Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά, με τη χρήση της υφιστάμενης βιβλιογραφίας, την επιδημιολογία του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου (ΚΠΕ) στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου σε σχέση με την Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ). Η τάση που υπάρχει καταδεικνύει μια συνεπή συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης στην παραδοσιακή ΜΔ και του μειωμένου κινδύνου ΚΠΕ σε διάφορους πληθυσμούς. Χώρες έτσι με μακροχρόνιους πολιτισμικούς δεσμούς με τη ΜΔ, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, δείχνουν ότι αυτό το διατροφικό πρότυπο προσφέρει πολύπλευρες προστατευτικές επιδράσεις, υποστηριζόμενες από επιδημιολογικές, μοριακές και κλινικές μελέτες.
Η ερευνητική μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε είναι μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, η οποία ανέλυσε συνολικά 77 μελέτες που προήλθαν από διάφορες βάσεις δεδομένων (GoogleScholar, PubMed, ScienceDirect). Η συστηματική βιβλιογραφική προσέγγιση παρέχει μια ισχυρή σύνθεση των υπαρχόντων στοιχείων, υποστηρίζοντας τον κεντρικό ρόλο της ΜΔ στη μείωση του κινδύνου ΚΠΕ και στην προώθηση της καρδιαγγειακής και μεταβολικής υγείας στους μεσογειακούς πληθυσμούς.
Από τη σύνθεση των ευρημάτων προκύπτει ότι η έρευνα στην Ιταλία δίνει έμφαση σε αντιοξειδωτικούς και αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς, ενώ οι μελέτες για την Ισπανία τονίζουν τις αλληλεπιδράσεις γονιδίων-διατροφής και την ποιότητα της διατροφής. Η έρευνα στην Ελλάδα στηρίζεται κυρίως σε μια συμπεριφορική προοπτική, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο ζωής και τους πολιτισμικούς παράγοντες, και τονίζει τον ρόλο της διατροφής στην μεταβολική υγεία παράλληλα με την πρόληψη του καρκίνου. Στοιχεία από άλλες μεσογειακές και ημιμεσογειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Μαρόκου, της Γαλλίας, της Τουρκίας και της Κροατίας, υποδηλώνουν ότι τα προστατευτικά οφέλη της ΜΔ μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια, ενισχύοντας τις δυνατότητές της ως στρατηγική δημόσιας υγείας.
Η παρούσα ανασκόπηση αναδεικνύει τη σημασία περαιτέρω διαχρονικών, μοριακών και παρεμβατικών μελετών για την αποσαφήνιση των αιτιωδών σχέσεων, τη διερεύνηση συγκεκριμένων διατροφικών συστατικών και την ανάπτυξη πολιτισμικά προσαρμοσμένων στρατηγικών υγείας. Συνολικά, τα ευρήματα υποστηρίζουν την ενσωμάτωση της ΜΔ σε πρωτοβουλίες δημόσιας υγείας για την πρόληψη του ΚΠΕ και άλλων μη μεταδοτικών ασθενειών τόσο εντός της λεκάνης της Μεσογείου όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

The present dissertation investigates, using the existing literature, the epidemiology of Colorectal Cancer (CRC) in the wider Mediterranean region in relation to the Mediterranean Diet (MD). The trend shows a consistent association between adherence to the traditional MD and reduced risk of CRC in various populations. Countries with long-standing cultural ties to the MD, such as Italy, Spain and Greece, show that this dietary pattern offers multifaceted protective effects, supported by epidemiological, molecular and clinical studies.
The research methodology used is a systematic review of the literature, which analyzed a total of 77 studies that came from various databases (Google Scholar, PubMed, Science Direct). The systematic literature review provides a robust synthesis of existing evidence, supporting the central role of MD in reducing CRC risk and promoting cardiovascular and metabolic health in Mediterranean populations.
The synthesis of findings shows that research in Italy emphasizes antioxidant and anti-inflammatory mechanisms, while studies on Spain emphasize gene-diet interactions and diet quality. Research in Greece is mainly based on a behavioral perspective, taking into account lifestyle and cultural factors, and emphasizes the role of diet in metabolic health in addition to cancer prevention. Evidence from other Mediterranean and semi-Mediterranean countries, including Morocco, France, Turkey and Croatia, suggests that the protective benefits of MD can be adapted to different cultural contexts, strengthening its potential as a public health strategy.
This review highlights the importance of further longitudinal, molecular and interventional studies to clarify causal relationships, investigate specific dietary components and develop culturally adapted health strategies. Overall, the findings support the integration of MD into public health initiatives for the prevention of CRC and other non-communicable diseases both within the Mediterranean basin and globally.