Οι εμβολιασμοί αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα και αποτελεσματικότερα μέτρα προστασίας από μολυσματικές ασθένειες, ιδίως από τις ασθένειες που σχετίζονται με ιούς και οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο συμπτωματικά. Οι ατομικές αποφάσεις εμβολιασμού μπορούν να ληφθούν μόνο σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Η βασική ηθική σύγκρουση στα μέτρα εμβολιασμού είναι να αποφασιστεί ποιοι περιορισμοί στην ατομική ελευθερία επιλογής δικαιολογούνται προκειμένου να επιτευχθούν ορισμένοι στόχοι δημόσιας υγείας. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει ποιες μεταβλητές επηρεάζουν την απόφαση υπέρ ή κατά του εμβολιασμού και αν υπάρχει ηθικό καθήκον εμβολιασμού.

Η παρούσα μελέτη είναι μια διατομεακή μελέτη (Ν=576) με δύο δείγματα από την Ελλάδα (n=257) και τη Γερμανία (n=319). Η έρευνα διεξήχθη με τη χρήση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Εκτός από τις κοινωνικο-δημογραφικές παραμέτρους, διερευνήθηκε η κατάσταση εμβολιασμού και χρησιμοποιήθηκαν κλίμακες για τη μέτρηση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας (Big Five-10), των ηθικών στάσεων (Consequentialist Scale) και της προθυμίας εμβολιασμού (Κλίμακα 7C). Επιπλέον, τέθηκαν ερωτήσεις σχετικά με την προθυμία εμβολιασμού κατά της ιλαράς, της γρίπης και του COVID-19.

Όλες οι κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν έχουν αποδεκτές έως καλές ψυχομετρικές ιδιότητες. Οι παραγοντικές δομές επιβεβαιώθηκαν για όλες τις κλίμακες. Τα δύο δείγματα διέφεραν σημαντικά ως προς την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση, το εισόδημα, τη θρησκευτικότητα και την κατάσταση εμβολιασμού. Το ελληνικό δείγμα εμφάνισε υψηλότερη συχνότητα επιλογής της απάντησης «δεν ξέρω».

Ενώ υπήρχε μικρή συσχέτιση μεταξύ των προσωπικών χαρακτηριστικών και της απόφασης υπέρ ή κατά του εμβολιασμού, και τα δύο δείγματα έδειξαν ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της προθυμίας εμβολιασμού και της δήλωσης ότι υπάρχει υποχρέωση εμβολιασμού για την προστασία του κοινού. Τόσο τα ποσοτικά όσο και τα ποιοτικά δεδομένα της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη στις υγειονομικές αρχές αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την προθυμία εμβολιασμού. Προκειμένου να λαμβάνονται ατομικές αυτόνομες αποφάσεις εμβολιασμού, πρέπει να βελτιωθεί η εμβολιαστική εγγραματοσύνη του πληθυσμού ή με τα λόγια του Ιmmanuel Kant: «Οι πλάνες δεν προκύπτουν μόνο επειδή κανείς δεν γνωρίζει ορισμένα πράγματα, αλλά επειδή αναλαμβάνει να κάνει κρίσεις, ακόμη και αν δεν γνωρίζει ακόμη όλα όσα απαιτούνται για να κρίνει».

Vaccination is one of the most important and effective means of protection against infectious diseases, especially against viral diseases, which until now can only be treated symptomatically. Individual decisions regarding vaccination can only be made in a specific context. The fundamental ethical conflict in vaccination policies is to decide which restrictions on individual choice are justified in order to achieve certain public health goals. The aim of this study is to examine which variables influence the decision for or against vaccination and whether there is an ethical obligation to vaccinate.

The present study is a cross-sectional study (N = 576) with two samples in Greece (n = 257) and Germany (n = 319), conducted using an online questionnaire. In addition to socio-demographic parameters, the vaccination status was assessed, and scales were used to measure personality traits (Big Five Inventory, BFI-10), moral attitudes (Consequentialist Scale), and willingness to be vaccinated (7C Scale). Also, we included questions about willingness to be vaccinated against measles, influenza, and COVID-19.

All scales used show acceptable to good psychometric properties, and the factor structures were also confirmed. The two samples differ significantly in terms of age, gender, education, income, religiosity, and vaccination status, with the Greek sample showing significantly more “don't know” responses.

While personality traits were not strongly associated with the decision for or against vaccination, both samples showed a strong positive correlation between willingness to be vaccinated and the statement that there is an obligation to vaccinate to protect the general public. Both quantitative and qualitative data from this study indicate that trust in health authorities is an important factor in willingness to be vaccinated. To enable individuals to make autonomous vaccination decisions, the overall vaccination literacy of the population needs to be improved, or in the words of Immanuel Kant, “Errors are made not only because one does not know certain things, but because one undertakes to judge when one does not yet know all that is necessary for it.”