Εισαγωγή: Η κατανάλωση αλκοόλ κατά την εφηβεία αποτελεί ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο, με σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην κοινωνική και ψυχολογική ανάπτυξη των νέων. Η παρούσα εργασία στοχεύει στην αποτύπωση των προτύπων κατανάλωσης, των συναφών κινδύνων και των αποτελεσματικότερων στρατηγικών πρόληψης μέσα από μια συστηματική επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, με έμφαση στις ηλικίες 13–19 ετών.
Υλικό και Μέθοδος: Η μελέτη ακολούθησε τη μεθοδολογία της Scoping Review, βασισμένη στις οδηγίες του PRISMA-ScR. Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στη διεθνή βάση δεδομένων PubMed, με προκαθορισμένα κριτήρια ένταξης και αποκλεισμού, χρησιμοποιώντας το μοντέλο PCC (Population–Concept–Context). Συνολικά αναλύθηκαν 21 ερευνητικά άρθρα τα οποία κατανεμήθηκαν θεματικά με βάση τα τρία κύρια ερωτήματα της εργασίας και αφορούσαν την ηλικιακή ομάδα των εφήβων.
Αποτελέσματα: Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα πρότυπα κατανάλωσης σχετίζονται στενά με την ηλικία, το φύλο, τις κοινωνικές επιρροές και τις στάσεις της οικογένειας. Οι κυριότεροι κίνδυνοι περιλαμβάνουν σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα, μειωμένη σχολική επίδοση, αυξημένο κίνδυνο εξάρτησης και διαταραχών στην ενήλικη ζωή. Ως προς τις παρεμβάσεις, αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές εκείνες που εφαρμόζονται στο σχολικό πλαίσιο, περιλαμβάνουν τους γονείς, βασίζονται σε θεωρητικά μοντέλα αλλαγής συμπεριφοράς και ενσωματώνουν ψηφιακά εργαλεία προσαρμοσμένα στις ανάγκες των εφήβων.
Συμπεράσματα: Η επισκόπηση ανέδειξε την ανάγκη για συντονισμένες, πολυεπίπεδες και πολιτισμικά προσαρμοσμένες παρεμβάσεις, που θα συνδυάζουν το σχολείο, την οικογένεια, το ψηφιακό περιβάλλον και τις πολιτικές δημόσιας υγείας. Παράλληλα, διαπιστώθηκαν ερευνητικά κενά ως προς τη διαφοροποίηση ανά ηλικία και φύλο, τη μακροχρόνια αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων και τη φωνή των ίδιων των εφήβων στη διαμόρφωση των στρατηγικών πρόληψης. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα με έμφαση στις ποιοτικές μεθόδους και στην ελληνική πραγματικότητα, ώστε να προκύψουν πιο στοχευμένες και εφαρμόσιμες λύσεις.
Introduction: Alcohol consumption during adolescence is a complex and multifactorial phenomenon, with significant consequences for health but also for social and psychological development of young people. This study aims to explore the patterns of consumption, the associated risks, and the most effective prevention strategies through a systematic review of international literature, with a focus on individuals aged 13 to 19 years.
Materials and Methods: The study followed the methodology of a Scoping Review, based on the PRISMA-ScR guidelines. A search was conducted in the international PubMed database using predefined inclusion and exclusion criteria and applying the PCC (Population–Concept–Context) model. A total of 21 research articles were analyzed and thematically categorized according to the three main research questions of the study, all focusing on the adolescent age group.
Results: The findings indicated that patterns of alcohol consumption are closely linked to age, gender, social influences, and family attitudes. The main risks include physical and psychological problems, reduced academic performance, and an increased likelihood of addiction and disorders in adulthood. Regarding interventions, those implemented within the school setting, involving parents, based on theoretical models of behavior change, and incorporating digital tools tailored to adolescents’ needs were found to be the most effective.
Conclusions: The review highlighted the need for coordinated, multi-level, and culturally adapted interventions that integrate the school environment, family involvement, digital contexts, and public health policies. At the same time, research gaps were identified regarding the differentiation of interventions by age and gender, the long-term effectiveness of prevention strategies, and the inclusion of adolescents' own perspectives in shaping those strategies. Further research is required, with an emphasis on qualitative approaches and the Greek context, in order to develop more targeted and applicable solutions
Hellenic Open University
Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.
