας ανασκόπησης αναδεικνύουν την ανάγκη
θεσμικής αναγνώρισης και υποστήριξης των φροντιστών, καθώς και τη δημιουργία
συστηματικών μηχανισμών ενίσχυσης, που θα περιλαμβάνουν ψυχοκοινωνική
παρέμβαση, εκπαίδευση και κοινωνική δικτύωση.
Abstract
Introduction: Dementia is a progressively degenerative neurocognitive disorder that
affects not only the patient but also their caregiver. Informal caregivers, often family
members, frequently experience significant psychological, physical, and social burnout,
which negatively impacts their quality of life. There is an urgent need for evidencebased interventions to alleviate caregiver burden.
Aim: The purpose of this systematic review was to investigate the phenomenon of
burnout among caregivers of individuals with dementia and to explore its impact on
their quality of life. Additionally, it examined intervention models implemented to
alleviate caregiver burden.
Materials and Methods: The review followed the PRISMA protocol and included 35
studies published between 2014 and 2025, retrieved from the databases PubMed and
Google Scholar. Inclusion criteria focused on studies using quantitative and/or
qualitative methods that examined caregiver burnout and quality of life. The quality of
studies was assessed using the Joanna Briggs Institute tool for qualitative studies and
the Newcastle–Ottawa Scale (NOS) for quantitative studies. The selection process was
documented using the PRISMA flow diagram.
Results: The studies revealed high levels of caregiver burnout, associated with
increased depression, emotional exhaustion, and social isolation (Cui et al., 2019;
Moore et al., 2024; Rodríguez et al., 2018). Burden indicators (Zarit, CBI, MBI) were
inversely correlated with quality-of-life scales (WHOQOL-BREF, SF-36). Middleaged female caregivers appeared particularly vulnerable (Kim et al., 2015; Igarashi et
al., 2020). Additionally, the duration of caregiving and the severity of dementia
symptoms intensified both psychological and physical strain (Pérez et al., 2022).
Interventions such as psychoeducational programs, CBT, ACT, mindfulness
techniques, and caregiver support networks consistently demonstrated positive effects
on both burnout and quality of life (Moon & Rhee, 2020; Montaner et al., 2022; Lindeza
et al., 2021).
Conclusions: Burnout among caregivers of individuals with dementia is a
multifactorial and socially critical issue. Its impact on quality of life underscores the need for the development of structured, targeted interventions. The findings of this
review highlight the necessity for institutional recognition and support for caregivers,
as well as the establishment of systematic mechanisms that include psychosocial
intervention, education, and social networking.
ΡΩΣΣΗ ΛΕΥΚΟΘΕΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ