Η παρούσα εργασία θέτει ως στόχο την περιγραφή της γλώσσας που χρησιμοποίησε ο Στέφανος - Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872-1923) στο πεζογραφικό του έργο και την ανάδειξη των ιταλικών και βενετσιάνικων επιδράσεων στο έργο αυτό. Τα έργα που μελετώνται είναι αυτά που αποτελούν τον βασικό κορμό του πεζογραφικού του έργου και είναι τα ακόλουθα: Η τιμή και το χρήμα (1914), Κατάδικος (1919), Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα (1920), Οι σκλάβοι στα δεσμά τους (1922), Διηγήματα [Κορφιάτικες ιστορίες] (1978). Στα δύο πρώτα κεφάλαια αναφέρονται οι πηγές έμπνευσης για την επιλογή του συγκεκριμένου θέματος, οι στόχοι της εργασίας και κάποια από τα πολλά στοιχεία που μαρτυρούν ακόμα και σήμερα την αλλοτινή παρουσία βενετόφωνων και ιταλόφωνων κοινοτήτων στην Κέρκυρα και την επακόλουθη παρουσία ιταλικών και βενετσιάνικων στοιχείων στο κερκυραϊκό ιδίωμα. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τη μελέτη του κερκυραϊκού ιδιώματος στο πεζογραφικό έργο του Θεοτόκη, καθώς και για τη συγγραφή, γενικότερα, της παρούσας εργασίας. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι παράγοντες που συμβάλλουν στην καθιέρωση μιας γεωγραφικής γλωσσικής ποικιλίας ως πρότυπης γλώσσας. Αναφέρεται το παράδειγμα της Ιταλίας και υποστηρίζεται η ισοτιμία όλων των γλωσσικών γεωγραφικών ποικιλιών, καθώς όλες πετυχαίνουν στον ίδιο βαθμό το στόχο τους, που είναι η επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας γλωσσικής κοινότητας. Η ισοτιμία αυτή ενισχύεται με αφετηρία τις θεωρίες του πολιτισμικού και γλωσσικού σχετικισμού και, παράλληλα, ενθαρρύνονται η ανεκτικότητα και ο σεβασμός για τον πολιτισμό και τη γλώσσα των άλλων, μέσα από τα οποία μόνο οφέλη μπορούμε να αποκομίσουμε, εξασκώντας το μυαλό μας στο να σκεφτόμαστε με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει. Στο πέμπτο κεφάλαιο το κερκυραϊκό ιδίωμα ορίζεται, κατατάσσεται και περιγράφεται μέσα από τα βασικά χαρακτηριστικά του σε φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό και λεξιλογικό επίπεδο. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εμφάνιση του ηθογραφικού διηγήματος στην Ελλάδα. Επίσης, παρουσιάζονται οι δύο περίοδοί του: η μία που μπορεί να χαρακτηριστεί πιο ειδυλλιακή και η άλλη, η περισσότερο ρεαλιστική, στην οποία εντάσσεται και ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης• ο τελευταίος, όπως και οι άλλοι εισηγητές του ηθογραφικού διηγήματος, τοποθετεί τις ιστορίες του και τους ήρωές του στον τόπο καταγωγής του, αλλά και διαφοροποιείται από αυτούς, γιατί δεν χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα, αλλά το κερκυραϊκό ιδίωμα. Συγκεκριμένα, με τη χρήση του ιδιώματος καταφέρνει να είναι πάρα πολύ ρεαλιστικός, όχι μόνο ως προς την περιγραφή των τοπίων, των χαρακτήρων και των συναισθημάτων των πρωταγωνιστών, αλλά και ως προς τη γλωσσική του επιλογή. Στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα λογοτεχνικά ρεύματα του γαλλικού Νατουραλισμού και του ιταλικού Βερισμού, οι διαφορές μεταξύ τους, καθώς και η επίδραση του ιταλικού Βερισμού στο έργο του Θεοτόκη και οι ομοιότητές του με τον βασικό εκπρόσωπο του ιταλικού Βερισμού, τον Τζοβάνι Βέργκα (Giovanni Verga). Τέλος, γίνεται λόγος για τους χαρακτήρες των έργων, τη γλώσσα που χρησιμοποιούν και τα ανθρωπωνύμια. Στο έβδομο κεφάλαιο παρουσιάζεται η απαρχή της διαφορετικότητας της γλώσσας που χρησιμοποιούσαν οι Κερκυραίοι, καθώς όσοι συμμετείχαν στην τοπική διοίκηση, αλλά και οι ανώτερες τάξεις της πόλης, έχοντας επαφές με τους Βενετσιάνους, χρησιμοποιούσαν και τη βενετσιάνικη γλώσσα. Μια βενετσιάνικη γλώσσα, η οποία δεχόταν, ασφαλώς, επιδράσεις από την επτανησιακή διάλεκτο, που δεν έπαψε ποτέ να μιλιέται στην ύπαιθρο από τους χωρικούς οι οποίοι δεν είχαν εύκολη πρόσβαση στην πόλη, αλλά ούτε από τους κατοίκους της πόλης, που τη χρησιμοποιούσαν παράλληλα με τη βενετσιάνικη γλώσσα. Παρουσιάζονται μαρτυρίες της συνύπαρξης των δύο γλωσσών, οι οποίες, παρ’ όλη την αδιαφορία των Βενετσιάνων για την εκπαίδευση, διδάσκονταν παράλληλα και στο σχολείο. Η διαφορετικότητα αυτή καθρεφτίζεται και στο πεζογραφικό έργο του Θεοτόκη, όσον αφορά κυρίως το λεξιλόγιο που είναι περισσότερο ιδιωματικό στο Η τιμή και το χρήμα και στα Διηγήματα και λιγότερο στον Κατάδικο, στο Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα και στο Οι σκλάβοι στα δεσμά τους. Στο όγδοο, ένατο, δέκατο και ενδέκατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα φαινόμενα που συναντήθηκαν στο πεζογραφικό έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και αφορούν τη φωνολογία, τη μορφολογία, το λεξιλόγιο, τις ιδιωματικές εκφράσεις και τη σύνταξη.

La presente tesi si prefigge l’obiettivo di descrivere la lingua usata nella prosa da Stefanos - Konstantinos Theotokis e metterne in risalto gli influssi italiani e veneziani. Le opere sotto esame costituiscono l’ asse principale della sua prosa: L’onore e il denaro (1914), Il Condannato (1919), Vita e morte di Karavelas (1920), Gli schiavi nelle catene (1922) e Storie di Corfù (1978). Nei primi due capitoli vengono presentati le fonti d’ ispirazione di questo tema, l’obiettivo della tesi in questione, come anche elementi che testimoniano finora la presenza dei veneziani e degli italiani a Corfù e i conseguenti influssi italiani e veneziani nel dialetto corfiota. Nel terzo capitolo viene presentata la metodologia seguita nella presente tesi e nello studio del dialetto corfiota nella prosa di Theotokis. Nel quarto capitolo vengono riferiti i fattori che contribuiscono all’ affermazione di un dialetto come lingua standard. Viene presentato il caso dell’Italia ed è sostenuta l’ eguaglianza linguistica di tutti i dialetti, poiché tutti raggiungono il loro obiettivo, che è quello della comunicazione dei membri di una comunità linguistica. La tesi dell’ eguaglianza linguistica viene rafforzata con le teorie del relativismo culturale e linguistico e allo stesso tempo vengono esortati la tolleranza e il rispetto per la lingua altrui, tramite cui possiamo trarre molti benefici esercitando la nοstra mente a pensare in modo diverso di quello a cui siamo abituati. Nel quinto capitolo il dialetto corfiota viene definito, classificato e descritto tramite le sue caratteristiche principali a livello fonologico, morfologico, sintattico e lessicologico. Nel sesto capitolo viene presentato il sorgere della narrativa di costume in Grecia, le sue due fasi, quella idilliaca e quella più realistica. In quest’ ultima si inserisce anche Konstantinos Theotokis che, come altri autori della narrativa di costume, ambienta le storie e i suoi protagonisti al luogo d’ origine, ma si differenzia da loro per la scelta linguistica, visto che lui non usa la ‘catarevusa’, considerata la lingua “pura” e dotta. Lui invece usa il dialetto corfiota e in questo modo risulta tanto realisticο, non solo nella descrizione dei paesaggi, delle riflessioni e dei sentimenti dei personaggi, ma anche dal punto di vista linguistico. Nello stesso capitolo si presentano le correnti letterarie del Naturalismo francese e del Verismo italiano, le differenze tra loro ma anche l’influenza del Verismo italiano sull’ opera di Konstantinos Theotokis e le sue affinità con Giovanni Verga, l’esponente principale del Verismo italiano. Infine, si fa riferimento ai personaggi delle opere, alla lingua che usano e ai nomi di persona. Nel settimo capitolo si parla dell’ origine della differenziazione della lingua che usavano i corfioti, siccome i rappresentanti dell’ amministrazione locale, ma anche i nobili della città, in contatto con i veneziani, usavano il dialetto veneziano. Un dialetto veneziano che a sua volta, risulta influenzato dal greco standard che non cessò mai di essere adoperato in campagna, dove vivevano i contadini per i quali era difficile l’accesso in città ed era in uso anche da parte dei veneziani. Vengono riferite testimonianze della coesistenza delle due lingue, che nonostante l’ indifferenza dei veneziani per l’ istruzione locale, si insegnavano entrambi a scuola. Questa diversità si rispecchia anche nella prosa di Theotokis per quanto riguarda soprattutto il lessico, più dialettale a L’onore e il denaro e alle Storie di Corfù e meno a Il Condannato, alla Vita e morte di Karavelas e a Gli schiavi nelle catene. Nell’ ottavo, nono, decimo e undicesimo capitolo si presentano i fenomeni linguistici che sono stati riscontrati nella prosa di Konstantinos Theotokis e che riguardano la fonologia, la morfologia, il lessico e le frasi idiomatiche e la sintassi.