Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση αποτελεί ένα φαινόμενο με πολύ σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Ειδικότερα, η εκδήλωσή του σε ανθρώπους που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία αποτελεί ένα πολυσύνθετο και συχνά υποτιμημένο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο προσλαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις σε πολλές κοινωνίες παγκοσμίως. Οι ηλικιωμένοι, λόγω των χαρακτηριστικών της τρίτης ηλικίας, (σωματική εξασθένηση, ψυχολογική και οικονομική εξάρτηση), συχνά παρουσιάζονται ευάλωτοι σε διάφορες μορφές κακοποίησης από μέλη της οικογένειάς τους. Η κακοποίηση,  μπορεί να είναι σωματική, σεξουαλική, λεκτική, ψυχολογική, οικονομική, ακόμη και παραμέληση, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων θυμάτων. Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται από αορατότητα, καθώς οι ηλικιωμένοι διστάζουν να καταγγείλουν τους θύτες, οι οποίοι είναι συνήθως συγγενικά πρόσωπα, φοβούμενοι την απομόνωση, τον στιγματισμό ή την απώλεια φροντίδας. Επιπλέον, η κοινωνική ανοχή, η έλλειψη ενημέρωσης και η ανεπάρκεια υποστηρικτικών δομών συμβάλλουν στη διαιώνιση του φαινομένου.

Η εργασία αυτή εστιάζει στην κατανόηση των αιτιών της ενδοοικογενειακής βίας κατά των ηλικιωμένων, στην καταγραφή των μορφών της και στην ανάδειξη ποιοτικών χαρακτηριστικών τόσο σε ένα γενικότερο πλαίσιο, όσο και σε σχέση με ειδικότερες συνθήκες που της τρίτης ηλικίας, όπως για παράδειγμα μια υγειονομική κρίση σαν την πανδημία Covid 19 ή την ύπαρξη εκφυλιστικών ασθενειών όπως η άνοια. Προτείνονται παρεμβάσεις για την ενίσχυση των δομών του κράτους πρόνοιας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, τη στήριξη των άτυπων φροντιστών που φροντίζουν τους ηλικιωμένους και την προώθηση της «ασφαλούς γήρανσης» ως μοντέλο που θα μειώσει την ψυχολογική και σωματική ευαλωτότητα των ηλικιωμένων.

Καταγράφοντα επίσης προτάσεις ενδυνάμωσης της ευαισθητοποίησης για τα δικαιώματα των ηλικιωμένων και την ενίσχυση της αποκάλυψης της κακοποίησης με στόχο την εξασφάλιση μιας ζωής με ασφάλεια και αξιοπρέπεια για τους πολίτες της τρίτης ηλικίας. Η καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής κακοποίησης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, αποτελεί ευθύνη κάθε οργανωμένης κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το επίπεδο σεβασμού και φροντίδας προς τους ηλικιωμένους.

Domestic abuse is a phenomenon with very serious public health consequences. In particular, its occurrence among people in old age is a complex and often underestimated social phenomenon, which is assuming alarming proportions in many societies worldwide.  Due to the characteristics of ageing (physical decline, psychological and economic dependency), older people are often vulnerable to various forms of abuse from family members.

Abuse, which can be physical, sexual, verbal, psychological, financial and even neglect, can have serious consequences for the health and quality of life of elderly victims. The phenomenon is characterised by invisibility, as older people are reluctant to report the perpetrators, who are usually relatives, fearing isolation, stigmatisation or loss of care. In addition, social tolerance, lack of information and insufficient support structures contribute to the perpetuation of the phenomenon.

This paper focuses on understanding the causes of domestic abuse against the elderly, documenting its forms and highlighting its qualitative characteristics both in a general context and in relation to more specific circumstances of old age, such as a health crisis like the Covid 19 pandemic or the existence of degenerative diseases like dementia.

 Interventions are proposed to strengthen welfare state services, improve the quality of life of older people, support informal caregivers who care for elderly people and promote ‘safe ageing’ as a model to reduce the psychological and physical vulnerability of older people. They also included proposals to raise awareness of the rights of older people and to strengthen the disclosure of abuse in order to ensure a safe and dignified life for older citizens. Combating domestic abuse in this age group is the responsibility of every organised society and reflects the level of respect and care for older people.