Η ραγδαία αύξηση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει την ανάγκη για αξιόπιστες, ταχείς και ευαίσθητες μεθόδους ανίχνευσης και ποσοτικού προσδιορισμού. Οι εξαρτησιογόνες ουσίες κατηγοριοποιούνται με βάση την επίδρασή τους στον άνθρωπο σε πέντε βασικές ομάδες: ψευδαισθησιογόνα-παραισθησιογόνα, διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος, κατασταλτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος, αναλγητικά-οπιοειδή και κανναβιονοειδή. Για κάθε κατηγορία παρουσιάζονται και αναλύονται δύο αντιπροσωπευτικές μέθοδοι ανάλυσης, τόσο κλασικές όσο και σύγχρονες, που χρησιμοποιούνται ευρέως στη χημική ανάλυση και τοξικολογική διερεύνηση. Επιπλέον, αφιερώνεται ειδικό κεφάλαιο στις ταχείες μεθόδους ανίχνευσης και στις φορητές τεχνολογίες ανάλυσης επί τόπου, οι οποίες αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στον τομέα της πρόληψης και της άμεσης παρέμβασης. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται οι τεχνικές δυνατότητες, οι περιορισμοί και η αξιοπιστία τους σε πραγματικές συνθήκες. Τέλος, πραγματοποιείται συγκριτική ανάλυση όλων των μεθόδων με βάση καθορισμένα κριτήρια: ευαισθησία, εκλεκτικότητα, αναπαραγωγιμότητα, κόστος, χρόνος ανάλυσης, είδος μήτρας (βιολογικά ή περιβαλλοντικά δείγματα), απαιτούμενος εξοπλισμός, καθώς και πιθανές παρεμβολές. Η εργασία στοχεύει στην ανάδειξη των πιο κατάλληλων τεχνικών για κάθε κατηγορία ουσιών και χρήση (εργαστηριακή, επιτόπια, επείγουσα), συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη κατανόηση και επιλογή μεθόδων με βάση τις ανάγκες της εφαρμογής.

The rapid increase in the use of addictive substances in recent years has created the need for reliable, rapid and sensitive detection and quantification methods. Addictive substances are categorized based on their effect on humans into five basic groups: hallucinogens, central nervous system stimulants, central nervous system depressants, analgetics-opioids and cannabinoids. For each category, two representative analytical methods, both classical and modern, widely used in chemical analysis and toxicological investigation, are presented and analyzed. In addition, a special chapter is dedicated to rapid detection methods and portable on-site analysis technologies, which are gaining increasing importance in the field of prevention and immediate intervention. In this context, their technical capabilities, limitations and reliability in real conditions are examined. Finally, a comparative analysis of all methods is carried out based on defined criteria: sensitivity, selectivity, reproducibility, cost, analysis time, type of matrix (biological or environmental samples), required equipment, as well as possible interferences. The work aims to highlight the most appropriate techniques for each category of substances and use (laboratory, on-site, emergency), thus contributing to a better understanding and selection of methods based on the needs of the application.