Η παρούσα εργασία διερευνά πώς η σχέση επιστήμης και πολιτικής διαμορφώνει το πλαίσιο της δημόσιας κατανόησης των πυρηνικών καταστροφών. Η μελέτη τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στα δύο συμβολικά άκρα του Ψυχρού Πολέμου: την έναρξή του, με τις ρίψεις των ατομικών βομβών, και τη λήξη του, με το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ. Σύμφωνα με τον Habermas, η δημόσια σφαίρα ορίζεται ως χώρος ανοικτού διαλόγου και κριτικής συζήτησης μεταξύ πολιτών, με στόχο τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας. Ανάλογα με τις πολιτικές επιλογές κάθε περιόδου, οι επιστήμονες στη δημόσια σφαίρα άλλοτε ενίσχυσαν το πολιτικό αφήγημα και άλλοτε το αμφισβήτησαν. Οι Hibakusha ήταν οι επιζώντες των πυρηνικών βομβαρδισμών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το 1945, με άμεσες βλάβες στην υγεία τους από την ακτινοβολία. Oι Liquidators ήταν οι εργάτες, στρατιώτες και επιστήμονες που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις καθαρισμού μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ το 1986, λαμβάνοντας ακραία ποσότητα ραδιενέργειας. Σύμφωνα με τη Fraser, εντάσσονται στο πλαίσιο των αντιδημόσιων σφαιρών. Ως περιθωριοποιημένοι φορείς μνήμης και κοινωνικής αντίστασης δημιούργησαν δικούς τους χώρους νοηματοδότησης του επιστημονικού λόγου, φανερώνοντας την ανάγκη για μια νέα θεώρηση της επιστήμης ως διαλογικής και κοινωνικά υπεύθυνης δραστηριότητας. Η ανάλυση βασίζεται σε πολυεπίπεδη βιβλιογραφική επισκόπηση, που αξιοποιεί ιστορικά κείμενα, υλικό επιστημονικής δημοσιογραφίας, εκθέσεις και πρακτικά συνεδρίων επιστημονικών οργανισμών, επιστημονικά άρθρα, τεκμήρια από μαρτυρίες των θυμάτων, καθώς και καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις (λογοτεχνία, κινηματογράφος, ντοκιμαντέρ, ζωγραφική), αναδεικνύοντας το διεπιστημονικό πλαίσιο μιας κρίσιμης τεχνολογίας, όπως η πυρηνική ενέργεια. Αν και το αντιπυρηνικό κίνημα της δεκαετίας του 1980 δεν έχει πλέον την προβολή που είχε στο παρελθόν, η δημόσια κατανόηση της πυρηνικής επιστήμης —μέσω της ενίσχυσης του επιστημονικού εγγραμματισμού— παραμένει ένα δυναμικό και διαχρονικό πεδίο, στο πλαίσιο της θεωρίας της κοινωνίας διακινδύνευσης, τροφοδοτώντας τις σύγχρονες συζητήσεις γύρω από ποικίλες επιστημονικές θεματικές.

This thesis investigates how the relationship between science and politics shapes the framework of public understanding of nuclear disasters. The study is temporally situated between the two symbolic extremes of the Cold War: its beginning, with the atomic bombings, and its end, with the nuclear accident at Chernobyl. According to Habermas, the public sphere is defined as a space of open dialogue and critical discussion among citizens, aimed at controlling political power. Depending on the political choices of each period, scientists in the public sphere sometimes reinforced the political narrative and sometimes challenged it. The Hibakusha were the survivors of the nuclear bombings in Hiroshima and Nagasaki in 1945, with immediate health damage caused by radiation. The Liquidators were the workers, soldiers, and scientists who participated in the cleanup operations following the Chernobyl nuclear accident in 1986, receiving extreme levels of radiation. According to Fraser, they are included within the framework of counterpublic spheres. As marginalized carriers of memory and social resistance, they created their own spaces for the meaning-making of scientific discourse, revealing the need for a new conception of science as a dialogical and socially responsible activity. The analysis is based on a multi-level literature review, utilizing historical texts, scientific journalism material, reports and proceedings from scientific organization conferences, scientific articles, evidence from victims’ testimonies, as well as artistic representations (literature, cinema, documentaries, painting), highlighting the interdisciplinary framework of a critical technology such as nuclear energy. Although the anti-nuclear movement of the 1980s no longer has the prominence it once had, public understanding of nuclear science —through the enhancement of scientific literacy —remains a dynamic and enduring field, within the framework of risk society theory, fueling contemporary discussions around diverse scientific topics.