Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά τη λειτουργία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στο πλαίσιο της ειδικής αγωγής, με εστιάση στους μαθητές και στις μαθήτριες με μαθησιακές δυσκολίες. Η μετάβαση στην ψηφιακή εκπαίδευση, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ανέδειξε σημαντικά ζητήματα προσβασιμότητας, προσαρμογής και ισότητας για μαθητές που απαιτούν εξατομικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη. Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση των εμπειριών των μαθητών, των γονέων τους και των εκπαιδευτικών/θεραπευτών, προκειμένου να εντοπιστούν  βασικές προκλήσεις, αποτελεσματικές στρατηγικές διδασκαλίας και τρόποι αξιολόγησης της προόδου των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες σε ψηφιακό περιβάλλον της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν ορισμένες θετικές πρακτικές που αξιοποιήθηκαν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και συνέβαλαν στην ενίσχυση της μαθησιακής διαδικασίας. Ειδικότερα, η χρήση εξατομικευμένων ψηφιακών εργαλείων που προσαρμόστηκαν στις ανάγκες των μαθητών, η εφαρμογή στρατηγικών ενεργητικής μάθησης όπως η ενίσχυση της συμμετοχής μέσω παιχνιδιών, διαδραστικών ασκήσεων και πολυτροπικών υλικών, καθώς και η προσπάθεια της  επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ σχολείου, οικογένειας και εκαιδευτικών/θεραπευτών, αποτέλεσαν θεμελιώδη στοιχεία υποστήριξης. Αυτές οι προσεγγίσεις δεν υποκατέστησαν την ανάγκη για δια ζώσης διδασκαλία, ωστόσο φάνηκαν να ενισχύουν τη διατήρηση της εκπαιδευτικής συνέχειας και να δημιουργούν προϋποθέσεις θετικής εμπειρίας για αρκετούς μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες.

Παράλληλα, η έρευνα κατέδειξε μια σειρά από ουσιαστικά εμπόδια και δυσκολίες στην κατανόηση του περιεχομένου των μαθημάτων μέσω οθόνης, στην πλοήγηση και χρήση των τεχνολογικών εργαλείων, καθώς και στην αυτορρύθμιση της μάθησης. Η απουσία άμεσης και δια ζώσης υποστήριξης από τον εκπαιδευτικο/θεραπευτή αποτέλεσε σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την πρόοδο και τη συμμετοχή τους. Επιπλέον, οι γονείς, χωρίς προηγούμενη σχετική κατάρτιση, ανέλαβαν ενεργό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσπαθώντας να στηρίξουν τα παιδιά τους σε επίπεδο τόσο μαθησιακό όσο και συναισθηματικό. Αντίστοιχα, οι εκπαιδευτικοί/θεραπευτές αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους σε ένα εντελώς νέο περιβάλλον, συχνά χωρίς την απαραίτητη τεχνική και παιδαγωγική εξοικείωση με τον παιδαγωγικό χαρακτήρα που προτάσει η εξΑΕ.

Μεθοδολογικά επιλέχθηκε μιαοιοτικού τύπου προσέγγιση, η οποία κρίθηκε καταλληλότερη για την  κατανόηση των εμπειριών των εμπλεκόμενων. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν ημιδομημένες συνεντεύξεις, οι οποίες προσέφεραν τη δυνατότητα διερεύνησης της ευρύτερης εμπειρίας και συγκεκριμένων  πρακτικών που εφαρμόστηκαν κατά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Πληροφορητές ήταν οι μαθητές  με μαθησιακές δυσκολίες, οι γονείς τους και επαγγελματίες της ειδικής αγωγής, όπως εκπαιδευτικοί, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και ψυχολόγοι. Πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση, βάσει των βασικών ερευνητικών ερωτημάτων που τέθηκαν στο αρχικό στάδιο της μελέτης.

Στα βασικά συμπεράσματα της εργασίας επισημαίνεται η ανάγκη για αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών, ιδιαίτερα σε σχολεία που εξυπηρετούν μαθητές με ειδικές ανάγκες, καθώς και η συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και θεραπευτών σε θέματα ψηφιακής παιδαγωγικής και χρήσης εξειδικευμένων εργαλείων. Παράλληλα, τονίζεται η σημασία της υιοθέτησης ευέλικτων και εξατομικευμένων μεθόδων αξιολόγησης, που να ανταποκρίνονται στις δυνατότητες και τις δυσκολίες κάθε μαθητή. Τέλος η εξ αποστάσεως ειδική αγωγή μπορεί να καταστεί πιο αποτελεσματική και ουσιαστικά συμπεριληπτική μόνο μέσα από την ανάπτυξη ενός ολιστικού και υποστηρικτικού πλαισίου, που θα λαμβάνει υπόψη τις πολλαπλές διαστάσεις της μαθησιακής εμπειρίας.

This thesis explores the implementation of distance education in the context of special education, focusing on students with learning difficulties. The transition to digital education, particularly during the COVID-19 pandemic, brought to light significant issues related to accessibility, adaptation, and equity for students requiring individualized educational support. The aim of the research is to investigate the experiences of students, their parents, and educators/therapists, in order to identify key challenges, effective teaching strategies, and methods for assessing the progress of students with learning difficulties in the digital environment of distance learning.

The research findings highlight several positive practices that were employed in distance education and contributed to enhancing the learning process. Specifically, the use of personalized digital tools tailored to the students' needs, the implementation of active learning strategies such as increasing engagement through games, interactive exercises, and multimodal materials as well as the effort to foster communication and collaboration between schools, families and educators/therapists, were fundamental elements of support. These approaches did not replace the need for in-person teaching, but they appeared to help maintain educational continuity and create conditions for a positive learning experience for many students with learning difficulties.

At the same time, the study revealed a number of substantial obstacles and difficulties, such as challenges in understanding lesson content through a screen, navigating and using technological tools, and self-regulating the learning process. The lack of direct, face-to-face support from educators or therapists was a major limiting factor in the students’ progress and participation. Additionally, parents often without prior relevant training were required to take on an active role in the educational process, attempting to support their children both academically and emotionally. Similarly, educators and therapists had to adapt their practices to an entirely new environment, often without the necessary technical and pedagogical training aligned with the educational character promoted by distance education.

A qualitative research approach was chosen, as it was deemed most appropriate for understanding the experiences of those involved. Specifically, semi-structured interviews were conducted, allowing for the exploration of both broad experiences and specific practices applied during distance education. The participants included students with learning difficulties, their parents, and special education professionals such as teachers, occupational therapists, speech therapists, and psychologists. A thematic analysis was carried out based on the main research questions formulated at the initial stage of the study.

Among the key conclusions of this thesis is the need to upgrade digital infrastructure especially in schools serving students with special needs and to provide systematic training for educators and therapists in digital pedagogy and the use of specialized tools. Additionally, the importance of adopting flexible and individualized assessment methods that respond to each student's capabilities and challenges is emphasized. Ultimately, distance special education can become more effective and genuinely inclusive only through the development of a holistic and supportive framework that considers the multiple dimensions of the learning experience.