Η εργασία αυτή εξετάζει τη συμβολή της σωματικής άσκησης στην τρίτη ηλικία στη διαμόρφωση του κοινωνικού κεφαλαίου, εστιάζοντας στο άθλημα της επιτραπέζιας αντισφαίρισης (πινγκ-πονγκ). Σε μια εποχή γήρανσης του πληθυσμού, η μελέτη αναδεικνύει πώς η ενεργός συμμετοχή των ηλικιωμένων σε αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να βελτιώσει την ευεξία τους και να ενισχύσει τους κοινωνικούς δεσμούς. Θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας αποτέλεσαν οι προσεγγίσεις του Pierre Bourdieu και του Marcel Mauss. Ο Bourdieu προσφέρει εργαλεία ανάλυσης για το πώς οι σωματικές πρακτικές συνδέονται με το habitus και τα διάφορα είδη κεφαλαίου (κοινωνικό, πολιτισμικό, σωματικό), ενώ ο Mauss φωτίζει τη σημασία της αμοιβαιότητας και της ανταλλαγής (του “δώρου”) στις κοινωνικές σχέσεις. Μεθοδολογικά, διεξήχθη ποιοτική έρευνα με ημιδομημένες συνεντεύξεις σε δείγμα δέκα (10) ατόμων ηλικίας 65 έως 85 ετών, που συμμετέχουν σε ομίλους βετεράνων επιτραπέζιας αντισφαίρισης στην Αττική. Η θεματική ανάλυση των συνεντεύξεων ανέδειξε τέσσερις κύριες θεματικές περιοχές: (1) τη δια βίου σχέση των ηλικιωμένων με την άθληση και τα κίνητρα συμμετοχής, (2) τις κοινωνικές σχέσεις, φιλίες και το αίσθημα κοινότητας που αναπτύσσονται μέσω του αθλήματος, (3) τα ψυχολογικά οφέλη και τη θετική αναδιαμόρφωση της αυτοεικόνας στην τρίτη ηλικία και (4) τις προκλήσεις υγείας/ σωματικών περιορισμών και τις στρατηγικές αντιμετώπισής τους. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι η επιτραπέζια αντισφαίριση λειτουργεί ως μέσο προαγωγής της ενεργού γήρανσης: οι συμμετέχοντες βελτιώνουν ή διατηρούν τη φυσική τους κατάσταση, αισθάνονται ψυχική ευεξία και “νεανικότητα” και κυρίως, δημιουργούν ένα υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο μέσα από το άθλημα. Οι σχέσεις αλληλεγγύης και φιλίας που αναπτύσσονται στους ομίλους πινγκ-πονγκ συνιστούν πολύτιμο κοινωνικό κεφάλαιο, προσδίδοντας στους ηλικιωμένους αίσθηση σκοπού και «ανήκειν». Παράλληλα, μέσα από τις αφηγήσεις τους, διαφαίνεται ότι αθλητικές κοινότητες όπως ο ΠΟΦΕπΑ. προσφέρουν χώρο για αμοιβαία προσφορά, όπου οι ηλικιωμένοι μοιράζονται γνώσεις, υποστήριξη και εμπειρίες (αντανακλώντας τη θεωρία του δώρου του Mauss). Οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν τις προκλήσεις της ηλικίας (κόπωση, τραυματισμοί) αλλά τις υπερβαίνουν μέσω προσαρμογής και του ισχυρού κινήτρου που αντλούν από το άθλημα και την ομάδα τους. Συμπερασματικά, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η σωματική πρακτική στην τρίτη ηλικία δεν έχει μόνο ωφελήματα υγείας αλλά και σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο. Η επιτραπέζια αντισφαίριση αναδεικνύεται ως ιδανικό παράδειγμα “αθλήματος δια βίου”, που μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, στην καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης και στη διά βίου μάθηση και ενεργοποίηση. Η εργασία καταλήγει με προτάσεις για την ενσωμάτωση τέτοιων αθλητικών προγραμμάτων στις πολιτικές ενεργού γήρανσης, δεδομένου ότι ενισχύουν το κοινωνικό κεφάλαιο και την ευημερία μιας γηράσκουσας κοινωνίας.
This study examines the contribution of physical exercise in later life in fostering social capital, focusing on the sport of table tennis (ping-pong). In the context of an aging population, it highlights how the active participation of older adults in sports can improve their well-being and reinforce social connections. The theoretical framework is grounded in the approaches of Pierre Bourdieu’s and Marcel Mauss. Bourdieu’s concepts (habitus and forms of capital) offer insight into how bodily exercises relate to individual dispositions and resources, while Mauss’s theory of reciprocity (the “gift” exchange) illuminates the dynamics of mutual support and reciprocation within social relationships. Methodologically, a qualitative research design was employed, involving semi-structured interviews with ten (10) older individuals aged 65 to 85 who regularly participate in veteran table tennis clubs in Athens, Greece. Thematic analysis of the data revealed four main central themes: (1) the lifelong engagement with sports and motivations for participation, (2) the social relationships, friendships and a sense of community fostered through the sport, (3) the psychological benefits and a positive redefinition of self-image in later life, and (4) the health-related or physical challenges of aging and strategies for coping with them. The findings indicate that table tennis functions as a vehicle of active aging: participants maintain or improve their physical fitness, experience psychological well-being and a rejuvenated sense of identity. Most importantly, they build a supportive social network through the sport. The solidarity and friendships developed in the ping-pong clubs constitute valuable social capital, providing older players with a sense of purpose and belonging. Moreover, the narratives reveal that athletic communities such as the veterans’ clubs operate on a principle of mutual aid and reciprocity in line with Mauss’s theory of gift exchange. Participants acknowledge the challenges of aging – fatigue, injuries – but overcome them via adaptation and the strong motivation they derive from the activity and their group. In conclusion, the study underscores that physical practice in later life yields not only health benefits but also significant social impact. Table tennis emerges as an ideal example of a “lifelong sport” that can enhance older adults’ quality of life, combat social isolation, and promote continuous learning and engagement. The study concludes with suggestions of integrating such sport programs into active aging policies aimed at strengthening social capital and improving well-being in an aging society.
Η σωματική πρακτική στην Τρίτη Ηλικία: Διαμορφώνοντας το κοινωνικό κεφάλαιο μέσω της Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης Description: 524892_ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ__ΕΥΣΑΙΑ.pdf (pdf)
Book Reader Size: 0.8 MB
Η σωματική πρακτική στην Τρίτη Ηλικία: Διαμορφώνοντας το κοινωνικό κεφάλαιο μέσω της Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης - Identifier: 224217
Internal display of the 224217 entity interconnections (Node labels correspond to identifiers)
Η σωματική πρακτική στην Τρίτη Ηλικία: Διαμορφώνοντας το κοινωνικό κεφάλαιο μέσω της Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης