Η καταστολή των φλεγμονωδών αποκρίσεων του οργανισμού συνιστά μια σημαντική θεραπευτική στρατηγική σε πολλαπλά αυτοάνοσα νοσήματα, και ιδίως σε περιπτώσεις μεταμόσχευσης για την αποτροπή απόρριψης του μοσχεύματος. Η κυκλοσπορίνη, ένα ανοσοκατασταλτικό φάρμακο, διαδραματίζει καίριο ρόλο στην καταστολή των μορίων που συμμετέχουν στη φλεγμονή και αποτελεί την πρώτη θεραπευτική προσέγγιση στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων. Παρά την ευρεία εφαρμογή της, η εκτεταμένη τοξικότητα του φαρμάκου μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά οργανικά συστήματα, με κυριότερες εκδηλώσεις τη νεφροτοξικότητα, την ηπατοτοξικότητα και σπανιότερα νευρολογικές διαταραχές.

Η παρούσα διπλωματική εργασία επικεντρώνεται στη μελέτη των βιολογικών επιπτώσεων της κυκλοσπορίνης και κυρίως στις χημικές και ανοσολογικές μεθόδους ανίχνευσής της σε βιολογικά υγρά. Αρχικά, γίνεται ανασκόπηση της φαρμακολογίας του φαρμάκου, των θεραπευτικών του χρήσεων και των μηχανισμών τοξικότητας. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται αναλυτικά οι βασικές αρχές των μεθοδολογιών ανίχνευσης που εφαρμόζονται στην κυκλοσπορίνη, ένα λιπόφιλο μόριο με μειωμένη πτητικότητα. Οι μεθοδολογίες χωρίστηκαν σε 2 υπερ-κατηγορίες, τις χημικές με κυρίαρχη τη μέθοδο της υγρής χρωματογραφίας, και τις ανοσολογικές με την τμηματική ανάλυση των αντίστοιχχων τεχνικών με διαφορετική βάση. Τέλος, πραγματοποιείται εκτενής σχολιασμός δημοσιεύσεων που αξιολογούν χημικές και ανοσολογικές μεθόδους προσδιορισμού της κυκλοσπορίνης σε πραγματικές συνθήκες. Η εργασία αξιολογεί τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε μεθόδου, με στόχο την ανάδειξη των καταλληλότερων τεχνικών για την ακριβή και ταχεία ανίχνευση της κυκλοσπορίνης στην κλινική πράξη. Όπως θα αναλυθεί και στο κυρίως κείμενο, η πλειονότητα των εφαρμογών αφορά τη χρήση της υγρής χρωματογραφίας, λόγω της ταχύτητας λήψης αποτελεσμάτων και κυρίως της αυξημένης ακρίβειας σε σχέση με όλες τις ανοσολογικές μεθόδους.

Suppressing the body's inflammatory responses is an important therapeutic strategy in multiple autoimmune diseases, particularly in transplantation to prevent graft rejection. Cyclosporine, an immunosuppressive drug, plays a key role in suppressing the molecules involved in inflammation and is the first therapeutic approach in transplantation. Despite its widespread use, the extensive toxicity of the drug can affect multiple organ systems, with the main manifestations being nephrotoxicity, hepatotoxicity, and less frequently, neurological disorders.

The present thesis focuses on the study of the biological effects of cyclosporine and, in particular, on the chemical and immunological methods for its detection in biological fluids. Initially, the pharmacology of the drug, its therapeutic uses, and mechanisms of toxicity are reviewed. Then, the basic principles of detection methodologies applied to cyclosporine, a lipophilic molecule with reduced volatility, are detailed. The methodologies were divided into 2 super-categories, chemical with liquid chromatography as the dominant method, and immunological with a segmental analysis of the respective techniques on a different basis. Finally, an extensive commentary of publications evaluating chemical and immunological methods for determining cyclosporine under real-life conditions is performed. The thesis evaluates each method's advantages and disadvantages, aiming to highlight the most appropriate techniques for the accurate and rapid detection of cyclosporine in clinical practice. As will be discussed in the main text, most applications involve the use of liquid chromatography, given the relative short time of obtaining results and mainly the increased accuracy compared to all immunological methods.