Η παρούσα εργασία εξετάζει τους πετρόκτιστους φάρους των ελληνικών ακτών, οι οποίοι ανεγέρθηκαν κυρίως από τις αρχές του 19ου αιώνα, αποτελώντας μοναδικά δείγματα αρχιτεκτονικής, τεχνολογικής και πολιτισμικής αξίας. Ωστόσο, προκειμένου να κατανοήσουμε τη σημασία αυτών των κατασκευών, είναι απαραίτητο να ανατρέξουμε στην ιστορική πορεία του φαινομένου του φωτισμού της θάλασσας, η οποία ξεκινά ήδη από την αρχαιότητα, με τις φρυκτωρίες και αποκορυφώνεται με την κατασκευή του Φάρου της Αλεξάνδρειας, ενός από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Ο εν λόγω φάρος αποτέλεσε πρότυπο για όλους τους μεταγενέστερους φάρους που οικοδομήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η εργασία αναδεικνύει τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των ελληνικών φάρων, τα οποία τους κατατάσσουν σε μια ξεχωριστή κατηγορία που χρήζει περαιτέρω προστασίας και ανάδειξης. Οι κατασκευές αυτές, πέρα από τη λειτουργικότητά τους, φέρουν ισχυρό πολιτισμικό φορτίο, καθώς είναι στενά συνδεδεμένες με τη ναυτική παράδοση του ελληνικού χώρου και αποτελούν σημεία αναφοράς για τους ναυτικούς.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην τεχνολογική εξέλιξη των φωτοσημαντήρων, δηλαδή των φωτιστικών συστημάτων που βρίσκονται στην κορυφή των φάρων, και στην πορεία τους προς την αυτοματοποίηση. Η τεχνολογική αυτή μετάβαση, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη μορφολογία και το ιστορικό τους βάθος, εντάσσει τους φάρους σε έναν νέο επιστημονικό κλάδο, αυτόν της βιομηχανικής κληρονομιάς.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικοί φάροι αναγνωρίζονται όχι μόνο ως λειτουργικά τεχνικά έργα, αλλά και ως βιομηχανικά μνημεία, φορείς μνήμης και τεχνολογικής γνώσης, τα οποία συμβάλλουν στην κατανόηση της ιστορίας της ναυσιπλοΐας και της τεχνολογίας στη χώρα μας. Γι’ αυτόν τον λόγο, προστατεύονται πλέον θεσμικά από την ελληνική Πολιτεία μέσω ειδικών νομικών πλαισίων, με σκοπό τη διατήρηση, ανάδειξη και επανένταξή τους στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή.

This paper examines the stone-built lighthouses of the Greek coast, which were mainly erected from the beginning of the 19th century, constituting unique examples of architectural, technological and cultural value. However, in order to understand the importance of these constructions, it is necessary to look back at the historical course of the phenomenon of the illumination of the sea, which begins already in antiquity with the crypts and culminates with the construction of the Lighthouse of Alexandria, one of the Seven Wonders of the Ancient World. This lighthouse was a model for all subsequent lighthouses built around the world.

The paper highlights the particular architectural characteristics of Greek lighthouses, which place them in a special category that needs further protection and promotion. Apart from their functionality, these structures carry a strong cultural load, as they are closely linked to the maritime tradition of the Greek area and constitute points of reference for seafarers.

Particular emphasis is placed on the technological development of the light signals, the lighting systems at the top of the lighthouses, and their progress towards automation. This technological transition, combined with their particular morphology and historical depth, places lighthouses in a new scientific discipline, that of industrial heritage.

In this context, Greek lighthouses are recognized not only as functional technical works, but also as industrial monuments, carriers of memory and technological knowledge, which contribute to the understanding of the history of navigation and technology in our country. For this reason, they are now institutionally protected by the Greek State through special legal frameworks, which aim to preserve, promote and reintegrate them into contemporary cultural life.