Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνονται οι ιδέες περί κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας στο γαλλικό θέατρο του 18ου αιώνα. Η αναγκαιότητα για τη διάδοση των νέων φιλοσοφικών, κοινωνικο-πολιτικών και θρησκευτικών ιδεών που αναδύθηκαν ήδη από την εκπνοή του προηγούμενου αιώνα μέσα από τη Διαμάχη Αρχαίων και Νεωτέρων, οδήγησε στη στράτευση της λογοτεχνίας προς αυτή την κατεύθυνση. Ιδιαίτερη θέση ως προς τη λειτουργία αυτή διαδραματίζει το θέατρο, ένα εκφραστικό μέσο του οποίου η παιδευτική και ηθικοπλαστική λειτουργία έχει αναγνωριστεί από την αρχαιότητα.

Μέσα από την ανάλυση τόσο της θεματολογίας όσο κι επιλεγμένων αποσπασμάτων από τις τραγωδίες Œdipe (1718), Brutus (1730), Zaïre (1732), La mort de César (1736), Alzire ou les Américains (1736), Le Fanatisme ou Mahomet le Prophète (1739) και Mérope (1743), που αποτελούν μέρος της δραματουργικής δραστηριότητας ενός από τους σημαντικότερους διαφωτιστές φιλοσόφους, του Βολταίρου, επιχειρείται να διερευνηθεί πώς εκφράζεται η κριτική στάση απέναντι στην πολιτική και θρησκευτική εξουσία μέσα από τους θεατρικούς συμβολισμούς. Επιπλέον, διερευνάται ο βαθμός ελευθερίας έκφρασης που επιτρέπει το θεατρικό μέσο στον φιλόσοφο-δραματουργό σε σύγκριση με άλλες λογοτεχνικές μορφές έκφρασης και εξετάζονται οι παράγοντες που διαμορφώνουν τις προσληπτικές τάσεις του θεατρικού κοινού της εποχής καθώς και την κυρίαρχη θεατρική συνείδηση. Τέλος, επιχειρείται να αποτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του θεάτρου ως μέσου διάδοσης του κυρίαρχου κριτικού πνεύματος της εποχής.

Le présent mémoire vise à décrire la manière dont les idées sur le pouvoir politique et religieux se reflètent dans le théâtre français du XVIIIe siècle. La nécessité de diffuser les nouvelles idées philosophiques, socio-politiques et religieuses, déjà apparues à la fin du siècle précédent à travers la Querelle des Anciens et des Modernes, a conduit à l'engagement littéraire en question. Le théâtre, dont la fonction éducative et morale a été reconnue depuis l'Antiquité, occupe une place particulière dans le mouvement des Lumières.

À travers l’analyse des thématiques et d’extraits choisis des tragédies Œdipe (1718), Brutus (1730), Zaïre (1732), La Mort de César (1736), Alzire ou les Américains (1736), Le Fanatisme ou Mahomet le Prophète (1739) et Mérope (1743), qui font partie de l’œuvre dramatique de l’un des philosophes les plus éminents des Lumières, Voltaire, il s’agit d’examiner comment s’exprime une attitude critique à l’égard du pouvoir politique et religieux par le biais des symbolismes théâtraux. L’étude cherche également à évaluer le degré de liberté d’expression que le genre théâtral offre au philosophe-dramaturge par rapport à d’autres formes littéraires, tout en abordant les facteurs influençant les modalités de réception du public théâtral de l’époque ainsi que la conscience théâtrale dominante. Enfin, ce travail tente d'évaluer l'efficacité du théâtre comme moyen de diffusion de l'esprit des Lumières.